ความหมายของ "กงจักร" เครื่องอุปกรณ์ของพระพรหมธาดา
๒.๔ กงจักร คือ สำนักงานราชบัณฑิตยสภา บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย” ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๔ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๖ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น. อธิบายเกี่ยวกับ "กงจักร" ว่า คำว่า กงจักร มาจากคำ ๒ คำ คือ กง และ จักร
คำว่า กง หมายถึงสิ่งที่มีรูปเป็นวงกลม เช่น ส่วนที่เป็นวงรอบของล้อเกวียน หรือล้อรถม้า มีที่ใช้ในสำนวนว่า “กงเกวียนกำเกวียน” หรือเรียกขนมที่มีลักษณะคล้ายคลึงกับกง ว่า ขนมกง
ส่วนคำว่า จักร หมายถึง อาวุธที่มีรูปเป็นวงกลมและมีแฉก ๆ โดยรอบ จักรเป็นอาวุธชนิดหนึ่งที่พระนารายณ์ทรงใช้ เนื่องจากพระนารายณ์มี ๔ กร แต่ละกรจะถือสิ่งต่างๆ กัน ได้แก่ สังข์ จักร คทา และดอกบัว
เมื่อนำคำ ๒ คำมารวมกันเป็นคำว่า กงจักร จึงหมายถึงสิ่งที่มีรูปเป็นวงกลม มีริมเป็นแฉก ๆ โดยรอบ ใช้เป็นอาวุธสำหรับลงโทษเปรตบางจำพวก
ตามนิทานชาดก มิตวินทุกะ (อ่านว่า มิด-ตะ -วิน-ทุ-กะ) เป็นผู้มีบาปหนา เมื่อจะได้รับโทษตามกรรมก็มองเห็นกงจักรบนหัวเปรตตนหนึ่งว่าเป็นดอกบัว จึงขอมาใส่บนหัวตนเอง ทำให้ได้รับทุกข์ทรมานจากกงจักรที่หมุนบาดหัวอยู่ตลอดเวลา ชาดกนี้เป็นที่มาของสำนวนว่า เห็นกงจักรเป็นดอกบัว
กงจักร เป็นสัญลักษณ์ในการแสดงออกถึงความมุ่งมั่น มุมานะอย่างเช่น กงจักร มีความมุ่งมั่นก็จะหมุน ฝ่าฟันอุปสรรคต่างๆ ได้ เวลากงจักรหมุนติ้วๆ แสดงออกถึงความมีพลัง มีแรง มีความตั้งใจ
พอเรามีแรง มีพลัง มีความมุ่งมั่น เราก็จะสามารถวิ่งได้ กระโดดได้ ข้ามพ้นอุปสรรคได้ ถ้าเราไม่มีแรง ไม่มีพลัง เราก็จะก้าวกระโดดไม่ได้ แต่ถ้ากงจักรไม่มีความมุ่งมั่นก็จะไม่หมุนอยู่เฉยๆ
เหมือนกับชีวิตของเรา ถ้าเราเจออุปสรรค พบกับความอยากลำบาก ถ้าเราไม่มีความมุ่งมั่น ไม่มีความพากเพียรพยายาม ไม่มีแรง ไม่มีพลัง เราก็ไม่สามารถ เราก็ไม่สามารถจะผ่านพ้นสิ่งเหล่านั้นไปได้
ฉะนั้น ถ้าเรามีองค์ธรรมแห่งความฟันฝ่า เราก็จะมีแรงสู้ มีความอดทน เราก็จะฟันฝ่า ผ่านพ้นอุปสรรคไปได้ ชีวิตก็ไปสู่ความสันติได้
ความหมายทางโลก คือ สัญลักษณ์แห่ง การลงโทษภูตผีปีศาจ ทำร้ายศัตรู
ความหมายทางธรรม คือ ความมุ่งมั่น มุ่งมานะ ความพากเพียรพยายามฟันฝ่าอุปสรรคต่างๆ อย่างต่อเนื่องสม่ำเสมอ
ขอความเคารพ หากผู้รู้มีสิ่งชี้แนะ น้อมรับฟังเสมอ และขอความกรุณาแย้ง ชี้แจง ชี้แนะ แม้แต่ต้องการให้เพิ่มเติมสิ่งใด ก็ขอได้บอกมา
อ.พรหมสิทธิ์ ทิพย์ธาดาวงศ์
ความหมายของ "กงจักร" เครื่องอุปกรณ์ของพระพรหมธาดา
๒.๔ กงจักร คือ สำนักงานราชบัณฑิตยสภา บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย” ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๔ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๖ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น. อธิบายเกี่ยวกับ "กงจักร" ว่า คำว่า กงจักร มาจากคำ ๒ คำ คือ กง และ จักร
คำว่า กง หมายถึงสิ่งที่มีรูปเป็นวงกลม เช่น ส่วนที่เป็นวงรอบของล้อเกวียน หรือล้อรถม้า มีที่ใช้ในสำนวนว่า “กงเกวียนกำเกวียน” หรือเรียกขนมที่มีลักษณะคล้ายคลึงกับกง ว่า ขนมกง
ส่วนคำว่า จักร หมายถึง อาวุธที่มีรูปเป็นวงกลมและมีแฉก ๆ โดยรอบ จักรเป็นอาวุธชนิดหนึ่งที่พระนารายณ์ทรงใช้ เนื่องจากพระนารายณ์มี ๔ กร แต่ละกรจะถือสิ่งต่างๆ กัน ได้แก่ สังข์ จักร คทา และดอกบัว
เมื่อนำคำ ๒ คำมารวมกันเป็นคำว่า กงจักร จึงหมายถึงสิ่งที่มีรูปเป็นวงกลม มีริมเป็นแฉก ๆ โดยรอบ ใช้เป็นอาวุธสำหรับลงโทษเปรตบางจำพวก
ตามนิทานชาดก มิตวินทุกะ (อ่านว่า มิด-ตะ -วิน-ทุ-กะ) เป็นผู้มีบาปหนา เมื่อจะได้รับโทษตามกรรมก็มองเห็นกงจักรบนหัวเปรตตนหนึ่งว่าเป็นดอกบัว จึงขอมาใส่บนหัวตนเอง ทำให้ได้รับทุกข์ทรมานจากกงจักรที่หมุนบาดหัวอยู่ตลอดเวลา ชาดกนี้เป็นที่มาของสำนวนว่า เห็นกงจักรเป็นดอกบัว
กงจักร เป็นสัญลักษณ์ในการแสดงออกถึงความมุ่งมั่น มุมานะอย่างเช่น กงจักร มีความมุ่งมั่นก็จะหมุน ฝ่าฟันอุปสรรคต่างๆ ได้ เวลากงจักรหมุนติ้วๆ แสดงออกถึงความมีพลัง มีแรง มีความตั้งใจ
พอเรามีแรง มีพลัง มีความมุ่งมั่น เราก็จะสามารถวิ่งได้ กระโดดได้ ข้ามพ้นอุปสรรคได้ ถ้าเราไม่มีแรง ไม่มีพลัง เราก็จะก้าวกระโดดไม่ได้ แต่ถ้ากงจักรไม่มีความมุ่งมั่นก็จะไม่หมุนอยู่เฉยๆ
เหมือนกับชีวิตของเรา ถ้าเราเจออุปสรรค พบกับความอยากลำบาก ถ้าเราไม่มีความมุ่งมั่น ไม่มีความพากเพียรพยายาม ไม่มีแรง ไม่มีพลัง เราก็ไม่สามารถ เราก็ไม่สามารถจะผ่านพ้นสิ่งเหล่านั้นไปได้
ฉะนั้น ถ้าเรามีองค์ธรรมแห่งความฟันฝ่า เราก็จะมีแรงสู้ มีความอดทน เราก็จะฟันฝ่า ผ่านพ้นอุปสรรคไปได้ ชีวิตก็ไปสู่ความสันติได้
ความหมายทางโลก คือ สัญลักษณ์แห่ง การลงโทษภูตผีปีศาจ ทำร้ายศัตรู
ความหมายทางธรรม คือ ความมุ่งมั่น มุ่งมานะ ความพากเพียรพยายามฟันฝ่าอุปสรรคต่างๆ อย่างต่อเนื่องสม่ำเสมอ
ขอความเคารพ หากผู้รู้มีสิ่งชี้แนะ น้อมรับฟังเสมอ และขอความกรุณาแย้ง ชี้แจง ชี้แนะ แม้แต่ต้องการให้เพิ่มเติมสิ่งใด ก็ขอได้บอกมา
อ.พรหมสิทธิ์ ทิพย์ธาดาวงศ์