หลักฐานลายลักษณ์อักษรของไทยไม่เคยบันทึกเรื่องกองเรือมหาสมบัติของเจิ้งเหออย่างชัดเจน แต่เชื่อกันว่าเจิ้งเหอมีความสัมพันธ์กับหลวงพ่อโตซำปอกง ที่วัดพนัญเชิง จังหวัดพระนครศรีอยุธยา


เจิ้งเหอได้นำกองเรือมหาสมบัติออกสมุทรยาตราจากเมืองจีนไปยังนานาประเทศ และในบางประเทศเช่น มาเลเซียหรืออินโดนีเซียก็จะมีเรื่องเล่าหรือตำนานที่เชื่อมโยงไปยังตัวเจิ้งเหออยู่ รวมถึงประเทศไทยซึ่งมีหลักฐานว่าเจิ้งเหอเคยนำกองเรือมหาสมบัติเข้ามาเยือนกรุงศรีอยุทธยาในรัชสมัยสมเด็จพระนครอินทร์ และยังปรากฏว่าชื่อ “ซำปอ” หรือ “ซานเป่า” (三寶) ที่เป็นฉายาของเจิ้งเหอถูกนำไปใช้เรียกเป็นชื่อของหลวงพ่อโตพระประธานวัดพนัญเชิง จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยเรียกขานกันว่า “หลวงพ่อซำปอกง” (三寶公)

ชื่อนี้เข้าใจว่าเป็นชื่อที่เรียกขานมาตั้งแต่สมัยอยุทธยาแล้ว เพราะปรากฏในเอกสาร “ภูมิสถานกรุงศรีอยุทธยา” เอกสารในหอหลวงที่กล่าวถึงสภาพแวดล้อมของกรุงศรีอยุทธยาที่เข้าใจว่าเรียบเรียงในสมัยรัตนโกสินทร์โดยผู้ที่อยู่ทันสมัยกรุงเก่า กล่าวถึงหลวงพ่อโตของวัดพนัญเชิงว่าเป็นหนึ่งใน “หลัก” ของกรุงศรีอยุทธยาที่อยู่นอกพระนคร โดยเรียกชื่อว่า “พระประธารวัดเจ้าพะแนงเชิงของพระเจ้าสามโปเตียน” ซึ่ง “สามโป” เข้าใจว่าคนไทยเรียกเพี้ยนมาจาก “ซำปอ” ในภาษาจีนนั่นเอง

ในที่นี้จึงน่าวิเคราะห์ว่าเหตุใดหลวงพ่อโตแห่งวัดพนัญเชิงมีความเกี่ยวข้องอะไรกับเจิ้งเหอ จึงถูกเรียกขานด้วยชื่อนี้


หลวงพ่อโตเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัยขนาดใหญ่ มีพระพักตร์รูปสี่เหลี่ยมตามแบบศิลปะอู่ทองซึ่งน่าจะมีอายุตั้งแต่ก่อนสมัยอยุทธยาถึงอยุทธยาตอนต้น ตามพระราชพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ที่ชำระสมัยสมเด็จพระนารายณ์เรียกหลวงพ่อโตวัดพนัญเชิงว่า “พระพุทธเจ้า เจ้าพแนงเชิง” และระบุว่าแรกสถาปนาในจุลศักราช ๖๘๖ (พ.ศ. ๑๘๖๗) ก่อนสถาปนากรุงศรีอยุทธยาถึง ๒๖ ปี จึงมีประวัติความเป็นมาที่เก่าแก่กว่าเจิ้งเหออยู่มาก

คำว่า “พแนงเชิง” จิตร ภูมิศักดิ์อธิบายว่าเป็นภาษาเขมร แปลว่า “ขัดสมาธิ” จึงเข้าใจว่าเป็นชื่อดั้งเดิมของหลวงพ่อโตที่เรียกตามพุทธลักษณะที่นั่งขัดสมาธิ ก่อนที่จะเพี้ยนมาเป็น “พนัญเชิง” ในปัจจุบัน


ส่วนพงศาวดารเหนือซึ่งเป็นเอกสารที่เรียบเรียงตำนานเกี่ยวกับรัฐต่างๆ ก่อนสมัยอยุทธยาก็ได้กล่าวถึงตำนานของวัดพนัญเชิงเอาไว้เช่นเดียวกัน โดยเป็นเรื่องราวเกี่ยวกับพระเจ้าสายน้ำผึ้งแห่งกรุงศรีอยุทธยาเสด็จลงเรือไปถึงเมืองจีน พระเจ้ากรุงจีนเห็นว่าเป็นผู้มีบุตรจึงยกพระธิดาบุญธรรมชื่อพระนางสร้อยดอกหมากให้เป็นอัครมเหสี รวมถึงแต่งสำเภา ๕ ลำพร้อมทั้งเครื่องอุปโภคบริโภคจำนวนมาก ให้จีน ๕๐๐ คนติดตามมายังกรุงศรีอยุทธยาด้วย แต่เมื่อพระเจ้าสายน้ำผึ้งเสด็จเข้าวังแล้วไม่ยอมเสด็จไปรับพระนางสร้อยดอกหมากทำให้พระนางน้อยพระทัย พอรุ่งเช้าพระเจ้าสายน้ำผึ้งจึงเสด็จมาเชิญพระนางก็ไม่ยอมไป จนพระเจ้าสายน้ำผึ้งสัพยอกว่าไม่ไปแล้วก็อยู่นี่ พระนางสร้อยดอกหมากเสียพระทัยจึงกลั้นใจตาย พระเจ้าสายน้ำผึ้งจึงเชิญศพมาพระราชทานพระเพลิงที่แหลมบางกะจะสถาปนาเป็นพระอารามชื่อ “วัดพระเจ้าพระนางเชิง”

เรื่องราวในพงศาวดารเหนือเป็นเรื่องเล่าเชิง “ตำนาน” (myth) หรือ “มุขปาฐะ” (oral tradition) คงยากจะยึดถือเป็นข้อเท็จจริงทั้งหมดได้ อย่างไรก็ตามในตำนานก็มักจะมีเรื่องจริงสอดแทรกอยู่เสมอ และเป็นไปได้ที่อาจจะเชื่อมโยงกับกับกองเรือมหาสมบัติของเจิ้งเหอด้วย


ในมะละกาซึ่งเป็นหนึ่งในรัฐที่กองเรือมหาสมบัติเคยเดินทางไปถึง ก็มีตำนานที่ใกล้เคียงกับเรื่องพระนางสร้อยดอกหมากของไทย คือตำนานเรื่องเจ้าหญิงจีนชื่อฮังลิโป (漢麗寶 Hang Li Bo สำเนี่ยงจีนกลางอ่าน ฮั่นลี่เป่า) ได้เดินทางมาอภิเษกเป็นมเหสีของสุลต่านมันซูร์ ชาห์ (Mansur Shah) แห่งมะละกา โดยมีข้าราชการชาวจีนติดตามมาตั้งรกรากอยู่ด้วยจำนวนมาก และบริเวณตำหนักที่ประทับของเจ้าหญิงฮังลิโป ในเวลาต่อมาถูกเรียกว่าภูเขาซำปอกง หรือ ซานเป่าซาน (三寶山) เพื่อเป็นการรำลึกถึงเจิ้งเหอหรือซำปอกงซึ่งเป็นผู้พานางเข้ามา และมีการสร้างศาลเจ้าซำปอกงอยู่ในบริเวณเดียวกัน

ไม่มีหลักฐานของจีนระบุว่าจักรพรรดิจีนเคยพระราชทานพระธิดาให้กับอยุทธยาหรือมะละกาจริงอย่างมนตำนานทั้งสองเรื่อง แต่ในที่นี้น่าจะเป็นตำนานที่สะท้อนความสัมพันธ์ระหว่างกรุงศรีอยุทธยากับมะละกาที่มีต่อจีนในสมัยโบราณ โดยอาจสะท้อนการที่ชาวจีนโพ้นทะเลได้มาแต่งงานกับชนพื้นเมืองและได้ตั้งรกรากอยู่สืบมา ซึ่งก็พบหลักฐานว่าเคยมีลูกเรือของกองเรือมหาสมบัติได้ตั้งรกรากมีครอบครัวอยู่ที่มะละกา


จุดเชื่อมโยงของเรื่องราวของพระนางสร้อยดอกหมากแห่งวัดพนัญเชิงกับกองเรือมหาสมบัติของเจิ้งเหออีกประการ น่าจะเป็นด้วยบริเวณที่ตั้งของวัดพนัญเชิงอยู่ที่ “แหลมบางกะจะ” ซึ่งเป็นท่าจอดเรือทางตะวันออกเฉียงใต้เกาะเมืองกรุงศรีอยุทธยามาตั้งแต่โบราณ โดยบางกะจะเป็นจุดที่แม่น้ำเจ้าพระยาไหลมาบรรจบกับแม่น้ำป่าสักจนทำให้เกิดเป็นน้ำวนขึ้น จึงปรากฏเรียกว่าเป็น “บ้านน้ำวน” ปรากฏเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “ตำบลสำเภาล่ม” ซึ่งสันนิษฐานว่าน่าจะเป็นเพราะในอดีตมีเรือสำเภาล่มเพราะน้ำวนจำนวนมาก สะท้อนให้เห็นว่าบริเวณที่เป็นที่จอดเรือสำเภามาแต่อดีต

จากการศึกษาโบราณคดีใต้น้ำยังได้มีการขุดพบโบราณวัตถุจากเรือที่จมอยู่ใต้ท้องแม่น้ำเจ้าพระยาหน้าวัดไก่เตี้ยพฤฒารามราษฎร์บำรุง ซึ่งอยู่ห่างจากวัดพนัญเชิงและตำบลสำเภาล่มลงมาทางใต้ (คนละฟากแม่น้ำ) ราว ๕ กิโลเมตร ได้แก่เครื่องถ้วยสังคโลก เชือกเถาวัลย์ อาวุธ รวมไปถึงก้านและปีกของสมอเรือโบราณ รวมถึงท่อนไม้ยาว ๑๐ เมตรที่สันนิษฐานว่าจะเป็นเสากระโดงของเรือสำเภาขนาดใหญ่


นอกจากนี้ยังปรากฏในเอกสาร “ภูมิสถานกรุงศรีอยุทธยา” ได้กล่าวถึงเรือสินค้าจำนวนมากที่ได้มาเทียบท่าที่บางกะจะ ความว่า

“บ้านน้ำวนบางกะจะเรือปากไต้ปากกว้างสามวาสิบเอดศอก ลูกค้าจีนแขกทอดสมอขายน้ำตานกรวดน้ำตานทราย สาคูกำมะถันจันแดงหวายตะค้ากะแซงตานีสรรพเครื่องปากไต้ แลลูกค้าไทจินนั่งร้านแพขายสรรพสิ่งของต่าง ๆ กัน”

จึงเห็นได้ว่าบริเวณแหลมบางกะจะเป็นท่าจอดเรือและที่ตั้งแพขายค้าของพ่อค้าโดยเฉพาะชาวจีน จึงมีความเป็นไปได้ที่จะมีชุมชนของชาวจีนอยู่ในบริเวณนั้นมาตั้งแต่สมัยโบราณแล้วด้วย ซึ่งดูสัมพันธ์กับตำนานพระนางสร้อยดอกมากที่เกี่ยวกับจีนอยู่มาก

จากหลักฐานที่แสดงให้เห็นว่าบริเวณวัดพนัญเชิงเป็นแหล่งค้าขายที่สัมพันธ์กับชาวจีนมาตั้งแต่สมัยอยุทธยา ก็มีความเป็นไปได้ที่กองเรือมหาสมบัติบางส่วนของเจิ้งเหอซึ่งเคยเดินทางเข้ามายังกรุงศรีอยุทธยา น่าจะเคยมาเทียบท่าในบริเวณบางกะจะด้วย จึงได้ปรากฏร่องรอยเกี่ยวกับเจิ้งเหอในวัดพนัญเชิงดังที่กล่าวมา


หลักฐานชิ้นสำคัญอีกชิ้นที่น่าจะเชื่อมโยงเจิ้งเหอเข้ากับวัดพนัญเชิงคือ หนังสือตงซีหยางเข่า (東西洋考) หรือ “การสำรวจย่านทะเลตะวันออกและตะวันตก” เรียบเรียงโดยบัณฑิตสมัยราชวงศ์หมิงชื่อจางเซี่ย (張燮) ใน ค.ศ. ๑๕๘๗ (พ.ศ. ๒๑๓๐) ตรงกับรัชสมัยสมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราชแห่งกรุงศรีอยุทธยา ได้บรรยายเกี่ยวกับเจิ้งเหอและกรุงศรีอยุทธยาไว้ว่า

“ในสมัยนั้น เมืองสยามได้เอาชื่อเจิ้งเหอมาตั้งชื่ออ่าวว่าอ่าวซำปอกง นัยว่าทำให้อ่าวนั้นปลอดจระเข้ และด่านตรวจที่ ๒ ที่จะเข้าไปกรุงศรีอยุธยามีศาลสำหรับบูชาเจิ้งเหอ และเจิ้งเหอได้สร้างวัดไว้ในกรุงศรีอยุทธยา วัดนั้นใหญ่โตสวยงามมาก มีพระพุทธรูปสูงเท่าหลังคาบ้าน”


วัดในอยุทธยาที่มีหลักฐานความเชื่อมโยงกับเจิ้งเหอก็มีเพียงวัดเดียวคือวัดพนัญเชิงที่เรียกหลวงพ่อโตพระประธานว่า “ซำปอกง” และ จากข้อความที่ระบุว่า “มีพระพุทธรูปสูงเท่าหลังคาบ้าน” ก็ดูสอดคล้องกับขนาดของหลวงพ่อโตที่ใหญ่โตมากโดยมีหน้าตักกว้าง ๒๐.๗๑ เมตร และมีความสูงจากชายพระชงฆ์ถึงพระรัศมี ๑๙ เมตร เป็นหนึ่งในพระพุทธรูปขนาดใหญ่ที่สุดในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา


และแม้พื้นฐานครอบครัวจะเป็นมุสลิม แต่ก็มีหลักฐานว่าเจิ้งเหอก็นับถือศาสนาพุทธด้วย โดยใน ค.ศ. ๑๔๐๓ (พ.ศ. ๑๙๔๖) เจิ้งเหอได้แสดงตนเป็นพุทธมามกะโดยได้รับศีลจากพระเต้าเหยี่ยน (道衍) พระภิกษุที่มีชื่อเสียงในสมัยนั้น และได้รับฉายาทางพุทธว่า “ฝูจี๋เสียง” (福吉祥) นอกจากนี้ก็มีหลักฐานว่าเจิ้งเหอมีเคยสร้างพระธาตุทองคำเพื่อถวายเป็นพุทธบูชาโดยภายในบรรจุม้วนกระดาษจารึกตัวอักษรด้วยผงทองคำเป็นพระสูตรสัทธรรมปุณฑริกสูตรด้วย จึงสะท้อนความเลื่อมใสศรัทธาในพุทธศาสนาของเจิ้งเหอได้เป็นอย่างดี

เจิ้งเหอคงไม่ได้เป็นผู้สร้างวัดนี้ตามที่หลักฐานจีนกล่าว เพราะอย่างที่กล่าวไว้ข้างต้นคือปรากฏในพงศาวดารว่าหลวงพ่อโตพระประธานถูกสร้างมาตั้งแต่ก่อนสถาปนากรุงแล้ว ซึ่งก็ควรมีการสร้างพระอารามเป็นถาวรวัตถุไว้ควบคู่กันก่อนแล้วเช่นเดียวกัน แต่หากตีความจากหนังสือตงซีหยางเข่าประกอบกับหลักฐานที่บ่งชี้ถึงความศรัทธาในพุทธศาสนาของเจิ้งเหอ ก็อาจเป็นไปได้ที่เจิ้งเหออาจมีส่วนร่วมในการบูรณะปฏิสังขรณ์หรือบริจาคทรัพย์ในการสร้างพระอารามของวัดพนัญเชิงและหลวงพ่อโตในคราวที่กองเรือมหาสมบัติเข้ามาที่กรุงศรีอยุทธยา

อาจจะเป็นด้วยเหตุนี้จึงทำให้ชาวจีนในกรุงศรีอยุทธยาที่นับถือการอุทิศผลประโยชน์เพื่อพุทธศาสนาของเจิ้งเหอในครั้งนั้น หรืออาจเป็นด้วยมีความเลื่อมใสในวีรกรรมสมุทรยาตราของเจิ้งเหอ จึงได้เรียกขานหลวงพ่อโตแห่งวัดพนัญเชิงว่า “ซำปอกง” โดยอาจเพื่อเป็นการบ่งบอกว่าซำปอกงหรือเจิ้งเหอเป็นผู้บูรณะ หรืออาจเพื่อให้เป็นตัวแทนของเจิ้งเหอสำหรับการเคารพสักการะ

ซึ่งคำว่า “ซำปอ” หรือ “ซานเป่า” ก็แปลตรงตัวได้ว่า “แก้วสามประการ” หรือ “ไตรรัตน์” มีความหมายตรงกับพระรัตนตรัยในพุทธศาสนาพอดี จึงอาจเป็นอีกสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ชาวจีนพุทธในกรุงศรีอยุทธยาเลือกนำชื่อนี้มาใช้เรียกขานองค์หลวงพ่อโตแห่งวัดพนัญเชิง

ภายหลังในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงบูรณะองค์พระพุทธรูปใหม่ทั้งองค์ และทรงพระราชทานนามใหม่ว่า “พระพุทธไตรรัตนนายก” ซึ่งมีความหมายตรงกับ “ซำปอกง” ในภาษาจีนนั่นเองครับ


เรื่องเจิ้งเหอมีส่วนในการปฏิสังขรณ์วัดพนัญเชิงที่กล่าวมาในตอนนี้ยังมีหลักฐานไม่ชัดเจน จึงทำได้เพียงการสันนิษฐานเป็นส่วนใหญ่ และอาจจะต้องหาหลักฐานที่ชัดเจนมาสอบทานในอนาคตต่อไปครับ

รายละเอียดอ่านได้ที่เพจของผมครับ
https://www.facebook.com/WipakHistory/posts/1511623982234400/

หลักฐานว่าด้วยการเดินทางมายังสยามของกองเรือมหาสมบัติเจิ้งเหอ

หมิงสือลู่ (明實錄) ระบุว่า ในรัชศกหย่งเล่อปีที่ ๖ เดือน ๙ วันที่กุ๋ยโหย่ว (๑๗ ตุลาคม ค.ศ. ๑๔๐๘) ระบุว่า

癸酉，太監鄭和等賫敕使古里、滿剌加、蘇門答剌、阿魯、加異勒、爪哇、暹羅、占城、柯枝、阿撥把丹、小柯蘭、南巫里、甘巴里諸國，賜其國王錦綺、紗羅。

วันกุ๋ยโหย่ว หัวหน้าขันทีเจิ้งเหอและคณะรับพระราชโองการเป็นราชทูตเดินทางไปยัง กู๋หลี่ (คาลิคัต)  หม่านหลาเจีย (มะละกา)  ซูเหมินต๋าหลา (สมุทระ)  อาหลู่ (อารู)  เจียอี๋เลย (เมืองท่าชายฝั่งตะวันออกปลายคาบสมุทรอินเดีย)  เจ่าวา (ชวา)  เซียนหลัว (สยาม)  จ้านเฉิง (จามปา)  เคอจือ (โกชิ)  อาโปป่าตาน (อัห์มดาบาด)  เสี่ยวเคอหลาน (โคลัม)  หนานอูหลี่ (ลัมบรี)  กานปาหลี่ (กันยากุมารี)  นานาประเทศ ไปพระราชทานผ้าทอลาย ผ้าไหมเนื้อละเอียด แพรต่วนแด่กษัตริย์ประเทศนั้นๆ”


ตรงกับหมิงสื่อ (明史) หรือพงศาวดารราชวงศ์หมิง เล่มที่ ๓๒๔ ตอนประเทศสยาม ระบุว่า

六年八月命中官張原送還國，賜王幣帛，令厚恤被殺者之家。九月，中官鄭和使其國，其王遣使貢方物，謝前罪。

(รัชศกหย่งเล่อ) ปีที่ ๖ เดือน ๘ มีพระราชโองการให้ส่งขันทีจางหยวนกลับไปยังประเทศนั้น พระราชทานเงินทองผ้าไหม....เดือน ๙ ขันทีเจิ้งเหอเป็นราชทูตไปยังประเทศนั้น กษัตริย์ประเทศนั้นส่งราชทูตและเครื่องบรรณาการและสิ่งของต่างๆ เพื่อขอพระราชทานอภัยโทษ (ที่ไปรุกรานมะละกากับสุมาตราก่อนหน้านี้)



หมิงสือลู่ รัชศกหย่งเล่อปีที่ ๒๐ เดือนแปด วันเหรินอิ๋น (๓ กันยายน ค.ศ. ๑๔๒๒) ระบุว่า

中官鄭和等使諸番國還。暹羅、蘇門答剌、哈丹等國悉遣使隨和貢方物。

ขันทีเจิ้งเหอและคณะที่ถูกส่งไปยังประเทศฟานทั้งหลายกลับมา เซียนหลัว  ซูเหมินต๋าหลา  ฮาตาน (เอเด็น)  และราชทูตประเทศอื่นๆ ติดตามเหอมาถวายบรรณาการและสิ่งของต่างๆ


หมิงสื่อลู่ รัชศกเซฺวียนเต๋อปีที่ ๖ เดือน ๒ วันเหรินอิ๋น (๒๐ มีนาคม ค.ศ. ๑๔๓๑) ระบุว่า

滿喇加國頭目巫寶赤納等至京，言「國王欲躬來朝貢，但為暹羅國王所阻。暹羅素欲侵害本國，本國欲奏，無能書者。今王令臣三人潛附蘇門答喇貢舟來京，乞朝廷遣人諭暹羅王無肆欺凌，不勝感恩之至。」上命行在禮部賜賫巫寶赤納等，遣附太監鄭和舟還國。令和齎敕諭暹羅國王，曰：「朕主宰天下，一視同仁。爾能恭事朝廷，屢遣使朝貢，朕用爾嘉。比聞滿喇加國王欲躬來朝而阻於王國，以朕度之，必非王意，皆王左右之人不能深思遠慮，阻絕道路，與鄰邦啟釁，斯豈長保富貴之道？王宜恪遵朕命，睦鄰通好，省諭下人，勿肆侵侮，則王能敬天事大，保國安民，和睦鄰境，以副朕同仁之心。」禮部言：「諸番貢使例有賜予，巫寶赤納非有貢物，給賞無例。」上曰：「遠人數萬里外來訴不平，豈可不賞！」遂賜紵絲、襲衣、綵帶、表裏、綿布，悉如他國貢使例。

ประมุขแห่งประเทศหมานหล่าเจียอู่เป่าชื่อน่าและคณะเดินทางมายังราชธานี กราบทูลว่า อาณาจักร(หมานหล่าเจีย)ประสงค์มาถวายบรรณาการแด่ราชสำนัก แต่ถูกขัดขวางโดยกษัตริย์แห่งเซียนหลัว เซียนหลัวต้องการจะโจมตีรุกรานประเทศนี้ ประเทศนี้ต้องการถวายฎีกา แต่หาผู้เขียนไม่ได้ บัดนี้กษัตริย์มีพระราชโองการให้ขุนนางสามคนแอบเดินทางมากับเรือบรรณาการของซูเหมินต๋าหลามายังราชธานี ขอร้องให้ราชสำนักส่งคนไปสั่งสอนกษัตริย์แห่งเซียนหลัวยุติความยโสโอหังไม่ให้กดขี่รังแก จะเป็นพระมหากรุณาธิคุณหาที่สุดมิได้ มีพระราชโองการให้กรมพิธีการพระราชทานสิ่งของแก่อู่เป่าชื่อน่าและคณะ ให้เดินทางขึ้นเรือไปพร้อมกับหัวหน้าขันทีเจิ้งเหอกลับไปยังประเทศของตน  มีพระราชโองการให้เหออัญเชิญพระราชโองการไปสั่งสอนกษัตริย์แห่งเซียนหลัว ความว่า........



หมิงสื่อ เล่มที่ ๓๐๔ ตอนชีวประวัติเจิ้งเหอ ระบุว่า

和經事三朝，先後七奉使，所歷占城、爪哇、真臘、舊港、暹羅、古裏、滿剌加、渤泥、蘇門答剌、阿魯、柯枝、大葛蘭、小葛蘭、西洋瑣裏、瑣裏、加異勒、阿撥把丹、南巫裏、甘把裏、錫蘭山、喃渤利、彭亨、急蘭丹、忽魯謨斯、比剌、溜山、孫剌、木骨都束、麻林、剌撒、祖法兒、沙裏灣泥、竹步、榜葛剌、天方、黎伐、那孤兒，凡三十餘國。

เหอรับราชการสามรัชกาล ทำหน้าที่ราชทูต ๗ ครั้ง เดินทางไปยังสถานที่ต่างๆ ได้แก่ จ้านเฉิง(จามปา)  เจ่าหวา(ชวา)  เจินล่า(กัมพูชา)  จิ้วกั่ง(ปาเล็มบัง)  เซียนหลัว(สยาม)  กู๋หลี่(คาลิคัท)  หม่านหลาเจีย(มะละกา) โป๋หนี(บูรไน)  ซูเหมินต๋าหลา(สุมาตรา)  อาหลู่(อารู) เคอจือ(โกชิ) ต้าเก๋อหลาน เสี่ยวเก๋อหลาน ซีหยางสว่อหลี่ สว่อหลี่ เจียอี้เลย(ชายฝั่งตะวันออกปลายคาบสมุทรอินเดีย) อาโปป่าตาน หนานอูหลี่(ลัมบี ในอินเดีย)  กานป๋าหลี่(กันยากุมารี)  ซีหลานซาน(ศรีลังกา)  หนานโป๋หลี่  เผิงเหิง(ปะหัง)  จี๋หลานตาน(กลันตัน)  ฮูหลู่โม๋ซือ (ฮอร์มุซ ในอิหร่าน)  ปี่ล๋า  ลิวซาน(มัลดีฟ)  ซุนหลา(โซฟาลา ในโมซัมบิก)  มู่กู่โตวซู่(โมกาดิชู ในโซมาเลีย)  หมาหลิน(มาลินดี ในเคนยา)  หลาซา(ในคาบสมุทรอาหรับ)  จู๋ฝ่าเออร์(ซาฟาร์ ในเยเมน)  ซาหลี่วานหนี(ราส์ชาร์วันอิน ในเยเมน)  จู๋ปู้(ในโซมาเลีย)  ป่างเก๋อหลา(เบงกอล)  เทียนฟาง(เมกกะ)  หลีฝา  น่ากูเอ๋อร์(นากูร์ ในอินเดีย) รวมมากกว่า ๓๐ ประเทศ


หมิงสื่อ เล่มที่ ๓๒๔ ตอนประเทศสยาม ระบุว่า

其國有三寶廟，祀中官鄭和  

ประเทศนั้นมีศาลเจ้าซานเป่า สำหรับสักการะขันทีเจิ้งเหอ


นอกจากนี้ ยังพบหลักฐานการเดินทางเข้ามาในสยามของเจิ้งเหอในเอกสาร ตงซีหยางเข่า《東西洋考》หรือ บันทึกเรื่องประเทศในมหาสมุทรตะวันออกและตะวันตก เรียบเรียงโดยบัณฑิตสมัยราชวงศ์หมิงชื่อจางเซี่ย (張燮)  ในรัชศกว่านลี่ (萬曆)

ในเล่มที่ ๒ บันทึกเรื่องประเทศในมหาสมุทรตะวันตก (西洋列國考) ตอนประเทศสยาม ได้บรรยายถึงสถานที่บริเวณกรุงศรีอยุทธยาที่เกี่ยวกับเจิ้งเหอไว้ ๔ แห่ง

錫門  華人出入必經之處，鄭和為建卓楔，扁曰天竺國。
ประตูดีบุก : สถานที่ที่ชาวจีนต้องใช้เดินทางเข้าออก เจิ้งเหอสร้างเสาตั้งไว้ จารึกภาษาชมพูทวีป

禮拜寺 永樂間，鄭和所建寺，甚宏麗，佛高與屋齊。
พระวิหาร : ในรัชศกหย่งเล่อ เจิ้งเหอให้สร้างวิหาร ใหญ่โตงดงามมาก พระพุทธรูปมีขนาดสูงใหญ่เท่าบ้าน

三寶廟 在第二關，祀太監鄭和。
ศาลซานเป่า : ตั้งอยู่ ณ ด่านที่สอง สำหรับสักการะหัวหน้าขันทีเจิ้งเหอ

西塔 其塔無合尖，聞夷人初建塔，功成，鄭和令削去之，後屢緝不能就。
เจดีย์ตะวันตก : ตัวเจดีย์ไม่มียอดทั้งหมด ได้ยินว่าชาวอี๋ (ชนพื้นเมือง) เป็นผูสร้างเจดีย์ขึ้นจนสำเร็จ เจิ้งเหอสั่งให้ตัดทิ้ง หลังจากนั้นมีผู้ซ่อมอีกหลายครั้งแต่ไม่สำเร็จ