กรณีปัญหาของผม คือ ผมรับจ้างทำงานกราฟฟิก ฟรีแลนซ์แบบบุคคลอิสระ ไม่ได้เป็นบริษัท โดยในรอบปีที่ผ่านมาผมได้ทำงานให้กับผู้จ้างที่ก็เป็นบุคคลธรรมดาไม่ใช่บริษัทเช่นกัน (ให้นึกภาพว่าเพื่อนจ้างเราช่วยงานอีกทอด)
การรับเงินค่าจ้างจึงเป็นการโอนเงินสดแบบไม่มีใบเสร็จ ไม่มีการหักภาษี ณ ที่จ่ายใดๆทั้งสิ้น และไม่มี VAT ด้วย (คล้ายๆพ่อค้าขายข้าวมันไก่แต่ไม่มีหน้าร้าน)

รายได้รวมต่อปีของผม สูงกว่าเกณฑ์ขั้นต่ำที่ต้องเสียภาษีเล็กน้อยครับ (แต่ถ้าหักค่าประกันชีวิตแล้วก็จะไม่ต้องเสียภาษี)
ตามหลักที่ว่า 150,000 ต้องเสียภาษี , 60000 ต้องยื่นภาษี (แต่ยื่นแล้วจะเสียไม่เสียก็ว่ากันอีกที)
และอีกอย่างคือผมมีรายได้แบบนี้ทุกปี ถ้าไม่ยื่นภาษีเลยแล้วทางสรรพากรสุ่มตรวจแล้วอาจสงสัยได้ว่าผมทำงานอะไรทำไมไม่เคยเสียภาษีสักปี จึงอยากจะยื่นภาษีให้ถูกต้อง เพื่อเป็น Record ให้เห็นว่าผมได้เปิดเผยรายได้มาโดยตลอด เพียงแต่มันเป็นรายได้ที่ไม่มีใบเสร็จเป็นหลักฐาน ซึ่งผมก็ยื่นภาษีมาทุกปีครับ

ปัญหาคือจากที่ผมศึกษามา กรณีการทำงานแบบผมจะต้องยื่นเป็น ภงด.90 ที่เข้าข่ายใกล้เคียง 3 มาตราข้อย่อย คือ 40(2) , 40(7) , 40(8) ดังนี้
- 40(2) รายได้จากการรับทำงานให้ ใช้การลงทุนน้อยและสามารถทำได้คนเดียว (ไม่ต้องซื้ออุปกรณ์ ไม่ต้องซื้อเครื่องจักรเอง ใช้แรงงานหรือให้คำปรึกษาล้วนๆ) หักค่าลดหย่อนได้ 40% ไม่เกิน 60,000 บาท ไม่ต้องยื่น ภงด 94 กลางปี
- 40(7) รับเหมาทำงาน เป็นงานที่เราต้องลงทุนซื้อเครื่องจักร อุปกรณ์ต่าง ๆ เอง รวมทั้งจ้างคนด้วย
เลือกหักค่าใช้จ่ายได้สองแบบคือ แบบเหมาในอัตราร้อยละ 70 ของรายได้ หรือ แบบตามจำเป็นและสมควรตามเอกสารหลักฐานที่เกิดขึ้นจริง
และต้องยื่น ภงด 94 กลางปี (ถ้าไม่ยื่นกลางปี อาจเจอค่าปรับตอนที่ยื่นต้นปีถัดไป)
- 40(8) รายได้ในเชิงพาณิชยกรรม ที่ไม่เข้าข้อ (1) - (7) เป็นงานในรูปของ "ธุรกิจที่มีสำนักงาน และมีค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานสูง"
เลือกหักค่าใช้จ่ายได้สองแบบคือ แบบเหมาในอัตราที่กฎหมายกำหนด (มีหลายอัตรา) หรือ แบบตามจำเป็นและสมควรตามเอกสารที่หลักฐานที่เกิดขึ้นจริง และต้องยื่น ภงด 94 กลางปี (ถ้าไม่ยื่นกลางปี อาจเจอค่าปรับตอนที่ยื่นต้นปีถัดไป)

ทีนี้พอมาพิจารณาลักษณะงานของผมแล้ว
- ที่ตรงประเด็นกับผมที่สุด ควรจะเป็นข้อ 40(2) คือเป็นการรับทำงานให้ ลงทุนน้อย สามารถทำได้คนเดียว (จริงๆผมก็มีการจ้างเพื่อนร่วมงานอีกคนมาช่วยทำด้วย แต่ก็โอนเงินให้กันแบบไม่มีใบเสร็จเหมือนกัน เพราะผมไม่ได้เป็นบริษัท)
- รองลงไปคืออาจจะเข้าข่าย 40(7) ตรงที่มีการจ้างคน แต่ผมก็ไม่ได้มีการลงทุนซื้อเครื่องจักรอะไรเลย (จะมองว่าซื้อคอมก็ไม่ใช่ เพราะมันเป็นสิ่งพื้นฐานที่ทุกบ้านมีอยู่แล้ว)
- ไม่น่าจะเข้าข่ายข้อ 40(8) เพราะ "ไม่มีสำนักงานหน้าร้านเป็นของตัวเอง" ทำงานอยู่หน้าคอมที่บ้าน
(แต่ผมค้นข้อมูลในเน็ต มีหลายเว็บบอกว่า ถ้าเป็นแม่ค้าขายของออนไลน์ให้ใช้ข้อ 40(8) ได้ ก็งงเหมือนกัน อาจจะเป็นเพราะมันเป็นข้อสุดท้ายสำหรับกรณีที่ไม่เข้าข่ายข้ออื่นๆล่ะมั้ง)

เมื่อผมพิจารณาแล้วว่า น่าจะเข้าข่ายข้อ 40(2) แล้ว ก็พบปัญหาอย่างหนึ่งทำให้ปีที่ผ่านมาผมยื่นภาษีข้อ 40(2) ไม่ได้ครับ
เนื่องจากเดิมทีถ้าเป็นปีก่อนๆ ผมสามารถยื่น 40(2) ได้อย่างไม่มีปัญหา เพราะจะมีอยู่ขั้นตอนหนึ่งที่จะให้กรอกใส่เลขประจำตัวผู้จ่ายเงินได้ ก็จะสามารถเว้นไว้ไม่ต้องกรอกได้ .. แต่ปีล่าสุดที่ผ่านมา ที่ยื่นตอนช่วงมีนาคม พศ 2561 {รอบปีภาษี 2560} ในข้อ 40(2) กลับมีการบังคับให้ใส่เลขประจำตัวผู้จ่ายเงินได้ ห้ามปล่อยว่างเอาไว้ ซึ่งผมไม่รู้ว่าจะใส่อะไร เพราะผู้จ้างงานเขาโอนเงินค่าจ้างให้แบบไม่มีใบเสร็จ ไม่ได้จ้างมาในนามบริษัท ไม่มีการหักภาษี ณ ที่จ่ายใดๆทั้งสิ้น จึงไม่มีข้อมูลการอ้างถึงเลขประจำตัวผู้จ่ายเงินได้ และในรอบปีก็มีผู้จ้างงานหลายคน หากจะใส่เลขประชาชนของผู้จ้างบางคนลงไป ก็กลัวว่าจะทำให้เขาวุ่นวายอาจโดนสุ่มตรวจสอบเรื่องภาษีไปด้วย ทั้งๆที่มันไม่มีหลักฐานใบเสร็จอะไรให้ตรวจสอบเลย (แล้วเคสทำงานกราฟฟิกแบบผม สรรพากรจะมานั่งนับจานแล้วประมาณเอาแบบร้านข้าวมันไก่ก็ไม่ได้ด้วย)

ผมจึงต้องเลี่ยงเปลี่ยนจากยื่นข้อ 40(2) ไปยื่นข้อ 40(7) แทน ทั้งๆที่ผมไม่ได้ลงทุนซื้อเครื่องจักร และถ้าจะยื่น 40(7) ก็ต้องเสียเวลาไปยื่น ภงด 94 กลางปีอีกด้วย .. คิดว่าลักษณะงานของผมมันน่าจะตรงกับข้อ 40(2) มากกว่า

.. จึงอยากถามผู้ที่ชำนาญด้านการยื่นภาษีว่า กรณีของผมถ้าผมจะยื่นภาษี ควรยื่นภาษีลักษณะมาตราข้อไหนครับ ขอบคุณครับ