ในสังคมไทย ซึ่งเป็นสังคมที่เป็นแบบครอบครัวใหญ่ สมาชิกในบ้านเยอะ เชื่อได้เลยว่าแทบทุกบ้านต้องมีผู้สูงอายุอาศัยอยู่ด้วย การออกแบบบ้านและห้องน้ำผู้สูงอายุให้เหมาะสมจึงจำเป็นอย่างยิ่ง เพื่อให้ผู้สูงอายุได้ใช้งานอย่างสะดวก และที่สำคัญต้องมีความปลอดภัยไปพร้อมกันด้วย เพราะห้องน้ำถือเป็นอีกหนึ่งห้องที่สำคัญและอันตรายด้วยเหมือนกัน การออกแบบห้องน้ำผู้สูงอายุจึงต้องรอบคอบ โดยเฉพาะวัยนี้เป็นช่วงวัยที่ต้องได้รับการดูแลและใส่ใจไม่ต่างจากเด็กๆ การออกแบบต้องเน้นความปลอดภัยและพร้อมใช้งานในทุกช่วงเวลา ซึ่งการออกแบบน้ำห้องน้ำเฉพาะแบบนี้มีหลายอย่างที่ต้องคำนึงถึงและพลาดไม่ได้

องค์ประกอบในการออกแบบห้องน้ำผู้สูงอายุที่ไม่ควรมองข้าม
พื้นที่ภายในห้องน้ำผู้สูงอายุควรมีขนาดกว้าง x ยาว อย่างน้อย 1.65 x 2.75 เมตร และมีเส้นผ่าศูนย์กลางไม่น้อยกว่า 1.50 เมตร เพื่อให้มีระยะในการหมุนตัวได้ 180 องศา สำหรับผู้ใช้ wheelchairs แบ่งสัดส่วนการใช้งานเป็น 3 ส่วน คือ ส่วนอ่างล้างหน้า ส่วนชักโครก และ ส่วนอาบน้ำ


พื้นไม่ลื่น
โดยปกติห้องน้ำมักออกแบบแยกโซนเปียกและโซนแห้งไว้เพื่อให้ดูแลง่าย อีกทั้งยังช่วยให้ปลอดภัยขึ้น แต่โซนเปียกและโซนแห้งที่ออกแบบกันนั้นนิยมทำพื้นโซนเปียกหรือโซนอาบน้ำ ต่ำกว่าโซนอื่นๆ ตรงจุดนี้เป็นจุดอันตรายที่ไม่เหมาะกับผู้สูงอายุ ควรออกแบบพื้นห้องน้ำผู้สูงอายุ ให้อยู่ระดับเดียวกัน หากเป็นห้องน้ำเดิมที่ทำพื้นไว้อยู่แล้ว ให้ทำการรื้อกระเบื้องพื้นและโถสุขภัณฑ์เดิมออก เทปูนทรายปรับระดับพื้นห้องน้ำและทำการปูกระเบื้องใหม่ โดยกระเบื้องที่นำมาใช้ควรมีค่าความฝืดผิวกระเบื้องตั้งแต่ R10 ขึ้นไป

เลือกกระเบื้องห้องน้ำผู้สูงอายุให้ปลอดภัย
ผิวสัมผัสของกระเบื้องเป็นอีกสิ่งที่ต้องคำนึงถึง ควรเลือกใช้กระเบื้องชนิดไม่ลื่น เป็นกระเบื้องแกรนิต หรือกระเบื้องเกรซพอร์ซเลน มีผิวหยาบ หรือผิวขรุขระ สังเกตจากค่าความฝืดของกระเบื้อง (ค่าR) ที่มีระบุในแคตตาล็อคหรือสอบถามกับพนักงาน ควรเลือกค่า R10 สำหรับบริเวณที่ต้องเปียกน้ำ และควรใช้กระเบื้องแผ่นเล็กมากกว่าแผ่นใหญ่ เพราะร่องยาแนวของกระเบื้องแผ่นเล็กจะมีแรงเสียดทานในการสัมผัสและปลอดภัยมากขึ้น แยกสีกระเบื้องในส่วนเปียกและส่วนแห้งให้สังเกตได้ง่ายและชัดเจน


ติดราวจับและมือจับในส่วนต่างๆ เพื่อให้ระหว่างการใช้งานผู้สูงอายุสามารถเคลื่อนที่ได้สะดวกและปลอดภัย รวมถึงฝักบัวอาบน้ำ ควรเลือกเป็นแบบที่ปรับระดับได้ตามความสูงของผู้ใช้งานและมีระบบควบคุมความร้อนของน้ำให้อยู่ในองศาที่พอเหมาะ และไม่ลืมที่จะปูพรมกันลื่นในส่วนอาบน้ำและอ่างอาบน้ำ

ขนาดของชักโครกที่เหมาะสมในห้องน้ำผู้สูงอายุ
เลือกใช้ชักโครกขนาด 16-18 นิ้ว เพื่อความสะดวกของผู้ใช้ ด้วยความกว้างที่พอเหมาะกับการนั่งและรองรับน้ำหนัก และสะดวกในการลุกนั่งอีกด้วย

ปลั๊กไฟและระบบเตือนภัยในห้องน้ำผู้สูงอายุ
น้ำกับไฟไม่ใช่ของคู่กัน เพื่อความปลอดภัยปลั๊กไฟที่อยู่ในห้องน้ำควรมีฝาปิด หรือติดตั้งให้ไกลจากส่วนเปียก รวมถึงควรมีระบบกริ่งหรือโทรศัพท์เพื่อขอความช่วยเหลือในยามฉุกเฉินติดไว้ด้วย


ประตูเปิด-ปิดง่ายในยามฉุกเฉิน
ประตูห้องน้ำผู้สูงอายุควรเลือกใช้เป็นแบบบานเลื่อน มีขนาดกว้าง 36 นิ้ว ให้ผู้ใช้ wheelchairs สามารถนำรถเข้าไปได้อย่างสะดวก ใช้ที่ล็อคแบบที่เปิดง่ายและเก็บกุญแจไว้ใกล้ๆ ห้องน้ำเผื่อในยามฉุกเฉิน หรือผู้ใช้ต้องการความช่วยเหลือกระทันหัน หรือติดตั้งสวิตซ์ฉุกเฉิน ไว้ใกล้ๆกับบริเวณชักโครกและอ่างอาบน้ำ โดยให้เอื้อมได้จากระยะ 25 ซม.และ 95 ซม. จากระดับพื้น

อุปกรณ์เสริมในห้องน้ำผู้สูงอายุ เพื่อการใช้งานที่สะดวกขึ้น
Support Arm ราวจับช่วยพยุงในการลุก-นั่ง ควรมีรูปร่างโค้งมน มีด้านจับขนาดใหญ่ เพื่อให้ยึดจับได้สะดวก ใช้ติดในจุดที่ต้องมีการลุก-นั่ง เช่น บริเวณชักโครก ส่วนอาบน้ำ

Hand Rails มือจับสำหรับการยึดเกาะให้มั่นคง ในลักษณะของมือจับ จะมีขนาดสั้นกว่าราวจับ ใช้ในจุดที่ต้องใช้การประคองหรือจับเพื่อให้ยืนได้มั่นคง

Shower Seat เก้าอี้นั่งอาบน้ำ อุปกรณ์สำคัญที่ขาดไม่ได้สำหรับผู้สูงอายุ ควรเลือกที่นั่งเหมาะกับสรีระ ไม่ลื่น ทำจากวัสดุที่อ่อนนุ่ม รับน้ำหนักได้มาก ปรับระดับความสูงตามความสูงของผู้ใช้ได้

Floor Drain ออกแบบพื้นห้องน้ำผู้สูงอายุ ให้มีลักษณะเป็นพื้นที่ลาดเอียง (Barrier-free) ไม่มีขั้น (Step) ป้องกันการสะดุด ระดับของพื้นห้องน้ำและพื้นห้องด้านนอกควรอยู่ในระดับเดียวกันหรือใช้ทำเป็นทางลาดเอียงช่วยสำหรับผู้ใช้ wheelchairs

Faucet ควรใช้ก๊อกแบบอัตโนมัติ ที่มีเซ็นต์เซอร์จับระยะ เพราะมีระบบเปิดปิดน้ำอัตโนมัติ ใช้งานได้ประมาณ 40-60 วินาทีต่อครั้ง ช่วยประหยัดน้ำ หรือเลือกใช้ก๊อกน้ำแบบก้านปัดหรือก้านโยก ผู้ใช้ไม่ต้องออกแรงมาก เปิดปิดน้ำได้รวดเร็ว ควรเลือกก๊อกรุ่นที่มีก้านยาวพิเศษ ให้ผู้ใช้ไม่ต้องเอื้อม

Thermostatic Lever Handle Exposed Bath Mixer ฝักบัวและก๊อกแบบก้านโยกที่มีความยาวพิเศษ เพื่อลดการออกแรงช่วยให้สะดวกในการอาบน้ำ แต่ต้องเลือกที่มีระบบปุ่มนิรภัย (Safety) ที่จะควบคุมความร้อนให้ไม่เกิน 38 องศาเซลเซียส ป้องกันอันตรายจากน้ำร้อนลวกเพื่อความปลอดภัยสำหรับคนที่คุณห่วงใย

HomeGuru by HomePro