(๑) ปรสิต แยกศัพท์เป็น ปร + สิต

1) “ปร” (ปะ-ระ) ในที่นี้แปลว่า อีกอันหนึ่ง, อื่นอีก, อื่น (another, other)

2) “สิต” รากศัพท์มาจาก สิ (ธาตุ = อยู่, อาศัย) + ต ปัจจัย

: สิ + ต = สิต แปลตามศัพท์ว่า “อยู่อาศัยแล้ว” หมายถึง -

(1) ติดใน หรือติดอยู่กับ (stuck in or to)
(2) นอน, พัก, อาศัย, ยึด (reclining, resting, depending on, attached, clinging to)

ปร + สิต = ปรสิต (ปะ-ระ-สิ-ตะ) แปลตามศัพท์ว่า “อาศัยอยู่กับสิ่งอื่น” หมายถึง พืชหรือสัตว์ที่เกิด เจริญเติบโต และอาศัยเกาะกินอยู่กับพืชอื่นหรือสัตว์อื่น ถ้าหลุดหรือถูกพรากพ้นออกจากพืชหรือสัตว์ที่อาศัยอยู่นั้นก็จะดำรงชีพอยู่ไม่ได้

พจนานุกรม สอ เสถบุตร แปล parasite เป็นไทยว่า -

1. ปรสิต คือ สัตว์หรือต้นไม้ที่อาศัยกินจากสัตว์หรือต้นไม้อื่น เช่น เห็ด รา กาฝาก เล็น ไร หมัด ไส้เดือน พยาธิ
2. ผู้ที่เกาะคนอื่นกิน

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล parasite เป็นบาลีว่า -

(1) parapuṭṭha ปรปุฏฺฐ (ปะ-ระ-ปุด-ถะ) = สัตว์ที่สัตว์อื่นเลี้ยงดู
(2) parabhata ปรภต (ปะ-ระ-พะ-ตะ) = สัตว์ที่สัตว์อื่นเลี้ยงดู
(3) rukkhādanī รุกฺขาทนี (รุก-ขา-ทะ-นี) = พืชที่กินต้นไม้ > กาฝาก
(4) vandākā วนฺทากา (วัน-ทา-กา) = พืชที่คนยอมยกให้ว่ากำจัดยาก > กาฝาก


เป็นอันสรุปได้ว่า “ปรสิต” เป็นคำบาลีสันสกฤต

ที่ “ปรสิต” กับ parasite รูปคำตรงกัน ก็เพราะภาษาบาลีสันสกฤตกับภาษาอังกฤษเป็นภาษาในตระกูลเดียวกัน คือ Indo-European Language (ภาษาตระกูลอินเดีย-ยุโรป หรือ “แขกปนฝรั่ง”)

กล่าวอีกนัยหนึ่ง การที่ผู้บัญญัติศัพท์บัญญัติ parasite ว่า “ปรสิต” นั้น นับว่าเป็นความชาญฉลาดอย่างยิ่ง ทำนองเดียวกับบัญญัติ seminar ว่า “สัมมนา” นั่นแล


(ย่อมาจากโพสน็ฮะ  https://www.facebook.com/315075048690020/posts/d41d8cd9/452461004951423/#)