สังเกตุว่า ช่วงพุทธศวรรตร ที่ ๑๙-ต้น ๒๐
อาณาจักรที่อยู่ลึกเข้าไปในแผ่นดินไม่ว่า เงี้ยว,ล้านนา,ไทใหญ่,ล้านช้าง  รบพุ่งได้สูสีกับเมาะตะมะ, หงษาวดี,ขอม หรือ อยุธยา บางสมัยที่มีผู้นำแกร่งพอยังยกลงมายึดพื้นที่ด้านล่างไปได้ก้ไม่น้อย

แต่พอหลังจากการมาของฝรั่งและ อาวุธปืนคาบชุด  ช่วงเวลานี้พวกอาณาจักรในแผ่นดินก็เริ่มดร็อบลง ล้านนาก็กดอยุธยาไม่ลงอีก  ไทยใหญ่ก็ไม่เคยพิชิตพม่าเบิ้มๆได้อีกในช่วงเวลาหลังจากช่วงนี้ลงไป

คิดว่า อาวุธปืนมีส่วนมากครับ