มาลองศึกษากัน   จากรายการสัมภาษณ์ นี้

..........................................................................................

รายการ โหนกระแส วันที่ 11 กุมภาพันธ์ 2563 "หนุ่ม กรรชัย กำเนิดพลอย"
เปิดใจสัมภาษณ์ "ฌอน" และ "ดร.นพ.วรตม์ โชติพิทยสุนนท์" จิตแพทย์และโฆษกกรมสุขภาพจิต
ซึ่งบอกว่าเหตุการณ์นี้ต้องเยียวยากันระยะยาว สิ่งที่ต้องทำหลังจากนี้ ต้องปรับชีวิตอย่างไร

...................................................................................................................ง

คุณฌอนพูดว่าประเทศที่คุณอยู่มีเหตุการณ์นี้เกิดขึ้น และภายใน 13 วันจะมีโอกาสเกิดขึ้นอีก ?

       ฌอน : "ใช่ มันสูงมากในระยะเวลา 13 วัน มีงานวิจัยจากหมอ 2คน 
ที่เขียนบทความที่อเมริกา เขามีคณิตศาสตร์ของมัน ค่าเฉลี่ยทุกอันที่เคยเกิดขึ้นที่อเมริกา"

เป็นการเลียนแบบพฤติกรรม ?

       ฌอน : "ใช่ครับ ถ้าสื่อใช้ความสนใจให้อะไรสักอย่าง มันสอนให้คนว่าเราจะได้ความสนใจจากสิ่งนี้ 
อย่างเช่น ประเทศอยากให้มีนักกีฬาเยอะขึ้น เราก็โชว์นักกีฬาเยอะ คนก็อยากเป็นนักกีฬา 
ถ้าเราโชว์ดารา คนก็อยากเป็นดารา ถ้าโชว์ฆาตกรเยอะ บางคนอาจจะอยากเป็นฆาตกร 
แล้วก็เกิดขึ้นที่อเมริกา เขาก็แข่งกันด้วย เขาอยากเหนือกว่า ล่าสุดก็ประมณ 29 คน  
ผมรู้สึกว่าถ้าคนอยากจะทำถัดไป เขาอาจจะอยากจะทำเยอะกว่า 29 คน"

เลยอยากตัดตอนไม่อยากให้นำเสนอให้เขามีตัวตน ?

       ฌอน : "ใช่ครับ แล้วที่อเมริกาก็รุนแรงขึ้นเรื่อย ๆ ก็มีที่ลาสเวกัส เขาก็เอาปืนยิง 
มีครั้งนึงที่ 50 กว่าคนแล้วมีในทุกวัยด้วย เด็กมัธยมต้น มัธยมปลาย มหาวิทยาลัย โดนยิงกันหมดแล้ว 
ผมเห็นเทรนด์จากอเมริกามาที่ไทยทุกอันเลย ทั้งการพัฒนาตัวเอง เพลงฮิปฮอปก็มาที่ไทย 
พอเห็นเทรนดิ้งของการกราดยิง ผมไม่อยากให้มันเกิดขึ้น ก็ขอบคุณพี่ ๆ ที่ช่วยกระจายข่าว"

คุณหมอ สิ่งที่คุณฌอนพูดมีที่มาที่ไปจริง ๆ ?

       ดร.นพ.วรตม์ : "ถูกต้องครับ อย่างที่เราทราบดี สื่อมีบทบาทมีอิทธิพลต่อคนในยุคปัจจุบันมาก ๆ 
ถ้าเรามองย้อนกลับไป เราไม่มองเหตุการณ์ยิงกันเลย เรามองเรื่องที่เกิดขึ้นปีที่แล้วเช่นกัน เรื่องการฆ่าตัวตาย 
เราเจอรูปแบบการฆ่าตัวตายใกล้เคียงกัน เช่น รูปแบบการรมควันที่เราจะเห็นบ่อย ๆ เรารู้ว่าคนเสพสื่อเยอะ 
และมีโอกาสทำตามสื่อได้มาก ยิ่งถ้าข้อความที่ปล่อยออกมาทางสื่อ มีการสร้างภาพลักษณ์ให้ดูดี 
มีความชอบธรรมในการกระทำนั้น ๆ มีความดราม่า น่าสงสาร บอกแรงจูงใจที่ชัดเจน 
คนมีแรงจูงใจที่ใกล้เคียงกัน เขาก็มีโอกาส อ๋อ สิ่งนี้คือสิ่งที่ชอบธรรมสำหรับเขา เขาก็มีโอกาสจะทำก็ได้

       ดร.นพ.วรตม์ : มีงานวิจัยนึงของเอฟบีไอ ปี 2014 เอาเหตุการณ์กราดยิงมาพล็อตเป็นกราฟ 
ก็พบว่าจริง ๆ เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นช่วงแรก ๆ ค่อนข้างห่าง ๆ อาจหลายเดือนครั้ง หรือปีแค่ 2-3 ครั้ง 
หลังจากนั้นเมื่อมีการนำเสนอข่าวมากขึ้นเรื่อย ๆ เริ่มมีคนทำตามมากขึ้นเรื่อย ๆ ซึ่งวิธีการทำก็ไม่แตกต่างกันเลย"

การอัดข่าว มีผลต่อมุมมองและความคิดของคน ?

       ดร.นพ.วรตม์ : "ครับ เหมือนการโฆษณาเราให้ดูอะไรบ่อยๆ ผลิตภัณฑ์สินค้าอะไรที่อยากให้เห็นบ่อย ๆ
ก็เอาไปวางในรายการต่าง ๆ เอาไปโปรโมต เอาไปโฆษณา สิ่งนี้ก็คล้าย ๆ กันคือการโฆษณา
แต่แน่นอนถ้าภาพออกมาว่าแย่ หรือเราไม่พูดถึงตัวตนเลย แน่นอนคนดูก็จะมองว่าสิ่งนี้แย่ ไม่อยากทำตาม
หรือเรานำเสนอในแง่มุมอื่น ๆ แง่มุมการสูญเสียที่เกิดขึ้น คนก็ไม่อยากทำตาม
แต่ถ้าเรานำเสนอในรูปแบบที่มันดราม่าเหลือเกิน มีเหตุจูงใจให้ทำคนก็มีแนวโน้มที่อยากจะทำตาม
เพราะคนเห็นเยอะ เขาก็จะเคยชิน เมื่อเขาเคยชิน เขาก็จะรู้สึกว่าสิ่งที่อยากจะทำไม่ใช่สิ่งที่แปลก
เอาจริง ๆ ใน 2-3 วันที่ผ่านมา ถ้าได้ดูจะเห็นว่ามีคนส่วนนึงโพสต์ว่าอยากทำตาม
โพสต์รูปว่าจะไปทำที่โน่นที่นี่ ถ้าไม่เกิดเหตุการณ์นี้เราจะไม่เห็นโพสต์แบบนี้เลย
แต่นี่เป็นโพสต์ที่เราได้เห็นมากขึ้น 10 กว่าโพสต์ในช่วงวันเดียวเท่านั้นเอง"

คิดว่าคนร้ายคนล่าสุด พฤติกรรมน่าจะเป็นการเลียนแบบ หรือจดจำจาก ผอ. ชิงทอง มั้ย ?

       ฌอน : "ผมคิดว่ามีส่วนครับ เพระมันเกิดขึ้นใกล้กันมาก ส่วนใหญ่ผมว่ามันน่าจะมาจากการที่เขาถูกกดขี่ 
กลั่นแกล้ง และเรื่องหนี้สิน มีปัญหาเรื่องคุมภาวะอารมณ์ไม่ได้ แต่อันนึงที่เป็นแรงจูงใจที่เขาทำ 
เขาอยากจะมีตัวตนในสังคม คนจะรู้จักเขา จะเป็นแรงจูงใจ แต่ไม่ใช่เหตุผลหลักครับ"

ถ้าเปรียบเทียบ คุณหมอมองยังไง ?

       ดร.นพ.วรตม์ : "ผมขอพูดตรง ๆ ผมไม่อยากวิเคราะห์ผู้ก่อเหตุคนนี้ เขาไม่มีคุณค่าพอที่เราจะต้องวิเคราะห์เขา 
ไม่ต้องเสียเวลาวิเคราะห์เขา ถ้าให้ความสำคัญเขาก็จะมีตัวตนอยู่ เพราะฉะนั้นเดี๋ยวจะมีคำถามมากมายว่าคนนี้มีปัญหาทางสุขภาพจิตมั้ย 
ผมว่าการถามแบบนี้ เป็นการดูถูกคนมีปัญหาสุขภาพจิตด้วยซ้ำ เพราะคนก่อเหตุทำร้ายผู้บริสุทธิ์ได้ 
มีแต่พฤติกรรมขี้ขลาด และน่ารังเกียจในสังคมเท่านั้นเอง ผมไม่มีอะไรจะพูดมากกว่านั้น ดังนั้นถ้าให้ผมวิเคราะห์ 
ผมไม่มีอะไรจะวิเคราะห์ แต่จะพูดในภาพรวม สำหรับคนนี้ผมว่าปล่อยเขาไปเถอะครับ"

คนร้ายรายนี้มีการแชร์คลิป ผอ. ที่ก่อเหตุที่ลพบุรีด้วย อาจเป็นประเด็นหนึ่งหรือเปล่า ?

       ดร.นพ.วรตม์ : "ถ้าตามงานวิจัย ก็ชัดเจนว่าคนก่อเหตุยิงต่อเนื่อง เขามีการรวบรวมข้อมูลมา 100 กว่าเคส 
จะพบว่าคนก่อเหตุจริง ๆ มีเรื่องราวมากมาย ประมาณ 3-6 เรื่อง และทั้งหมดส่วนมากคนรอบข้างรับรู้ 
แต่ไม่ว่าจะเป็นเรื่องราวอะไรก็ตาม ไม่เป็นสาเหตุให้คุณทำร้ายคนบริสุทธิ์ แต่อันนี้เป็นจุดนึงที่คนรอบข้างต้องดู 
ถ้ามีการแชร์คลิป ข้อมูลต่าง ๆ เกี่ยวกับเหตุที่โคราช มีการแชร์ในลักษณะหลงใหลได้ปลื้ม คนนี้เป็นไอดอล 
ตรงนี้คนรอบข้างอาจต้องตักเตือนหรือส่งข้อมูลให้ตำรวจ เพราะถ้าตามตำรา คนส่วนนึงที่ทำตามถี่ขึ้นเรื่อย ๆ 
ส่วนหนึ่งจะมองเห็นว่าสร้างชื่อเสียง เป็นไอดอล และทำแบบนี้คนจะสนใจเขาเลยทำตาม 
เพราะฉะนั้นถ้ามีข้อมูลแบบนี้ในโซเชียล อย่าปล่อยปละละเลย พยายามจัดการให้ถึงที่สุด"

สังคมส่วนหนึ่งรู้สึกว่าเขาน่าสงสาร ถูกเอารัดเอาเปรียบ อีกมุมบอกว่าไม่ใช่ มันเกิดอะไรขึ้น และจะทำยังไง ?

       ดร.นพ.วรตม์ : "นี่เป็นความสำเร็จของผู้กระทำก่อเหตุครั้งนี้ ทั้งที่เหตุจบไปแล้ว เสียชีวิตไปแล้ว 
แต่ยังมีผลต่อสังคมเราอยู่ นี่คือความน่ากลัวของเหตุการณ์แบบนี้ เขายังทำให้สังคมมานั่งทะเลาะกัน 
ทำให้สังคมเกิดความปั่นป่วนเพราะเราไปให้คุณค่าเขา เรายังเห็นว่าเขามีตัวตน เห็นว่าเขาสำคัญเรามองในมุมมองของเขา 
แต่ถามว่าสิ่งที่เราควรมองเรื่องนี้จริง ๆ คือสิ่งที่สูญเสีย สิ่งที่อยู่รอบข้าง เด็กคนหนึ่งที่วันหนึ่งเขาจะโตขึ้นรับปริญญา 
เขาจะมีครอบครัว พ่อแม่ที่อยากกลับไปอยู่กับลูก เราได้มองตรงนี้หรือเปล่า ถ้ามองตรงนี้ มันไม่มีเหตุผลใด ๆ 
เลยที่เขาต้องมาเสียชีวิตโดยที่เขาไม่เกี่ยวข้อง ไม่ว่าคุณจะมีปัญหาส่วนตัวยังไงก็ตาม"

ไม่เคยเกิดเหตุการณ์แบบนี้ สื่อทำถูกบ้างผิดบ้าง แต่อยากนำเสนอให้ทุกคนได้รับรู้ แต่บางครั้งเกิดข้อผิดพลาด 
ก็ต้องเข้าใจว่านี่เป็นเหตุการณ์ครั้งแรก แต่ถ้าเกิดวันนี้เขาเสียชีวิตไปแล้ว 
จบได้แล้ว ไมต้องให้ตัวตน คุณค่าเขา ต่อไปนี้เราจะอยู่กันยังไง ?

       ดร.นพ.วรตม์ : "ผมอยากให้คนไทยเปลี่ยนความสนใจ เปลี่ยนความสำคัญไปสู่สิ่งดี ๆ ที่เกิดขึ้นในวันนั้น
มีอะไรบ้างครับ เราเจอผู้จัดการที่พาเด็กไปหลบ เราเจอผู้จัดการธนาคารสาขาหนึ่งของไทยพาณิชย์พาไปหลบในตู้เซฟ
เราเจอพี่แกร็บพาคนหนีออกไป เราเจอเจ้าหน้าที่ตำรวจ บุคลากรทางการแพทย์มากมายที่ช่วยเหลือ
เราไปโฟกัสตรงนี้ครับ ให้กำลังใจคนที่ช่วยเหลือสังคม ให้เขามีคุณค่า มีตัวตน เมื่อคนเหล่านี้มีคุณค่า
มีตัวตน ทุกคนก็เริ่มอยากเป็นแบบนั้น ไม่ใช่อยากเป็นเหมือนฆาตกร"

........................................................................
อ่านเต็ม หรือ ดูคลิปได้ในลิงค์นี้

https://hilight.kapook.com/view/199947

.......................................................................

สรุปได้ความสั้นๆว่า

สังคมหรือสื่อ ไม่ควรให้ค่าหรือให้ผู้ร้ายมีตัวตนขึ้นมาอีก
เช่น ไม่โพสรูปคนร้าย ไม่เอ่ยชื่อคนร้าย ไม่วิเคราะห์จิตใจคนร้าย
ไม่หาสาเหตุในการกระทำของคนร้าย เพราะนี้ไม่ใช่อาชญากรรมทั่วไป
แต่เป็นคนบ้าคลั่งที่อยากมีตัวตนในสังคม
ถ้าสื่อหรือาังคมนำเสนอผู้ร้ายบ่อยๆ ผู้ร้ายจะกลายเป็นไอดอลของคนกลุ่มหนึ่ง
ให้เกิดการลอกเลียนหรือเลียนแบบการกระทำของคนร้าย
เพื่อให้ตัวเองได้มีตัวตนในสังคมบ้าง หรือเพื่อแข่งกันฆ่าคนให้ได้มากที่สุดบ้าง
โดยหวังว่า ชื่อของตัวเอง หน้าของตัวเอง จะออกสื่อ และสังคมจะให้ความสนใจ
แบบที่ผู้ร้ายไอดอลคนที่ผ่านมากระทำ

................................................................................................