1.เปรียบเทียบ การใส่ฟันปลอม กับการใส่รากฟันเทียม

เมื่อไหร่ที่ฟันกรามหรือฟันกรามน้อยหลุดจากการถูกถอนเพราะฟันผุมาก อุดไม่ได้หรือว่าจากอุบัติเหตุ
ต้องใส่ฟันปลอมแทนที่ทุกครั้ง
เพราะถ้าถอนฟันไปแล้วไม่ใส่ฟันปลอมแทนที่
ฟันกรามข้างๆจะล้มทำให้เศษอาหารติดง่าย
หรือฟันคู่สบจะยื่นลงไปในช่องฟันที่หรอทำให้เศษอาหารติดฟันที่ยื่นกับฟันข้างๆที่ปกติ ทำให้ฟันผุ ต้องอุดบ่อยและถ้าดูแลไม่ดีต้องถอนทิ้ง1-3ซี่ที่ติดกันตามมาในภายหลัง
ทำให้ฟันที่เหลือรวน เพราะต้องรับน้ำหนักการเคี้ยวมากขึ้น ทำให้ฟันกร่อนและผุ
ฟันกรามที่เหลือจะสูญเสียเร็วขึ้น
การใส่ฟันปลอมแบบถอดได้มีข้อเกี่ยวกับฟันกรามที่เหลือให้เป็นตอม่อรับน้ำหนัก จำเป็นต้องมีแกนเหล็กไปเกี่ยวกับฟันกรามตรงข้ามด้วยไม่ควรใส่ฟันปลอมแค่ 1 ซี่และมีข้อเกี่ยวกับฟันกรามข้างๆเพราะมีโอกาสจะหลุดแล้วไปติดในหลอดอาหารได้
ฟันปลอมแบบถอดได้จะราคาถูกกว่ารากฟันเทียม

การใส่รากฟันเทียมมีค่าใช้จ่ายตกซี่ละ 4 ถึง 8 หมื่นบาทตามวัสดุที่ใช้และความสามารถของทันตแพทย์
จะได้ผลคล้ายฟันจริงมากและป้องกันการล้มและการยื่นของฟันกรามได้
การฝังรากเทียม อย่าปล่อยให้ฟันที่ถอนหรอนานเพราะกระดูกคอฟันจะค่อยๆสลายตัว ทำให้ถ้าฝังรากเทียมอาจทิ่มโดนเส้นประสาท บางครั้งจึงต้องปลูกกระดูกกราม ก่อนฝังรากฟันเทียม
หรือฟันบนอาจยื่นลงมาในช่องฟันที่หรอทำให้เหลือช่องว่างใส่รากฟันเทียมหรือฟันปลอมได้ยาก

ฟันหลอของฟันกรามบน
ใช้ฟันปลอมแบบถอดได้
ได้ผลใกล้เคียงกับรากฟันเทียมแล้วถูกกว่า
เพราะกระดูกกรามบนค่อนข้างพรุน ถ้าใส่รากฟันเทียมและเคี้ยวของแข็งมากๆอาจทำให้รากฟันเทียมทะลุเข้าโพรงไซนัสแก้มได้

ดังนั้นถ้าไม่อยากให้ฟันสูญเสียในตอนสูงอายุ
ต้องดูแลฟันให้ดี
แปรงฟันเช้าเย็นหรือทุกครั้งหลังอาหาร
และต้องใช้ไหมขัดฟันทำความสะอาดซอกฟันทุกครั้งในตอนเย็น เพื่อขจัดเศษอาหารติดค้างไม่ให้เน่าและทำให้ฟันผุ ซึ่งทำให้ต้องถอนฟันในอนาคต
2.ในคนสูงอายุที่ถอนฟันกรามใหญ่และฟันกรามน้อยหรือฟันกรามผุหมดทั้ง 2 ข้างเหลือแต่ฟันหน้าจะไม่สามารถเคี้ยวอาหารปกติได้ เพราะแม้นจะใส่ฟันปลอมเต็มรูป
ฟันปลอมที่ไม่มีฟันกรามเหลืออยู่เป็นตอม่อรับน้ำหนัก
การเคี้ยวอาหารเนื้อที่เหนียว ฟันปลอมจะกระเดิดไปมาทำให้กัดชิ้นเนื้อให้ขาดเล็กลงไม่ได้
บางคนใช้ฟันหน้ามาเคี้ยวแทน ถ้าทำไปนานๆฟันหน้าจะกร่อนและแตกหลุดร่วงไปหมด
เพราะรากฟันหน้าตื้น
รองรับการเคี้ยวอาหารเหนียวและแข็งไม่ได้
ในบางครั้งผู้ป่วยบางคนที่ชอบกินอาหารเนื้อสัตว์ แต่เคี้ยวอาหารไม่ได้ และพยายามกลืนเนื้อชิ้นใหญ่ลงไปทำให้ชิ้นเนื้อไปติดค้างในหลอดอาหาร ซึ่งพบในผู้ป่วยสูงอายุที่ไม่มีฟันได้
และผู้ป่วยเหล่านี้ยังเคี้ยวผักไม่ได้ด้วย ผักที่ต้มวิตามินบีส่วนใหญ่จะถูกทำลาย
ถ้าเป็นใบ เวลาเคี้ยวฟันปลอมเต็มรูปจะเคี้ยวใบให้แหลกไม่ได้ ต้องกลืนใบไม้ทั้งใบ ซึ่งกระเพาะจะย่อยใบไม้ที่มีcellwallไม่ได้
ทำให้กินผักแต่จะไม่ได้วิตามินจากผักเลยทำให้
ร่างกายขาดวิตามินบี 12
การแก้ไข
ถ้ายังใส่ฟันปลอมเต็มรูป
ให้กินอาหารปั่นหยาบ รวมผัก ใบไม้ ผลไม้และ เนื้อส่วนใหญ่แล้ว ถ้าอยากกินเนื้อให้สับเป็นชิ้นเล็กๆให้ได้ความรู้สึกเคียวเล็กน้อยแล้วกลืน เนื้อจะไม่ไปติดในหลอดอาหารและจะได้สารอาหารครบ
หรืออาจเสริมด้วยอาหารนิ่ม โจ๊ก ข้าวต้มเป็นบางมื้อได้

ถ้ามีเงินแนะนำให้ใส่ฟันปลอมแบบถอดได้ที่ยึดด้วยรากฟันเทียมเพื่อเป็นตอม่อรับน้ำหนักอาจจะใส่รากเทียม 2-4 ซี่
แต่ค่าใช้จ่ายจะสูง
และกระดูกกรามล่างจะต้องไม่บางมากเพราะเวลาจะฝังรากเทียมอาจโดนเส้นประสาทซึ่งอาจจะต้องมีการปลูกกระดูกก่อน
การใส่รากฟันเทียมเต็มรูป 6-12 ตัวหรือร่วมกับสะพานฟันจะมีค่าใช้จ่ายสูงมาก
หรือการใส่ฟันปลอมติดแน่นกับรากฟันเทียม 4-6ซี่ ก็จะราคาแพงรองลงมาและยังต้องทำความสะอาดเศษอาหารที่ติดตรงขอบฟันปลอมให้ดีด้วย

3. การดูแลฟันให้แข็งแรง

ทุกคนต้องแปรงฟันทุกวัน
เช้าและก่อนนอน หรือจะแปรงฟันทุกครั้งหลังอาหาร
และต้องใช้ไหมขัดฟันขจัดเศษอาหารจากซอกฟันทุกครั้งในการแปรงฟันตอนเย็น
เพื่อไม่ให้มีเศษอาหารติดและเกิดการเน่าและทำให้ฟันผุ

การกินนมหรือแคลเซียมทุกวันจะช่วยทำให้กระดูกและฟันแข็งแรงขึ้น

ฟันที่ผุจะเกิดจากมีเศษอาหารไปค้างตรงซอกฟัน พบบ่อยที่ฟันกรามใหญ่หรือฟันกรามน้อย
จะพบในผู้ป่วยที่ไม่แปรงฟันก่อนนอน หรือผู้ป่วยเมาหรือกินยาทำให้ง่วงและหลับไปโดยไม่ได้แปรงฟันหรือแปรงไม่สะอาด และไม่ใช้ไหมขัดฟันขจัดเศษอาหารจากซอกฟัน
เมื่อมีฟันผุควรรีบไปหาทันตแพทย์ อุดฟันเพื่อไม่ให้ฟันผุกว้างขึ้นจะทำให้เหลือเนื้อฟันน้อยแล้วมันจะแตกตอนเคี้ยวอาหาร
แต่ถ้าฟันผุมากจนถึงรากฟันต้องรักษารากฟัน ก่อนอุดหรือทำครอบฟัน
เวลาที่ฟันผุมากถึงรากฟันแต่ยังมีเนื้อฟันเหนือเหงือกอยู่แนะนำให้รักษารากฟันและใส่เดือยแล้วอุดฟันและครอบอีกครั้งเพื่อให้ฟันที่ครอบมีความแข็งแรงคล้ายฟันเดิม
แต่ถ้าผุจะไม่เหลือเนื้อฟันแล้วคงต้องถอนฟันทิ้ง
มิฉะนั้นเมื่อฟันบนผุ มีรากฟันอักเสบอาจจะทะลุเข้าไปในโพรงไซนัสแก้ม เกิดไซนัสแก้มอักเสบ ต้องมาเจาะล้างโพรงไซนัส
หรือรากฟันล่างเน่าทะลุผ่านช่องใต้เพดานปาก ทำให้เกิดฝีช่องใต้คาง ซึ่งถ้าบวมมากอาจทำให้หายใจไม่ได้และถึงแก่เสียชีวิต
จำเป็นต้องมาผ่าตัดระบายหนองออก
เมื่อถอนฟันแล้วจะต้องใส่ฟันปลอมแทนที่เสมอ
มิฉะนั้นฟันกรามข้างๆจะล้มทำให้เศษอาหารไปติดหรือฟันกรามบนจะยื่นลงมาตรงช่องที่ฟันหลอ ทำให้เศษอาหารไปติดระหว่างฟันที่ยื่นกับฟันปกติที่ข้างๆ
ซึ่งทำให้ฟันผุต้องไปหาหมอฟันให้อุด
และถ้าดูแลไม่ดีอาจต้องถอนฟันทิ้งเพิ่มขึ้นอีก
ทำให้ฟันที่เหลืออยู่ต้องรับน้ำหนักการเคี้ยวมาก จะเกิดการกร่อนหักและผุจนไม่เหลือฟันกรามที่เคี้ยวได้อีก

นพ.สุทธิศักดิ์ วุฒิพันธ์เรืองชัย 5พค.2564