ถ้าไม่นับปัจจัยเรื่องภายในแต่ละชาติในอาเซียนเอง ที่มีปัญหาสารพัดภายในประเทศ เชื้อชาติ ศาสนา 
แต่พวกนี้ ก็เป็นแหล่งอาหารให้กับแต่ละชาติที่พัฒนาแล้ว โดยเฉพาะ พืนผลไม้เกษตรกรรมหลายอย่าง
ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ ก็ใช้ไทยเป็นฐานผลิตสินค้า ซึ่งถ้าจะเพิ่มค่าแรงคนงานในประเทศก็มีข่าวว่า 
จะหนีฐานผลิตไป เวียดนาม บ้าง อินโดนีเซีย บ้าง แต่บ้านเรายังไม่สามารถขาดได้เนื่องจากจะมีคนตกงานมหาศาล
และ อาเซียนเป็นแหล่งอาหาร ที่ส่งออกแต่ละชาติเป็นอย่างมาก 

เมื่อมองไปยัง ทวีปแอฟริกา ตอนกลาง ลุ่มแม่น้ำคองโก ก็คือแหล่งผลิตอาหาร ซึ่งทางแอฟริกา 
คงจะไม่มีปัจจัยภายนอกอะไรมากมาย ถ้าเทียบไปกับพวก ทวีปอเมริกาเหนือบางประเทศจรดถึงทวีปอเมริกาใต้
ตั้งแต่เม็กซิโก ลงไปถึง อาร์เจนติน่า และ ชิลี ก็เป็นแหล่งผลิตอาหาร เป็นฐานเทคโนโลยี ให้กับ
แต่ละชาติในยุโรป ให้กับอเมริกา แคนาดา ถ้าพวกประเทศเหล่านี้พัฒนา อเมริกา แคนาดา ยุโรป ขาดแคลนอาหารแน่ๆ

แล้วแต่ละชาติก็คงไม่อยากให้มีประเทศที่พัฒนาแล้วเพิ่ม ถ้าไม่ใช่ในยุโรป 
คิดว่าเป็นไปได้ไหมครับ ว่าแต่ละในประเทศในอาเซียน ถูกแช่แข็งไว้อยู่ หรือ ไม่มีปัญญาเองมากกว่า