เพลงสังคีต เป็นศัพท์เฉพาะวิชาการด้านดนตรีไทย ซึ่งเป็นทางเลือกในการบรรเลง แบ่งเป็น 3 วง คือวงปี่พาทย์ เน้นเครื่องตีและเครื่องเป่า, วงเครื่องสาย เน้นเครื่องดีดและเครื่องสี, วงมโหรี เป็นการรวมวงเครื่องสายและวงปี่พาทย์ผสมร่วมกัน แต่เครื่องปี่พาทย์ต้องย่อสวนให้เล็กลงพอกับทำนองของวงเครื่องสายได้
วงปี่พาทย์ เป็นวงดนตรีที่ใช้เครื่องตีและเครื่องเป่าเป็นหลัก คำว่า ปี่ กล่าวถึง ปี่ใน พาทย์ กล่าวถึงเพลงหน้าพาทย์ วงปี่พาทย์ หมายถึงเป็นวงดนตรีที่ใช้ประกอบอิริยาบถของตัวละครที่สำคัญ และใช้ในงานพิธีไหว้ครู
เครื่องดนตรีที่ใช้คือ ปี่ใน, ปี่นอก (ปัจจุบันไม่นิยมใช้), ระนาดเอก, ระนาดทุ้ม, ฆ้องวงใหญ่, ฆ้องวงเล็ก, ระนาดเอกเหล็ก, ระนาดทุ้มเหล็ก, ตะโพน, กลองทัด, กลองแขก, กลองสองหน้า เป็นต้น
วงเครื่องสาย เป็นวงดนตรีที่ใข้เครื่องดีดและเครื่องสีเป็นหลัก วงเครื่องสาย หมายถึงเป็นวงดนตรีที่ใช้ประกอบงานมงคลทั่วไปที่นิยมกัน
เครื่องดนตรีที่ใช้คือ จะเข้, ซอด้วง, ซออู้, ขลุ่ย, ปี่ชวา, กลองแขก, โทน-รำมะนา, ขิม เป็นต้น
วงมโหรี เป็นวบดนตรีที่ใช้เครื่องดนตรีครบองค์ประกอบทั่งดีด สี ตี เป่า วงมโหรี เป็นวงดนตรีที่ผสมระหว่างวงเครื่องสายกับวงปี่พาทย์มารวมกัน แต่เครื่องปี่พาทย์ต้องย่อส่วนให้เล็กลงเท่ากับจังหวะดนตรีของวงเครื่องสาย เพิ่มซอสามสายในการบรรเลง
อัตราจังหวะสามชั้น เป็นอัตราจังหวะช้า เป็นเพลงที่ใช้ในการบรรเลง จังหวะคือ 1-2-3-4-5-6-7-ฉิ่ง มีดังนี้
|----|----|----|----|----|----|----|---ฉิ่ง|
อัตราจังหวะสองชั้น เป็นอัตราจังหวะปานกลาง ส่วนใหญ่ใช้เพลงเบ็ดเตล็ดทั่วไป จังหวะคือ 1-2-3-ฉิ่ง-1-2-3-ฉิ่ง มีดังนี้
|----|----|----|---ฉิ่ง|----|----|----|---ฉับ|
อัตราจังหวะชั้นเดียว เป็นอัตราจังหวะเร็ว เป็นเพลงที่สั้นและกระชับรัด จังหวะคือ 1-ฉิ่ง-1-ฉับ-1ฉิ่ง-1-ฉับ มีดังนี้
|----|---ฉื่ง|----|---ฉับ|----|---ฉิ่ง|----|---ฉับ|
ละครและภาพยนตร์ที่เกี่ยวข้องกับเพลงสังคีต คือ ปี่แก้วนางหงส์ สาปสังคีต พิษสวาท โหมโรง เป็นต้น