ปราสาทและพระที่นั่งของไทย เป็นอาคารที่ใช้เป็นที่ประทับของพระมหากษัตริย์ ในสมัยโบราณจะมีมุขยื่นออกมาจากพระที่นั่งองค์กลางสำหรับใช้เป็นท้องพระโรงเสด็จออกว่าราชการ หรือเสด็จออกรับแขกเมือง  โดยอาจแบ่งเป็นมุขสำหรับใช้ว่าราชการฝ่ายหน้าและฝ่ายใน    ภายในพระที่นั่งสามารถตั้งพระแท่นบรรทมสำหรับใช้เป็นที่ประทับได้    อาจแบ่งสัดส่วนภายในโดยมีผนังหรือฉากลับแลกั้น

ห้องน้ำไม่มีในพระที่นั่ง   แต่มีห้องสรงและห้องพระบังคนของเจ้านายแยกออกไปต่างหาก หรือไม่ก็ลงพระบังคนในพระที่นั่งในกระโถน  ในสมัยรัชกาลที่ ๑  ปรากฏในพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ว่า  เดิมมีห้องพระบังคนหลังพระมหามณเฑียรด้านตะวันตกอยู่กับห้องที่สรง (ถูกไฟไหม้ในรัชกาลที่ ๓)  แต่เมื่อเกิดเหตุมีผู้ร้ายลอบเข้าวังหลวง  พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกจึงโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งที่ลงพระบังคนในพระที่ ไม่ได้เสด็จไปลงพระบังคนที่ห้องนั้นอีกเลย

ในเขตพระราชฐานฝ่ายในยังมีหมู่อาคารอีกจำนวนมาก สำหรับใช้เป็นที่ประทับของเจ้านายและที่พักของข้าราชการ รวมถึงอาคารสำหรับราชการอื่นๆ อีก


ภาพนี้คือแผนผังหมู่พระมหามณเฑียรในพระบรมมหาราชวัง ประกอบด้วยพระที่นั่งและหอต่างๆ มีการแบ่งสัดส่วนดังภาพครับ   พระเจ้าแผ่นดินในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นบรรทมที่พระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน

https://www.facebook.com/Arch.kidyang/posts/2667548973286629/