สวัสดีครับเพื่อนๆชาว Pantip ทุกท่าน ผมอยากขอแลกเปลี่ยนความรู้ในเรื่องของการตั้งพระนามเจ้านายในสมัยรัตนโกสินทร์ที่มีที่มาของพระนามน่าสนใจ จึงอยากแบ่งปันข้อมูลที่ผมรวบรวมได้และหากท่านใดมีข้อมูลเพิ่มเติมช่วยเสริมได้เลยครับ

.....
พระราชโอรสและพระราชธิดาในรัชกาลที่ 4

สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 10 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ แรกประสูติได้รับพระราชทานพระนามว่า "พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้ามนุษ
ยนาคมานพ" เพราะวันที่พระองค์ประสูตินั้นฝนตกหนักมากราวกับฟ้ารั่ว เหมือนนาคให้น้ำบริเวณนั้น

พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย
เป็นพระราชโอรสพระองค์โตที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาเปี่ยม พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานพระนาม "อุณากรรณ" เนื่องจากเมื่อเจ้าจอมมารดาเปี่ยมเข้ามาอยู่ในวัง ได้เล่นละครเรื่องอิเหนาเป็นตัวอุณากรรณ (นางบุษบาปลอมตัวเป็นชาย) 

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม 
ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาสังวาลย์ มีพระนามเดิมว่าพระองค์เจ้า"ทองกองก้อนใหญ่" เพราะในวันประสูติมีผู้นำทองคำก้อนใหญ่ ซึ่งขุดได้ที่ตำบลบางสะพานในเข้ามาทูลเกล้าฯ ถวาย ทรงถือว่าเป็นศุภนิมิตมงคลสำหรับพระเจ้าลูกเธอพระองค์นี้

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบรรจบเบญจมา
เหตุที่ได้พระนามว่า "บรรจบเบญจมา" นั้น เนื่องจากเจ้าจอมมารดาแพ พระมารดาได้ถึงอสัญกรรมหลังประสูติการพระองค์ จึงได้รับพระราชทานพระนามว่า บรรจบเบญจมา ซึ่งแปลว่าสิ้นสุดพระองค์ที่ห้า

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพวงสร้อยสอางค์ 
ในเวลาประสูตินั้น พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ เจ้าเมืองเชียงใหม่ ได้นำเอาช้างไปขายที่เมืองพม่า พระเจ้ามินดงจึงประทานสังวาลเครื่องยศอย่างพม่ามาให้ ท่านจึงเอาลงมาถวายรัชกาลที่ 4 แต่ไม่ทรงรับไว้ เพราะทรงรังเกียจว่า จะเป็นการรับเครื่องยศจากพม่า เจ้ากาวิโลรสฯจึงถวายสังวาลนั้นให้แก่พระองค์เจ้าลูกเธอฯ โดยให้ช่างปรับปรุงเป็นเครื่องแต่งพระองค์ เป็นเหตุให้พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานนาม "พวงสร้อยสอางค์" นี้ให้พระองค์


พระราชโอรสและพระราชธิดาในรัชกาลที่ 5

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรรณาภรณ์เพ็ชรรัตน์ โสภางคทัศนิยลักษณ์ อรรควรราชกุมารี
ในสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทาฯ ด้วยพระองค์มีติ่งที่พระกรรณข้างขวามาแต่ประสูติ จึงถือสัญลักษณ์ดังกล่าวพระราชทานพระนาม

เจ้านายสองพระองค์ต่อไปนี้พระมารดามีเชื้อสายเจ้านายฝ่ายเหนือ จึงได้รับพระราชทานพระนามตามเชื้อสายที่สืบมา ได้แก่

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดิลกนพรัฐ กรมหมื่นสรรควิไสยนรบดี ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาทิพเกษร เจ้านายฝ่ายเหนือในราชวงศ์ทิพย์จักร พระนาม "ดิลกนพรัฐ" หมายถึง "ศรีเมืองเชียงใหม่"

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวิมลนาคนพีสี ประสูติแต่พระราชชายาเจ้าดารารัศมี เจ้านายฝ่ายเหนือ "วิมลนาคนพีสี" แปลว่า "ผู้ประเสริฐไม่มีมลทินของเมืองเชียงใหม่"

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าศิริราชกกุธภัณฑ์
สำหรับพระองค์นี้ ความพิเศษอยู่ที่พระนามที่ชาววังเรียกขานและสร้อยพระนามที่บอกเหตุการณ์สำคัญคือ ในเวลาที่พระองค์ประสูตินั้น ได้มีฝนดาวตกเต็มท้องฟ้า สามารถมองเห็นได้ในพระนคร ดังนั้นชาววังจึงได้ออกพระนามของพระองค์ว่า “ทูลกระหม่อมดาวร่วง” และสร้อยพระนามที่ได้รับพระราชทานนั้นยังบ่งบอกเหตุพิเศษนี้ไว้ด้วย
"สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายศิริราชกกุธภัณฑ์ สรรพวิสุทธิ์มหุติมงคล อเนกนภดลดารารัตน สมันตบริภัศวโรภาศ อดิศรราชจุฬาลงกรณ บดินทรเทพยวโรรส วิสุทธิสมมติ วโรภโตปักษ อุกฤษฐศักดิ อรรควรราชกุมาร"

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบีเอตริศภัทรายุวดี
พระนาม "บีเอตริศภัทรายุวดี" ทรงตั้งตามเจ้าหญิงเบียทริซ พระราชธิดาในสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรียแห่งสหราชอาณาจักร เพื่อเฉลิมพระเกียรติยศเจ้าของพระนาม

และถ้าพูดถึงพระนามเจ้านายที่ตั้งตามชื่อภาษาต่างประเทศแล้ว ยังมีอีกหลายพระองค์ ดังนี้ครับ

กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ
พระราชโอรสในสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชทานพระนามพระโอรสว่า "ยอร์ชวอชิงตัน" ตามชื่อของจอร์จ วอชิงตัน อดีตประธานาธิบดีสหรัฐคนแรก คนทั่วไปออกพระนามว่ายอด ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชทานพระนามให้ใหม่ว่า พระองค์เจ้ายอดยิ่งยศ บวรราโชรสรัตนราชกุมาร

พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นอนุวัตน์จาตุรนต์
พระนามเดิมว่า "พระองค์เจ้าออศคาร์นุทิศ" เป็นพระโอรสในสมเด็จเจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมีฯ  ได้รับพระราชทานพระนามจากรัชกาลที่ 5 ตามพระนามของสมเด็จพระเจ้าออสการ์ที่ 2 แห่งสวีเดน เพื่อเป็นที่ระลึกในเหตุการณ์ที่เจ้าชายออสการ์ เบอร์นาดอตต์ เคานต์แห่งวิสบอร์ก พระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้าออสการ์ที่ 2 เสด็จฯ เยือนประเทศไทยในปี พ.ศ. 2427 ซึ่งสมเด็จเจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี ได้ถวายการรับเสด็จ และกราบทูลว่า
"I have just had a new son and I shall name him Oscar and should he have a son he shall be called Gustavus"

ดังนั้นพระนัดดาของพระองค์จึงได้รับพระราชทานพระนามว่า Gustavus คือ

หม่อมเจ้าคัสตาวัส จักรพันธุ์ 
โดยเพราะนาม "คัสตาวัส" นี้ มาจากภาษาสวีเดนว่า Gustavus เป็นพระนามที่รัชกาลที่ 5 ทรงพระราชทานให้ เพื่อเป็นเกียรติแก่สมเด็จพระเจ้าออสการ์ที่ 2 แห่งสวีเดน ในวโรกาสที่เจ้าชายออสการ์ เบอร์นาดอตต์ เคานต์แห่งวิสบอร์ก พระราชโอรส เสด็จเยือนประเทศสยาม

พระนัดดาอีกพระองค์ก็มีการตั้งพระนามตามชื่อบุคคลเช่นเดียวกันคือ

หม่อมเจ้าลุอิสาณ์ จักรพันธุ์
มาจาก Louisa ทรงมีพระนามลำลองว่า "หลุยส์" ตามพระนามของสมเด็จพระบรมราชินีหลุยส์ ในสมเด็จพระราชาธิบดีคาร์ลที่ ๑๕ แห่งสวีเดนและนอร์เวย์

เท่าที่ผมรวบรวมมาได้มีเท่านี้ครับ หากท่านใดมีข้อมูลของพระองค์อื่นๆอีกสามารถช่วยเสริมได้เลยครับ ผมขอเก็บข้อมูลไว้เป็นความรู้ สุดท้ายนี้หากมีสิ่งผิดพลาดประการใดต้องขออภัยด้วยครับ ยินดีน้อมรับคำชี้แนะ และขอขอบคุณทุกท่านที่เข้ามาอ่านกันนะครับ