ยุคพระพุทธเจ้า ชมพูทวีปหรืออินเดียทุกวันนี้มีหลายชนชาติหลายเผ่าพันธุ์และมีภาษาพูดภาษาเขียนมากมายในยุคพระพุทธเจ้า พระองค์ประสูติและอาศัยอยู่ในเขตภาคเหนือของอินเดียทุกวันนี้ คือ แคว้นมคธ โกศล เป็นหลัก ซึ่ง 2 แคว้นนี้เป็นรัฐใหญ่ มีหลายภาษาพูดเช่นกัน

พระพุทธเจ้าตรัสได้หลายภาษา ไปเมืองไหน ก็คงตรัสภาษาพื้นเมืองแห่งนั้น ๆ สื่อสารกับชาวบ้านได้แบบสบาย ๆ และภาษาที่ใช้กันเป็นส่วนมากในมคธ คงเป็นภาษาพื้น ๆ บ้าน ๆ ที่ชาวบ้านทั่วไปพูดคุยกัน  ภาษานี้คงใช้กันแพร่หลายในเขตแดนเมืองมคธและใกล้เคียง คนสมัยโน้น จะเรียกภาษานี้ว่า ภาษาอะไร ยากจะบอกได้ แต่คนยุคหลังในสมัยต่อมาเรียกว่า ภาษามาคธี ภาษามคธ คือ ภาษาที่พูดกันในดินแดนมคธ