http://legacy.orst.go.th/?knowledges=ยศช้างขุนนางพระ-๓๑-มีนาค
ยศช้างขุนนางพระ

          ยศช้างขุนนางพระ เป็นสำนวน หมายถึง ยศที่ไม่สำคัญจริงจัง ไม่สามารถให้คุณหรือให้โทษแก่ใครได้  ประกอบด้วยคำว่า ยศช้าง และ ขุนนางพระ.  ยศช้าง หมายถึง ยศของช้างสำคัญที่ได้รับพระราชทาน เช่นเป็น พระ พระยา เจ้าพระยา อย่าง พระเศวตอดุลยเดชพาหน (ช้างสำคัญในรัชกาลที่ ๙) พระยาเศวตกุญชร (ช้างสำคัญในรัชกาลที่ ๒) เจ้าพระยาปราบไตรจักร (ช้างทรงของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช) เจ้าพระยาไชยานุภาพ (ช้างทรงของสมเด็จพระเอกาทศรถ).  ขุนนางพระ หมายถึง ภิกษุที่ได้รับการสถาปนาหรือตั้งสมณศักดิ์เป็น พระราชาคณะชั้นต่าง ๆ ตั้งแต่ชั้นสามัญจนถึงชั้นรองสมเด็จพระราชาคณะ สมเด็จพระราชาคณะ หรือสมเด็จพระสังฆราช คนทั่วไปจะใช้สรรพนามในภาษาปากว่า เจ้าคุณ หรือ เจ้าประคุณ

          ยศช้างขุนนางพระ เป็นคำเปรียบว่า ช้างถึงจะมียศศักดิ์สูงส่งเพียงใดก็ยังคงเป็นช้างเหมือนเดิม เช่นเดียวกับพระภิกษุทรงสมณศักดิ์ ท่านก็ยังมีจริยวัตรดำรงอยู่ในสมณเพศเช่นเดิมด้วยท่านเห็นความจริงว่ายศถาบรรดาศักดิ์เป็นเรื่องสมมุติ

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๓๑ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๖ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

---

สมัยนี้ "ขุนนางพระ" ไม่ใช่ยศที่ให้คุณให้โทษกับใครไม่ได้เสียแล้ว