เท่าที่สังเกต ปัญหาเด็กและวัยรุ่นป่วยเป็นโรคซึมเศร้า และหรือโรคจิตเวชอื่น ๆ เพิ่มจำนวนมากขึ้น แทบทั้งหมด เกิดจากสภาพแวดล้อมทั้งในครอบครัวและที่โรงเรียน มีจำนวนมากที่พ่อแม่หย่าร้าง ทอดทิ้งไว้กับปู่ย่า หรือตายาย หรือญาติ ทั้งที่อยู่กับพ่อแม่หรือกับญาติ เด็กและวัยรุ่นที่เจ็บป่วยมักถูกตำหนิ ด่าทอ และใช้กำลังทุบตีโดยผู้ปกครอง หรือแม้กระทั่งคำพูดที่ใช้กันใครอบครัว ก็มีลักษณะไม่สุภาพ

คำสรรพนามที่เรียกและใช้กัน อาทิ แก กู  ฯลฯ ทั้งหมดนี้ นับเป็นคำหยาบ หยาบคือหยาบ ต่างจากหยาบคือสุภาพ และสุภาพก็ไม่ได้หมายความว่าดัดจริต คำสรรพนามทั้งเหล่านี้ เหมือนเป็นสิ่งเล็กน้อย แต่เมื่อพูดกับลูกหลาน มันสร้างความบาดแผลที่ใหญ่และลึกมากเลยทีเดียว ที่สำคัญเลย นั้นคือ การที่เด็ก ๆ และวัยรุ่นเหล่านี้ เริ่มเรียนรู้ว่า พวกเขาไม่เหมาะกับการเรียกและสื่อสารด้วย ด้วยวาจา ถ้อยคำและท่าทีสุภาพ แล้วพาลส่งผลให้พวกเขามีความรู้สึกนับถือตัวเองในสิ่งที่ตัวเองเป็น เช่น เป็นคนที่เกิดมาในครอบครัวที่มีสถานะไม่ดีนัก น้อยหรือแทบไม่มีเลย

self-esteem หรือความรู้สึกว่าตนเองนั้น มีสิ่งดีดี ทำสิ่งดีดี และเป็นสิ่งดีดี เป็นสิ่งสำคัญ เมื่อถูกปฏิบัติด้วยการพูดจาและท่าทีหยาบคายและรุนแรง ขาดการทนุถนอม สิ่งนี้อาจเคยมีอยู่ จะค่อย ๆ หมดลง ผลคือกลายเป็นคนขาดความรักและความมั่นใจตนเอง และรู้สึกตนเองเกิดมาต่ำต้อย ผลที่ตามมาคือสุขภาพจิตอ่อนแอ และอาจเป็นโรคซึมเศร้าได้ในที่สุด

เขียนเรื่องนี้ เพื่อบอกกล่าวให้พ่อแม่ ผู้ปกครอง คุณครูทั้งหลาย เอาใจใส่ระมัดระวังคำพูด และท่าทีต่อเด็ก ๆ ที่เป็นบุตรหลาน หรือลูกศิษย์ค่ะ ว่าหากต้องการให้ลูกหลาน และเด็กนักเรียน มีสุขภาพจิตแข็งแรง ต้องไม่สื่อสารกับเด็กด้วยถ้อยคำหยาบคาย และด้วยท่าทีโหดร้ายและรุนแรง