พระบรมสาทิสลักษณ์ของรัชกาลที่ 1-3 เข้าใจว่าอ้างอิงจากพระบรมรูปในปราสาทพระเทพบิดร ในพระบรมมหาราชวังอีกต่อหนึ่งครับ

พระบรมรูปเหล่านี้สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ ๕ โดยมีพระองค์เจ้าประดิษฐวรการ อธิบดีกรมช่างสิบหมู่ เป็นผู้อำนวยการ โดยปั้นรูปขึ้นตามคำให้การของบุคคลที่เคยเห็นพระพักตร์ของรัชกาลที่ ๑-๔ ซึ่งในเวลานั้นช่วยกันบอกช่างให้ปรับแก้ไป สำหรับรัชกาลที่ ๔ ไม่มีปัญหาเพราะมีทั้งพระบรมฉายาลักษณ์และรูปหล่อ ส่วนรัชกาลที่ ๒ และ ๓ ในเวลานั้นก็ยังมีผู้ทันเห็นอยู่มาก ส่วนรัชกาลที่ ๑ มีผู้ทันเห็นอยู่เพียง ๔ ท่าน


อ้างอิงจาก ความทรงจำ พระนิพนธ์ในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ความว่า

"การสร้างพระบรมรูป ๔ พระองค์นั้น โปรดฯ ให้พระองค์เจ้าประดิษฐวรการอธิบดีกรมช่างสิบหมู่ และเป็นช่างอย่างดีในพระองค์เองด้วย เป็นผู้อำนวยการ เมื่อปั้นหุ่นนั้นรู้พระลักษณะได้แน่แต่ขนาดพระองค์ว่าสูงเท่าใด เพราะมีพระพุทธรูปฉลองพระองค์อยู่เป็นหลัก แต่ส่วนพระรูปโฉมนั้นนอกจากพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งมีพระบรมรูปปั้นอยู่แล้ว ต้องอาศัยไต่ถามผู้ที่ได้เคยเห็นพระองค์ให้บอกพระลักษณะและคอยติให้ช่างแก้ไขไปแต่แรกจนแล้ว ก็ในเวลานั้นผู้ที่เคยเห็นพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย และพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวยังมีอยู่มาก แต่ผู้เคยเห็นพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก หาได้แต่ ๔ คน คือ พระองค์เจ้าหญิงปุก พระราชธิดาในรัชกาลที่ ๒ พระองค์ ๑ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต) วัดระฆังองค์ ๑ เจ้าพระยาสุธรรมมนตรี (บุญศรี) คน ๑ กับเจ้าพระยาธรรมาฯ (ลมั่ง สนธิรัตน) คน ๑ ปั้นพระรูปสำเร็จได้หล่อเมื่อเดือนอ้าย ปีมะแม พ.ศ. ๒๔๑๔ แล้วโปรดฯ ให้ประดิษฐานไว้ที่ในพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทในชั้นแรก"


ผมเคยอ่านเจอที่ไหนสักแห่งว่า กล่าวกันว่ารัชกาลที่ ๓ มีพระพักตร์คล้ายรัชกาลที่ ๑ แต่ทรงพีกว่า และรัชกาลที่ ๔ ทรงจำได้ว่ารัชกาลที่ ๑ ทรงมีพระฉวีคล้ำมาก เข้าใจว่าตอนปั้นพระบรมรูปรัชกาลที่ ๑ คงใช้จากพระบรมรูปรัชกาลที่ ๓ เป็นแบบแล้วค่อยให้ผู้ที่เคยพบเห็นปรับแก้กันไปจนคิดว่าเหมือนที่สุดครับ

พระบรมรูปรัชกาลที่ ๑


พระบรมรูปรัชกาลที่ ๒ กับ รัชกาลที่ ๔


พระบรมรูปรัชกาลที่ ๓