วรรณะของมด

[Ant Club]
*** คำเตือน: อย่างงหละมันเป็นวิชาการแต่เอามาดัดแปลงให้เข้าใจง่ายยย ***

ฮาโหลลลลชาว Ant Club วันนี้จะมาสาธยายกันต่อเรื่องวรรณะนะครับ บทนี้จะพยายามเล่าเรื่องให้ไม่งงมากนะเพราะมันเป็นข้อมูลเชิงวิชาการแต่จะพยายามเล่าให้เข้าใจง่ายที่สุด55555 เอาหล่ะ! ต้องบอกก่อนว่ามดนั้นถูกจัดเป็นแมลงในอันดับของ ผึ้งต่อแตน (Hymenoptera) นั้นเอง แล้วทำไมมดถึงเป็นพวกผึ้งต่อแตนด้วยอ่ะ? แล้วต่างจากวงศ์อื่นๆอย่างไร? มีคำตอบนะเออ!! แต่ไม่ใช่ตอนนี้โปรดติดตามกันต่อไปจะมาอธิบายทีหลัง 55555 และพวกมันยังเป็นแมลงสังคมชั้นสูง เรียกว่าเป็นอาณาจักรหนึ่งเลยก็ว่าได้นะจ๊ะ ในบางรังอาจจะมีประชากรนับแสนนับล้านตัวอาศัยอยู่และมีราชินีมากมาย อยู่ภายในรังเป็นบางสายพันธุ์นะครับและก็มีการแบ่งบทบาทหน้าที่เป็นชั้นวรรณะอย่างชัดเจนคือ


1.วรรณะราชินี – เป็นชั้นวรรณะที่สูงสุดและถือว่าเป็นหัวใจสำคัญของอาณาจักรมดเลยก็ว่าได้นะ เอาความเป็นจริงราชินีก็ถูกแบ่งลงไปอีกหลักๆ 4 แบบเราจะไปกันแบบช้าๆ น้าาาาา!!! 


แบบแรกคือ Alate เป็นราชินีที่สามารถบินได้หรือที่เราเจอกันบ่อยๆ ตามไฟหรือหลังฝนตกจากนั้นเราก็ตามไปเก็บมาเลี้ยงนั้นหละครับ สังเกตุง่ายๆ ไอพวกนี้จะมีปีกที่ใหญ่หรือไม่หลังจากสลัดปีกก็จะมีรอยสลัดปีกนั้นเอง ไม่ว่าจะเป็น ทั้ง Semi หรือ Fully ก็ตามแต่ พวกนี้บินออกจากอาณาจักรเพื่อหาแหล่งตั้งรกราก ถ้าสังเกตเทียบกันระหว่างราชินีกับมดงานพวกนี้จะค่อนข้างมีขนาดตัวและส่วนอกที่ใหญ่กว่าเพราะว่าจะมีกล้ามเนื้อที่ใช้สำหรับบินนั้นเอง


แบบที่สองคือ Ergatoid เป็นราชินีที่บินไม่ได้เพราะปีกเป็นง่อย5555(ไม่มีปีก) ราชินีพวกนี้จะไม่มีกล้ามเนื้อในส่วนของปีกและขนาดของส่วนอกก็จะเล็กลงมา ส่วนใหญ่จะมีลักษณะเหมือนกับมดงาน แต่อวัยวะสืบพันธุ์ยังคงทำงานได้อย่างสมบูรณ์ สามารถเกิดขึ้นได้กับทั้งนางพญาที่มีปีกบางสกุล และสามารถเกิดขึ้นได้ทั้งนางที่เกิดมามีปีกและไม่มีปีกภายในรังเดียวกันอีกด้วย เป็นงง!! 55555


แบบย่อยลงมาของแบบที่สอง(2.1)คือ Dichthadiiform เป็นลักษณะแบบที่พิเศษของ ergatoid เจ้าพวกนี้คือ เป็นพวกที่ก้นใหญ่แบบเวอร์วังอลังการเหมือนโรงงานผลิตไข่พวกมดกองทัพทั้งหลายนั้นหละ


แบบที่สามคือ Brachypterous แบบนี้ลักษณะคือจะมีปีกแต่เป็นปีกที่สั้นมากทำให้บินไม่ได้ แต่ไม่เหมือนกับ ergatoid นะลักษณะจะแตกต่างจากมดงานไปเลย


แบบสุดท้ายแบบที่สี่คือ Gamergate แบบนี้จะค่อนข้างมีความน่าสนใจตรงที่ว่าภายในรังจะไม่มีราชินีแต่จะเป็นมดงานที่สามารถขึ้นมาเป็นนางพญาได้หรือออกไปสร้างอาณาจักรเอง ถ้ามีการผสมพันธุ์กับเพศผู้แล้วนะครับ แต่เส้นทางที่จะขึ้นมาเป็นราชินีก็ไม่ได้สบายอย่างที่คิดนะ มดงานจะต้องมีการต่อสู้แย่งชิงความเป็นใหญ่กัน ตัวที่ชนะจะได้ขึ้นมาเป็นนางพญาแทนตัวเก่า ส่วนมดงานที่จะได้ขึ้นปกครองแทนจะมีการเปลี่ยนแปลงภายในร่างกายคือ สามารถออกไข่ได้ อายุที่ยืนยาวขึ้น หรือจะเป็นสารโดพามีนมีจำนวนมากขึ้นภายในร่างกาย

 แต่อย่างไรก็ตามมดบางชนิดก็มีราชินีครบทุกแบบภายในรังเดียวกันด้วยยยยยเป็นงงอ่ะ 5555


2.วรรณะสืบพันธุ์เพศผู้ – ประกอบด้วยมดเพศผู้นั้นเอง พวกมันส่วนใหญ่มากๆจะมีปีก เกิดมาพร้อมกับปีกเพื่อที่จะออกบินไปผสมพันธุ์กับราชินี ทั้งภายในและภายนอกรัง เพราะราชินีบางกลุ่มไม่มีปีกไง 5555


3. วรรณะมดงาน - เป็นวรรณะที่อยู่ด้านล่างสุดของอาณาจักรถ้าเปรียบเทียบกับสังคมมนุษย์พวกมันก็คือประชาชนนั้นเอง  ถึงจะเป็นวรรณะที่อยู่ล่างสุดของอาณาจักรแต่พวกมันก็เป็นฟันเฟืองสำคัญในการทำให้อาณาจักรอยู่รอดได้นะเออ มดงานเหล่านี้มีหน้าที่คอยดูแลไข่และตัวอ่อน บางกลุ่มทำหน้าที่ดูแลนางพญา และบางกลุ่มทำหน้าที่ออกหาอาหาร และเอาจริงๆปะ! หลายคนคงมีคำถามว่าแล้วมดทหารหละครับ? ความเป็นจริงแล้วคำว่ามดทหารมันก็เรียกได้แต่ก็ไม่ได้ถูกหมด 100 เปอร์เซ็นต์นะ ขึ้นอยู่กับบริบทมากกว่า มดทหารก็ถูกจัดเป็นกลุ่มเดียวกับมดงานจ่ะ แต่ว่า!!! รูปแบบของมดงานก็จะมีย่อยออกมาอีก 5 แบบคล้ายกับราชินีคืออออออออออออออออออออออออออ

แบบแรก Monomorphism เอาง่ายๆเลยนะ มันก็คือมดงานที่มีลักษณะรูปร่างแบบเดียวนั้นแหละ ขนาดทั้งรังก็จะพอๆ กันหน้าตาเหมือนๆ กัน 

แบบที่สองกันต่อเลย Monophasic allometry เป็นแบบมดงานมีขนาดตัวที่หลากหลาย รูปร่างของมดก็จะหน้าตาคล้ายๆ กัน ลองนึกถึง มดคันไฟดู แค่นั้นแหละเดี๋ยวจะงงเอานะขอเตือนไว้ก่อน 5555 

แบบที่สาม Diphasic allometry เป็นมดที่เริ่มมีความหลากหลายของลักษณะของขนาดลำตัวมากขึ้น เริ่มมีมดงานที่มีหัวขนาดค่อนข้างใหญ่ และมีลำตัวที่แตกต่างจากมดงานอื่นๆ นึกถึงพวก มดเสี้ยนดิน (Dolyrus) ไม่ก็พวกมดตัดใบไม้ (Atta) สังเกตดูหน้าตามันก็จะคล้ายๆกันหน่อยๆ นั้นเองงงงง

แบบที่สี่ Triphasic and tetraphasic allometry  เป็นมดงานที่มีความแตกต่างกันของขนาดตัวแต่หน้าตาเหมือนกันนะ ซึ่งค่อนข้างมีจุดสังเกตให้เห็นความแตกต่างกันของขนาดอย่างชัดเจนตัวอย่างเช่น มดส้ม (Oecophylla)  ที่มีมดงานขนาดเล็ก และมดงานขนาดใหญ่ ขนาดต่างกันเลย

แบบสุดท้ายคือ Complete dimorphism and Polymorphic เป็นกลุ่มมดงานที่มีความหลากหลายมากทั้งด้านของขนาดและรูปร่างหน้าตา มีทั้งมดงานขนาดเล็กไล่ไปจนถึงมดงานขนาดใหญ่หรือแม้กระทั้งราชินี อย่างเช่นพวกมดง่าม,มดแมลงมัน (Carebara) นั้นเอง


มาต่อกันที่เรื่องมดงานและมดทหาร สรุปจะเรียกอะไรยังไง? ก็คือมดทหารเนี่ยความเป็นจริงแล้วมันคือมดงานขนาดใหญ่ โดยเฉพาะที่เห็นได้ชัดพวกกลุ่ม Polymorphic ที่มีความหลากหลายของขนาดอย่างเห็นได้ชัด เขาเลยเรียกมดงานขนาดใหญ่ (Major) ว่าเป็น (Soldier)หรือมดทหารนั้นเอง 
ส่วนมดทหารมีลักษณะทางกายภาพที่หายไปจากมดงานกล่าวโดย  Molet et al.(2012) แสดงให้เห็นว่า มดทหารมีลักษณะเหมือนทั้งราชินีและมดงานเลย เพราะงั้นจึงถือว่าเป็นวรรณะที่สามและไม่ใช่วรรณะย่อยของมดงานกล่าวโดย Peeters 2019 Baroni-Urbani 1998 ด้วยหัวที่มีขนาดใหญ่เพราะกล้ามเนื้อขากรรไกรล่างใหญ่ทรงพลังมีรูปร่างพิเศษ สามารถใช้กัดเมล็ดพืชหรือเจาะไม้หรือป้องกันตัวได้ บางสกุลก็มีลักษณะหัวที่ตัดทำให้เปลี่ยนหัวตัวเองเป็นบานประตูได้อย่างเช่นสกุล (Colobopsis) มดทหารหัวโต ในบางชนิดมดทหารมีรังไข่เหมือนราชินีสามารถผลิตไข่ลม (trophic egg) ได้ด้วยหละ 

มดทหารภารกิจเน้นไปทางปกป้องรังซะส่วนใหญ่ บ้างก็มีก้นขนาดใหญ่ใช้เป็นแหล่งเก็บอาหารด้วย ในบางชนิดก็ทำงานเหมือนมดงานเลย เลยเป็นเรื่องท้าทายในการใช้คำจัดกัดความว่ามดงานหรือมดทหาร งงอะดิ? 55555 จะสรุปให้ฟังคือไอมดทหารเนี้ยมันมีลักษณะ​ที่แตกต่างกันจัดให้เป็นกึ่งระหว่างมดงานและราชินีเลย จึงยกให้เป็นอีกวรรณะนึงแต่มันก็ต้องขึ้นอยู่กับสายพันธุ์​และคำจำกัดความด้วยนะ 

ความเป็นจริงแล้วพวกวรรณของมดในรูปแบบต่างๆเนี่ยซับซ้อนมากเลย แต่เรื่องมดยิ่งศึกษาลึกลงไปมากเท่าไหร่ยิ่งไม่เข้าใจอ่ะ 5555 นี้แหละเป็นสาเหตุ​ว่าทำไมสัตว์ชนิดนี้ถึงมีความน่าหลงไหลและเต็มไปด้วยคำถามมากมายเกี่ยวป่ะ? เราเลยพยายามอธิบายแบบสั้นๆ และให้เข้าใจง่ายมากที่สู๊ดดดด 5555 เอาหละครับบทหน้าจะเป็นอย่างไร? งงกว่านี้ไหม? รอติดตามชมมมม  

Fanpage Facebook: https://www.facebook.com/AntclubTH/
Ant Club Thailand Group: https://www.facebook.com/groups/AntCl
Ant Club Market Group  (Thai only): https://www.facebook.com/groups/AntClubMarket/
Instragram: https://www.instagram.com/antclub.th/
Yotube: https://www.youtube.com/watch?v=3rm7NVu2ssg
Line App: https://line.me/ti/g2/Dd644SsOWJL8ZEBrsPJd_w?utm_source=invitation&utm_medium=link_copy&utm_campaign=default
แสดงความคิดเห็น
โปรดศึกษาและยอมรับนโยบายข้อมูลส่วนบุคคลก่อนเริ่มใช้งาน อ่านเพิ่มเติมได้ที่นี่