หลายคนอจากจะเชื่อว่าการตกปลาไม่ใช่สาเหตุของการทำลายพันธุ์ปลาในปัจจุบัน คุณเชื่อเช่นนั้นหรือไม่ พวกเรามักโทษการทำประมงที่ผิดกฎหมาย การจับปลาที่เกินพอดี ความเห็นแก่ตัวและรู้เท่าไม่ถึงการของชาวบ้านในพื้นที่
ผมคิดว่าไม่ว่าจะเป็นสาเหตุหลัก หรือเพียงส่วนหนึ่งของการทำลาย ไม่ว่าทำมากหรือน้อย ก็คือผิดเหมือนกัน เช่นเดียวการความผิดฐานลักทรัพย์ เพียง1บาทหรือ 100 บาท ก็ยังคงมีความผิดฐานเดียวกัน
สำหรับในเกมส์การตกปลา อะไรเป็นการสมควรหรือไม่ผมคิดว่าเราทุกคนต่างรู้ดี เราสามารถอนุรักษ์ธรรมชาติและปลาได้ ไม่ว่าเราจะไปตกปลาที่ไหน ไม่ว่าจะเป็นธรรมชาติหรือบ่อตกปลา ขึ้นอยู่ที่ว่าเราจะทำหรือไม่ ขึ้นอยู่ที่ว่าคุณจะเห็นคุณค่าของแหล่งน้ำหรือสิ่งมีชีวิตที่เรียกว่าปลาหรือไม่ และขึ้นอยู่ที่ว่าคุณเลือกที่จะเป็นส่วนหนึ่งของการทำลาย หรือส่วนหนึ่งของการสร้างสรรค์
ตลอดระยะเวลาหลายปีที่ผมได้เดินทางไปตกปลาในหลายๆที่ ตามทุ่งนาร้างๆ หรือคลอง บึงต่างๆ ผมได้เห็นการหาปลาของชาวบ้าน และนักตกปลา ที่เกินขอบเขตของความพอดี ความจริงอย่างหนึ่งที่ผมได้รับรู้คือไม่ว่าคนรวยหรือคนจน ล้วนเห็นแก่ตัวทำเพื่อตอบสนองความต้องการที่ไม่มีที่สิ้นสุดของตนเอง และจะตักตวงจนไม่เหลืออะไรให้ตักตวง
ความพอดีอยู่ตรงไหน ? อันนี้ผมจะบอกคุณได้อย่างไร ไม่มีระเบียบ ไม่มีกฎหมายกำหนด และผมก็มิบังอาจจะกำหนดความพอดีให้แก่ใครได้
ระหว่างนักตกปลา และชาวประมงที่หาปลาเพื่อยังชีพเลี้ยงดูครอบครัว เราแบ่งกันตรงไหน มีเส้นแบ่งที่ชัดเจนหรือไม่ หรือว่าไม่จำเป็นต้องแบ่ง ลองมาดูเครื่องมือของชาวประมง และนักตกปลา เครื่องมือของชาวประมงไม่ว่าชนิดใด จะต้องเน้นการจับให้ได้มากๆ และไม่ปล่อยโอกาสให้ปลาหลุดรอด ส่วนคันเบ็ดของพวกเรานั้น มีไว้มากกว่าการจับปลามาเป็นอาหาร แม้จะจับปลาขึ้นมาได้แล้ว ปลาที่ติดเบ็ดขึ้นมาก็ยังมีโอกาสรอดกลับไป ถ้าหากนักตกปลาเห็นว่าควรจะคืนชีวิตนั้นให้แก่สายน้ำต่อไป
ผมเชื่อว่าพวกเราตกปลาไม่ใช่เพราะเรามีความสุขกับการฆ่าปลา ผมมีความสุขกับการออกตกปลา ความสุขนั้นบ่อยครั้งที่ไม่ได้เกิดจากการเย่อปลา บางครั้งเกิดขึ้นได้จากการได้อยู่ท่ามกลางธรรมชาติ ได้เดินทาง ได้พบผู้คนที่มีวิถีชีวิตแตกต่างกัน ได้ใช้ความพยายามในการค้นหา เราต่างก็มีเหตุผลของตนเองออกตกปลาเพื่อวัตถุประสงค์อะไรบางอย่างที่แตกต่างกัน แต่ผมขอพูดรวมๆว่าเราออกตกเพื่อการพักผ่อน เพื่อเป็นเกมส์
- ถ้าเราตกปลาเพื่อการพักผ่อน จำเป็นหรือไม่ที่เราจะต้องตกปลาให้ได้มากๆ แล้วเราถึงจะมีความสุข?
- ถ้าเราตกปลาเพื่อเป็นเกมส์ การชนะหรือการพ่ายแพ้ วัดกันที่ไหน ถ้าเป็นเกมส์ เรามีกติกาอะไรหรือไม่ จำเป็นที่จะต้องฆ่าคู่ต่อสู้ของเราด้วยหรือ ไม่ว่าเราจะตกปลาด้วยเหตุผลอย่างไร เราก็น่าจะเป็นส่วนหนึ่งของการการอนุรักษ์สิ่งที่พวกเรารัก ใครมีความสุขกับการทำลายก็ช่างมันเถอะ ทำในส่วนที่เราทำได้ดีกว่าคับ มีหลายวิธีที่เราทำได้เริ่มต้นจากการตกปลาอย่างรู้จักจำกัดปริมาณปลาที่จะนำกลับไปทำอาหาร เลือกที่จะปล่อยปลาที่ไม่ได้ขนาดที่จะบริโภคหรือที่ยังไม่ตัวเต็มวัย catch and release (ขออนุญาตเรียกทับศัพท์นะคับ) เป็นวิธีที่ง่ายที่สุดที่ราจะช่วยอนุรักษ์ปลาของเรา เช่นเดียวกับนักตกปลาทั่วโลกที่เขาทำกันอยู่ หากเราคิดที่จะตกแล้วปล่อยก็คงต้องเริ่มต้นเตรียมตัวก่อนตก เริ่มแรกจากการใช้อุปกรณ์ที่เหมาะสมกับปลา และแหล่งน้ำที่จะตก การใช้อุปกรณ์เล็กเหมาะสำหรับบางพื้นที่เท่านั้น พื้นที่ๆมีอุปสรรคใต้น้ำเยอะก็ควรใช้อุปกรณ์ที่มีขนาดใหญ่หน่อย เพื่อป้องกันสายขาดและปลาจะได้รับบาดเจ็บจากตัวเบ็ดที่ติดปากไป ตัวเบ็ดก็ควรจะบีบเงี่ยงเพื่อจะได้ปลดง่ายๆและไม่ทำให้ปลาบาดเจ็บจนเกินไป หรือเมื่อปลากลืนเบ็ดเข้าไปลึกๆ หรือตัวเบ็ดเกี่ยวแน่นที่เหงือก เราก็ควรตัดสายเอ็นให้ใกล้ตัวเบ็ดที่สุด แล้วปล่อยมันไป กรดในตัวปลาจะย่อยสลายตัวเบ็ดไปเอง ควรหลีกเลี่ยงตัวเบ็ดstainless steel เพราะจะไม่ย่อยสลาย คีมชนิดปากยาวก็จะต้องมีติดตัวไว้เสมอ เพื่อจะได้ปลดปลาได้อย่างรวดเร็ว ถ้าเป็นไปได้ก็ควรปลดปลาในน้ำ การปล่อยก็ควรจะปล่อยเบาๆ ช่วยประคองปลาให้ทรงตัวได้และปล่อยให้มันว่ายออกไปเอง หากเห็นว่าปลาไมว่าย ก็ต้องทำให้น้ำผ่านเหงือกเพื่อช่วยให้ปลารับออกซิเจน โดยการประคองตัวปลาไว้แล้ววักน้ำผ่านปากปลา หรือจับตัวให้เคลื่อนไหวเดินหน้า ถอยหลังอยู่ในน้ำ ให้ปลาพักฟื้นสักครู่แล้วจึงปล่อยไป
หากเห็นว่าปลาบาดเจ็บเกินไป หรือหมดแรงจนคิดว่าไม่รอดแน่ก็นำกลับมาทำอาหารให้เป็นประโยชน์ดีกว่า และนั่นคือคุณค่าที่แท้จริงของสิ่งมีชีวิตที่เราเรียกว่าปลา เป็นสิ่งมีชีวิตที่ทำให้เราเรียกตัวเองว่านักตกปลา และมีความสุขกับการตกปลา
"อนุรักษ์"
คำที่ดูสวยหรูและห่วงใยธรรมชาติทุกครั้งที่ใช้ นักเขียนหลายต่อหลายท่าน นักตกปลาหลายต่อหลายคน บอกเพื่อนผองด้วยกัน ว่าตัวข้านี่ล่ะ นักอนุรักษ์
ลองเริ่มกันด้วยสิ่งใกล้ตัว ยังไม่ต้องมองไกลถึงพันธุ์ปลาที่กำลังสูญพันธ์ ไม่ต้องมองถึงน้ำเสีย ที่นับวันเริ่มเพิ่มมากขึ้น และมากขึ้นทุกที
แค่ "ก้นบุหรี่" ในมือท่านนักอนุรักษ์ พบเห็นมามากต่อมาก แม้แต่ในบ่อตกปลาซึ่งมีถังขยะ ทุกๆระยะสิบเมตร นักอนุรักษ์ท่านนั้น ทิ้งก้นบุหรี่ลงพื้น ไม่ใส่ใจแม้แต่จะดับ ไม่สนใจว่าลมจะพาไปสู่ท้องน้ำหรือไม่ แล้วแหล่งตกปลาตามธรรมชาติเล่า เป็นเช่นไร? การอนุรักษ์ท้องน้ำและธรรมชาติ เป็นสิ่งดี ที่ควรส่งเสริม
ให้เยาวชนได้ตระหนักถึงคุณประโยชน์ของธรรมชาติ หากแต่ว่า พวกท่านมองการอนุรักษ์ ไกล และ ยิ่งใหญ่ไปหรือไม่
เริ่มที่ตัวท่านเอง ก้นบุหรี่ เศษทิชชู่ แค่เสียเวลาทิ้งลงถัง แค่นี้ก็ได้ชื่อว่า ท่านห่วงใยธรรมชาติเพียงพอแล้ว ไม่ต้องมานั่งจัดกลุ่ม ว่าคุณคือนักตกปลาล้างผลาญ ผม คือนักตกปลาเชิงอนุรักษ์
....แค่หนึ่งความเห็น จากนักตกปลาคนหนึ่ง...
ตกปลา "เชิงอนุรักษ์" คุณคิดว่าอย่างไร? คุณเป็นนักตกปลาแบบไหน?
สำหรับในเกมส์การตกปลา อะไรเป็นการสมควรหรือไม่ผมคิดว่าเราทุกคนต่างรู้ดี เราสามารถอนุรักษ์ธรรมชาติและปลาได้ ไม่ว่าเราจะไปตกปลาที่ไหน ไม่ว่าจะเป็นธรรมชาติหรือบ่อตกปลา ขึ้นอยู่ที่ว่าเราจะทำหรือไม่ ขึ้นอยู่ที่ว่าคุณจะเห็นคุณค่าของแหล่งน้ำหรือสิ่งมีชีวิตที่เรียกว่าปลาหรือไม่ และขึ้นอยู่ที่ว่าคุณเลือกที่จะเป็นส่วนหนึ่งของการทำลาย หรือส่วนหนึ่งของการสร้างสรรค์
ตลอดระยะเวลาหลายปีที่ผมได้เดินทางไปตกปลาในหลายๆที่ ตามทุ่งนาร้างๆ หรือคลอง บึงต่างๆ ผมได้เห็นการหาปลาของชาวบ้าน และนักตกปลา ที่เกินขอบเขตของความพอดี ความจริงอย่างหนึ่งที่ผมได้รับรู้คือไม่ว่าคนรวยหรือคนจน ล้วนเห็นแก่ตัวทำเพื่อตอบสนองความต้องการที่ไม่มีที่สิ้นสุดของตนเอง และจะตักตวงจนไม่เหลืออะไรให้ตักตวง
ความพอดีอยู่ตรงไหน ? อันนี้ผมจะบอกคุณได้อย่างไร ไม่มีระเบียบ ไม่มีกฎหมายกำหนด และผมก็มิบังอาจจะกำหนดความพอดีให้แก่ใครได้
ระหว่างนักตกปลา และชาวประมงที่หาปลาเพื่อยังชีพเลี้ยงดูครอบครัว เราแบ่งกันตรงไหน มีเส้นแบ่งที่ชัดเจนหรือไม่ หรือว่าไม่จำเป็นต้องแบ่ง ลองมาดูเครื่องมือของชาวประมง และนักตกปลา เครื่องมือของชาวประมงไม่ว่าชนิดใด จะต้องเน้นการจับให้ได้มากๆ และไม่ปล่อยโอกาสให้ปลาหลุดรอด ส่วนคันเบ็ดของพวกเรานั้น มีไว้มากกว่าการจับปลามาเป็นอาหาร แม้จะจับปลาขึ้นมาได้แล้ว ปลาที่ติดเบ็ดขึ้นมาก็ยังมีโอกาสรอดกลับไป ถ้าหากนักตกปลาเห็นว่าควรจะคืนชีวิตนั้นให้แก่สายน้ำต่อไป
ผมเชื่อว่าพวกเราตกปลาไม่ใช่เพราะเรามีความสุขกับการฆ่าปลา ผมมีความสุขกับการออกตกปลา ความสุขนั้นบ่อยครั้งที่ไม่ได้เกิดจากการเย่อปลา บางครั้งเกิดขึ้นได้จากการได้อยู่ท่ามกลางธรรมชาติ ได้เดินทาง ได้พบผู้คนที่มีวิถีชีวิตแตกต่างกัน ได้ใช้ความพยายามในการค้นหา เราต่างก็มีเหตุผลของตนเองออกตกปลาเพื่อวัตถุประสงค์อะไรบางอย่างที่แตกต่างกัน แต่ผมขอพูดรวมๆว่าเราออกตกเพื่อการพักผ่อน เพื่อเป็นเกมส์
- ถ้าเราตกปลาเพื่อการพักผ่อน จำเป็นหรือไม่ที่เราจะต้องตกปลาให้ได้มากๆ แล้วเราถึงจะมีความสุข?
- ถ้าเราตกปลาเพื่อเป็นเกมส์ การชนะหรือการพ่ายแพ้ วัดกันที่ไหน ถ้าเป็นเกมส์ เรามีกติกาอะไรหรือไม่ จำเป็นที่จะต้องฆ่าคู่ต่อสู้ของเราด้วยหรือ ไม่ว่าเราจะตกปลาด้วยเหตุผลอย่างไร เราก็น่าจะเป็นส่วนหนึ่งของการการอนุรักษ์สิ่งที่พวกเรารัก ใครมีความสุขกับการทำลายก็ช่างมันเถอะ ทำในส่วนที่เราทำได้ดีกว่าคับ มีหลายวิธีที่เราทำได้เริ่มต้นจากการตกปลาอย่างรู้จักจำกัดปริมาณปลาที่จะนำกลับไปทำอาหาร เลือกที่จะปล่อยปลาที่ไม่ได้ขนาดที่จะบริโภคหรือที่ยังไม่ตัวเต็มวัย catch and release (ขออนุญาตเรียกทับศัพท์นะคับ) เป็นวิธีที่ง่ายที่สุดที่ราจะช่วยอนุรักษ์ปลาของเรา เช่นเดียวกับนักตกปลาทั่วโลกที่เขาทำกันอยู่ หากเราคิดที่จะตกแล้วปล่อยก็คงต้องเริ่มต้นเตรียมตัวก่อนตก เริ่มแรกจากการใช้อุปกรณ์ที่เหมาะสมกับปลา และแหล่งน้ำที่จะตก การใช้อุปกรณ์เล็กเหมาะสำหรับบางพื้นที่เท่านั้น พื้นที่ๆมีอุปสรรคใต้น้ำเยอะก็ควรใช้อุปกรณ์ที่มีขนาดใหญ่หน่อย เพื่อป้องกันสายขาดและปลาจะได้รับบาดเจ็บจากตัวเบ็ดที่ติดปากไป ตัวเบ็ดก็ควรจะบีบเงี่ยงเพื่อจะได้ปลดง่ายๆและไม่ทำให้ปลาบาดเจ็บจนเกินไป หรือเมื่อปลากลืนเบ็ดเข้าไปลึกๆ หรือตัวเบ็ดเกี่ยวแน่นที่เหงือก เราก็ควรตัดสายเอ็นให้ใกล้ตัวเบ็ดที่สุด แล้วปล่อยมันไป กรดในตัวปลาจะย่อยสลายตัวเบ็ดไปเอง ควรหลีกเลี่ยงตัวเบ็ดstainless steel เพราะจะไม่ย่อยสลาย คีมชนิดปากยาวก็จะต้องมีติดตัวไว้เสมอ เพื่อจะได้ปลดปลาได้อย่างรวดเร็ว ถ้าเป็นไปได้ก็ควรปลดปลาในน้ำ การปล่อยก็ควรจะปล่อยเบาๆ ช่วยประคองปลาให้ทรงตัวได้และปล่อยให้มันว่ายออกไปเอง หากเห็นว่าปลาไมว่าย ก็ต้องทำให้น้ำผ่านเหงือกเพื่อช่วยให้ปลารับออกซิเจน โดยการประคองตัวปลาไว้แล้ววักน้ำผ่านปากปลา หรือจับตัวให้เคลื่อนไหวเดินหน้า ถอยหลังอยู่ในน้ำ ให้ปลาพักฟื้นสักครู่แล้วจึงปล่อยไป
หากเห็นว่าปลาบาดเจ็บเกินไป หรือหมดแรงจนคิดว่าไม่รอดแน่ก็นำกลับมาทำอาหารให้เป็นประโยชน์ดีกว่า และนั่นคือคุณค่าที่แท้จริงของสิ่งมีชีวิตที่เราเรียกว่าปลา เป็นสิ่งมีชีวิตที่ทำให้เราเรียกตัวเองว่านักตกปลา และมีความสุขกับการตกปลา
"อนุรักษ์"
คำที่ดูสวยหรูและห่วงใยธรรมชาติทุกครั้งที่ใช้ นักเขียนหลายต่อหลายท่าน นักตกปลาหลายต่อหลายคน บอกเพื่อนผองด้วยกัน ว่าตัวข้านี่ล่ะ นักอนุรักษ์
ลองเริ่มกันด้วยสิ่งใกล้ตัว ยังไม่ต้องมองไกลถึงพันธุ์ปลาที่กำลังสูญพันธ์ ไม่ต้องมองถึงน้ำเสีย ที่นับวันเริ่มเพิ่มมากขึ้น และมากขึ้นทุกที
แค่ "ก้นบุหรี่" ในมือท่านนักอนุรักษ์ พบเห็นมามากต่อมาก แม้แต่ในบ่อตกปลาซึ่งมีถังขยะ ทุกๆระยะสิบเมตร นักอนุรักษ์ท่านนั้น ทิ้งก้นบุหรี่ลงพื้น ไม่ใส่ใจแม้แต่จะดับ ไม่สนใจว่าลมจะพาไปสู่ท้องน้ำหรือไม่ แล้วแหล่งตกปลาตามธรรมชาติเล่า เป็นเช่นไร? การอนุรักษ์ท้องน้ำและธรรมชาติ เป็นสิ่งดี ที่ควรส่งเสริม
ให้เยาวชนได้ตระหนักถึงคุณประโยชน์ของธรรมชาติ หากแต่ว่า พวกท่านมองการอนุรักษ์ ไกล และ ยิ่งใหญ่ไปหรือไม่
เริ่มที่ตัวท่านเอง ก้นบุหรี่ เศษทิชชู่ แค่เสียเวลาทิ้งลงถัง แค่นี้ก็ได้ชื่อว่า ท่านห่วงใยธรรมชาติเพียงพอแล้ว ไม่ต้องมานั่งจัดกลุ่ม ว่าคุณคือนักตกปลาล้างผลาญ ผม คือนักตกปลาเชิงอนุรักษ์
....แค่หนึ่งความเห็น จากนักตกปลาคนหนึ่ง...