ขอบอกก่อนว่าผมเป็นเกมเมอร์ที่คร้ำหวอดในวงการเกมมานานพอสมควร ถึงจะไม่ใช้playerที่เน้นแข่งขันอะไรแต่ก็ถือว่าคร้ำหวอดในวงการเกมมานาน จับเกมครั้งแรกตอน ป.2(Age of empire2จำได้เลยเกมของพ่อ) แต่ได้เล่นจริงจังๆจริงๆก็ตอนประถมปลาย-ม.ต้น คำนวนเวลาก็15ปีแล้วมั่งกกับวงการเกม ผ่านเกมมาแล้วทุกรูปแบบ ซื้อแท้บ้าง(จำตอนเก็บตัววันละ20บาทถอยthe simsได้เลย) บิทเอาบ้าง รวมถึงเกมออนไลย์ เกมRPG maker เกมมืด (แต่เป็นสายPCนะ เพราะที่บ้านไม่สนับสนุนเท่าไหร่) เกมผ่านมือมาแล้ว น่าจะหลายร้อยเกมแล้วมั่งเผลอๆ เราเห็นกระแส E sport ต่างๆมีสปอนเซอร์เข้ามา นายทุนเข้ามา แต่แน่นอนมีทั้งผู้มองว่ามันเป็นกีฬาและไม่ใช่ ในตัวผมฐานะเกมเมอร์นะขอตอบว่า
มันเป็นแค่กระแส
เพราะ
1.เราผ่านยุคทองของวงการเกมมาแล้ว และตอนนี้จริงๆถือว่าเป็นยุคมืดด้วยซ้ำ
ใครยังจำสมัยเกมออนไลย์บูมๆได้บ้าง ไทยมีค่ายเกมเต็มไปหมดมีเกมเปิดใหม่รายเดือน เกมออนไลย์เล่นฟรี ทุกแนวทุกสไตย์ ใครเก่งๆมุดไปเซิฟนอกอีก แต่สมัยนี้หละ เงียบ ค่ายเกมทยอยปิดไป ค่ายเก่าๆก็ไปขุดเกมเก่าๆมาปัดฝุ่นกินกันตาย เกมใหม่ๆหลายเกมก็มีข้อครหา หลายเกมเสียตังแพงมากทั้งค่าเกม ค่ารายเดือน แต่กระแสวิจารย์ติดลบเพราะ
-lootbox กล่องสุ่ม ชากา อยากเทพต้องเติมตั้งและต้องดวงดี
-เทพทรู อยากเทพต้องเติมตัง เกิดช่องว่างระหว่างคนเติมคนไม่เติม
-microtransactions จ่ายแล้วไม่จบ
-บอท โปรแกรมโกง Cheater ขายM
-Toxic player เกรียน แล้วส่วนใหญ่ที่ขึ้นชื่อลือชาคือ เกรียนไทยนี่หละ
ทำให้ระบบmuti playerกลายเป็นอะไรที่คนเริ่มแหยงๆ เกมไม่ใช่เกมแต่เป็นการพนัน หรือการจ่ายเงินเพื่อความเก่ง
2.เกมชากา เกมสเปคสูง
สมัยนี้เป็นยุคที่เกมชากาครองเมือง เฟสเกลือ ไอมาส แกงบูด แม้แต่เกมEAบ้างเกมทุกเกมที่ว่าเป็นเกมชากา
มันเป็นการพนัน การพนันจริงๆ ที่เอาเงินไปเดิมพันกับไวฟุของตัวเอง บางคนเป็นหนี้บางคนขายไตเพื่อไวฟุก็มี
อีกหัวข้อหนึ่งคือเกมสมัยนี้เสปคแรงสเปคสูงโดยเฉพาะเกมคอม ซึ่งคอมนี้ต่างจากคอนโซลหรือแฮนเฮล หลายคนใช้เพราะมันทำได้หลากหลายกว่าคอนโซลที่ไว้เล่นเกมได้อย่างเดียวจริงๆ ทำงานไม่ได้ เล่นเน็ตไม่ได้
3.การที่เกมมือถือยังพัฒนาไม่ได้เท่าที่ควร
ไปดูเกมมือถือได้คับมี2แบบไม่ป๊อกแปกไปเลยก็เป็นชากา microtransactions อะไรกันรัวๆ และแน่นอนเกมดีที่มันกินสเปคก็ต้องใช้มือถือที่แรงพอตัว ซึ่งเอาจริงๆผมว่าไม่คุมกับคุณภาพที่ได้เท่าไหร่เกมมือถือเทียบกับเกมคอม ค่าใช้จ่ายเท่ากัน คอมคุ้มกว่ามาก รวมถึงคอนโซลและแฮนเฮเพราะเกมที่เห็นๆภาพมันประมาณเกมคอมเมื่อซัก10ปีที่แล้วชัดๆ หรือถ้าเอาแบบเกมภาพสวยๆจริงๆก็กินสเปคหนักแล้วบางเกมมันก็ไม่ซับพอร์ตอีกพวกมือถือรุ่นแปลกๆ ไหนจะOS IOSบางทีก็ไม่ซับพอร์ต เกมเมอร์จริงๆจะไปลงทุนกับคอมหรือคอนโซลมากกว่ามือถือแน่นอน(ต่อให้เล่นในEmuก็ตามสำหรับผมเจอเกมบางคับเยอะๆก็ไม่ไหว ต้องมือถือเท่านั้นจริงๆ )
4.วงเกมมีการเปลี่ยนแปลงต่อเนื่อง
30ปีที่แล้ว คือยุคของเกมตู้ไฟล์ติ้งอาเขต
20ปีที่แล้วคือยุคของเกมRTS FPS
10ปีที่แล้วคือยุคของเกม MMORPG
ปัจจุบัน MOBAล้วนๆในเอเชี่ยนเกม
เกมเมอร์เองบางทีก็เปลี่ยนแนวไม่ทันจริงๆหรือเกมแนวที่นิยมเราไม่ถนัดหรือไม่ชอบ เราถนัดRPGกะFPS TPS เรานี้เล่นMOBAไม่เป็นจริงๆไม่ชอบด้วย อีกแนวที่สมัยนี้เริ่มเป็นกระแสคือBattle Royal แบบPUBแต่เราไม่ชอบเหมือนกันสู้จนเหลือคนสุดท้าย มันทำให้เราคิดถึงหนังเรื่องHunger game ทุกวันนี้เกมที่เล่นจึงเป็นแบบoffline หรือCO OPเช่น Monster Hunter Worldงี้ แล้วเด็กสมัยนี้จะชอบหรอตีม่อนเตอร์ตัวเดียวเป็น10นาที แถมโดนตบ2ทีดับ เด็กสมัยนี้ความอดทนไม่พอแน่นอน รวมถึงเกมRPGต่างๆ Fallout 4งี้ ภาษาอังกฤษเยอะอ่านกันสนุก ไหนจะต้องเลือกตอบ ไหนจะเรื่องสกิล เด็กไม่ชอบเด็กชอบเกมเร็ว เข้าใจง่าย ไม่ชอบต้องมาผูกมัดกับตัวละครนานๆ ชอบเก่งเร็วๆ ไม่ซับซ้อน สุดท้ายก็เกิดเกมแบบROVขึ้นมาที่ เป็นMOBAที่ตัดทอนจากRPG+RTS ที่มาตัดทอนความยุ่งยากลงไปอีก เด็กเลยชอบ เกรียนชอบแน่นอน Hard Core playerอย่างเราไม่กล้าแตะ ไม่มีอะไรหรอกเบื่อToxic
แล้วต่อให้เกมแนวเดียวกัน ซี่รี่เดียวกันด้วยมันก็ต้องมีการปรับเปลี่ยนไม่ตายตัวไปเรื่อยๆ บางทีระบบการเล่นก็เปลี่ยน ตัวละครใหม่ฟังชั่นใหม่ เป็นอะไรที่ไม่ตายตัวแบบกีฬาอื่นๆ ฟุตบอลกติกาก็เล่นกันแบบนั้นมาเป็น100ปี อาจเปลี่ยนเทคโนโลยีการวัดว่าเข้าโกลบ้างแต่ ยังไงมันก็ไม่มีการเอาโกลไปอยู่บนขื่อใช้ไหม แต่เกมไม่ใช่แบบนั้น บางCall of Duty บางภาคมาแนวอวกาศเลย ปืนเลเซอร์ พลาสม่า บางภาคสงครามโลกเลย ยิง1นัดหลบไปชัก1นัด บางภาคก็ปืนสมัยใหม่AK47 M4 แต่เหยภาคใหม่มีAK12แหะ เกมMOBAเองก็มีการอัพเดตตัวละครใหม่ๆ ก็ต้องไปศึกษษากันอีก ไหนจะสมดุลเกม บางตัวก็โกงเวอร์
บางตัวก็กากเกิน ไม่นับทำเกมอวยชาติตัวเองนะ เช่นWarthunder Soviet โหดทุกแพท เมกันลูกเมียน้อยงี้
อีกอย่างไม่รู้ว่าอีก5ปีจะเป้นเกมอะไร ที่ได้รับความนิยม สมมุตเป็นเกมPuzzleอะ เล่นเป็นกันไหม
5.และข้อย้ำเรื่องmicrotransactions และเทพทรู
วงการเกมมันพังเพราะแบบนี้ อย่างเก่งก็เติมทรูเอา บางเกมเติมทรูยิงหัว2นัดถึงจะตายแต่ฝ่ายตรงข้ามโดนนัดเดียวตัว สมมุติเรายิงคู่ต่อสู้ที่ควรจะตายมันไม่ตายแต่มันสวนมานัดเดียวดับจะทำไง เพราะมันเติมทรู
6.การโกง มันจะเกิดขึ้นในเอเชี่ยนเกมและโอลิมปิคง่ายขึ้น
ไอ้กีฬาระดับโลกนี้เราก็ไม่เข้าใจโกงทุกปี ทุกเจ้าภาพ ทั้งโกงแบบเนียนๆเอากีฬาที่ตัวเองถนัดบรรจุได้เยอะๆ ยันโกงแบบหน้าด้านๆแบบเกาหลีที่แบบโดนต่อยจนล้มยันยกมือให้ชนะ คราวนี้การเป็นอิเล็กโทรนิคยิ่งจะโกงง่ายขึ้นแอบบัพเล็กๆ หรือดีบัพในระบบแบบไม่รู้ การโกงเงินโกงไอเทมมันทำได้ง่ายมากๆ หรือเอาเกมที่เล่นกันแต่ในประเทศตัวเองเช่นROV (ต่างชาติส่วนใหญ่นะตอนนี้ก็เล่น Overwatch CSGO PUB ไม่แน่ใจน่าจะlolด้วย) ใส่ลงไปในการแข่งขันแล้วใครจะเล่นเป็น
อย่างที่พูดมาทั้งหมด ด้วยปัจจัยหลายๆอย่าง E sportมันจึงเป็นแค่กระแส ถามว่ามันก็แข่งกันได้นะแต่ในลีคขนาดเล็กที่บริษัทเกมจัดมันไปได้แค่นั้นจริงๆเพราะถ้าจะให้บรรจุโอลิมปิค มันต้องคิดเกมใหม่เลยแบบที่ไม่ใช่มาจากค่ายเกมใดๆ และเป็นFree Download ซึ่งก็ไม่รู้ว่าจะออกมาเป็นเกมอะไรได้รับความนิยมแค่ไหน เท่าเกมในตลาดได้ไหม รวมถึงการทำเป็นเกมเมอร์อาชีพต่างๆ เราเก่งFPS ใช่จะเก่งMOBA แล้วถ้าอีก10ปีมันเป็นแนวPuzzleหละ มันเป็นคนละแนวเลยจะไปเป็นโค๊ชยังไม่ไหว เหมือนให้อาจารย์สอนคณิตไปสอนภาษาไทย จะดันเป็นกีฬาโอลิมปิคมันยากมัน เดากระแสยาก มีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา
ปล.เราเห็นเนวินหันมาจับธุรกิจE sport บอกตรงๆเองพลาดแหละ ระยะสั้นพอได้ แต่ให้จริงๆจังๆไม่ไหวหรอก และเอาจริงๆทีมพวกนี้ไม่ได้โตมากับสายธุรกิจหรือสปอนเซอร์แต่มันโตมากับ กลุ่มกับกิลล์และฝูงเพื่อนเกมเมอร์ มือสมัครเล่น เป็นไปไม่ได้ที่จะเทรนเด็กมาเป็นมืออาชีพได้ตั้งแต่เด็ก เพราะเอาจริงๆนะขนาด Hard Coreยังไม่รู้เลยว่าเกมใหม่ๆในอนาคตจะเป็นยังไง จะปังหรือจะดับอีก เกมAAAโดน แง่ลบเป็นอย่างมาก เห็นมาเยอะมากและ แถมแต่ละเกมใช้ทักษะต่างกันมาก FPSหรือAction Racingใช้ร่างกายประสาทสัมผัสค่อนข้างเยอะ เด็กๆเล่นจะดีกว่า RTS Turnbase Totalwarใช้ความคิดการวางแผนศึกษา แทคติคข้อมูลต้องเป็นพวกมีประสบการณ์พอสมควรเล่นกัน ต้องใจเย็น รวมถึงทีมwork เกรียนเห่อ
นี้ปั่นไม่ไหวหรอก คิดจะเก่งคนเดียวสุดท้ายไอ้พวกนี้หละจะลากไปตายหมู่
ทัศนคติของผม เกมเมอร์ที่มีต่อE sport
มันเป็นแค่กระแส
เพราะ
1.เราผ่านยุคทองของวงการเกมมาแล้ว และตอนนี้จริงๆถือว่าเป็นยุคมืดด้วยซ้ำ
ใครยังจำสมัยเกมออนไลย์บูมๆได้บ้าง ไทยมีค่ายเกมเต็มไปหมดมีเกมเปิดใหม่รายเดือน เกมออนไลย์เล่นฟรี ทุกแนวทุกสไตย์ ใครเก่งๆมุดไปเซิฟนอกอีก แต่สมัยนี้หละ เงียบ ค่ายเกมทยอยปิดไป ค่ายเก่าๆก็ไปขุดเกมเก่าๆมาปัดฝุ่นกินกันตาย เกมใหม่ๆหลายเกมก็มีข้อครหา หลายเกมเสียตังแพงมากทั้งค่าเกม ค่ารายเดือน แต่กระแสวิจารย์ติดลบเพราะ
-lootbox กล่องสุ่ม ชากา อยากเทพต้องเติมตั้งและต้องดวงดี
-เทพทรู อยากเทพต้องเติมตัง เกิดช่องว่างระหว่างคนเติมคนไม่เติม
-microtransactions จ่ายแล้วไม่จบ
-บอท โปรแกรมโกง Cheater ขายM
-Toxic player เกรียน แล้วส่วนใหญ่ที่ขึ้นชื่อลือชาคือ เกรียนไทยนี่หละ
ทำให้ระบบmuti playerกลายเป็นอะไรที่คนเริ่มแหยงๆ เกมไม่ใช่เกมแต่เป็นการพนัน หรือการจ่ายเงินเพื่อความเก่ง
2.เกมชากา เกมสเปคสูง
สมัยนี้เป็นยุคที่เกมชากาครองเมือง เฟสเกลือ ไอมาส แกงบูด แม้แต่เกมEAบ้างเกมทุกเกมที่ว่าเป็นเกมชากามันเป็นการพนัน การพนันจริงๆ ที่เอาเงินไปเดิมพันกับไวฟุของตัวเอง บางคนเป็นหนี้บางคนขายไตเพื่อไวฟุก็มี
อีกหัวข้อหนึ่งคือเกมสมัยนี้เสปคแรงสเปคสูงโดยเฉพาะเกมคอม ซึ่งคอมนี้ต่างจากคอนโซลหรือแฮนเฮล หลายคนใช้เพราะมันทำได้หลากหลายกว่าคอนโซลที่ไว้เล่นเกมได้อย่างเดียวจริงๆ ทำงานไม่ได้ เล่นเน็ตไม่ได้
3.การที่เกมมือถือยังพัฒนาไม่ได้เท่าที่ควร
ไปดูเกมมือถือได้คับมี2แบบไม่ป๊อกแปกไปเลยก็เป็นชากา microtransactions อะไรกันรัวๆ และแน่นอนเกมดีที่มันกินสเปคก็ต้องใช้มือถือที่แรงพอตัว ซึ่งเอาจริงๆผมว่าไม่คุมกับคุณภาพที่ได้เท่าไหร่เกมมือถือเทียบกับเกมคอม ค่าใช้จ่ายเท่ากัน คอมคุ้มกว่ามาก รวมถึงคอนโซลและแฮนเฮเพราะเกมที่เห็นๆภาพมันประมาณเกมคอมเมื่อซัก10ปีที่แล้วชัดๆ หรือถ้าเอาแบบเกมภาพสวยๆจริงๆก็กินสเปคหนักแล้วบางเกมมันก็ไม่ซับพอร์ตอีกพวกมือถือรุ่นแปลกๆ ไหนจะOS IOSบางทีก็ไม่ซับพอร์ต เกมเมอร์จริงๆจะไปลงทุนกับคอมหรือคอนโซลมากกว่ามือถือแน่นอน(ต่อให้เล่นในEmuก็ตามสำหรับผมเจอเกมบางคับเยอะๆก็ไม่ไหว ต้องมือถือเท่านั้นจริงๆ )
4.วงเกมมีการเปลี่ยนแปลงต่อเนื่อง
30ปีที่แล้ว คือยุคของเกมตู้ไฟล์ติ้งอาเขต
20ปีที่แล้วคือยุคของเกมRTS FPS
10ปีที่แล้วคือยุคของเกม MMORPG
ปัจจุบัน MOBAล้วนๆในเอเชี่ยนเกม
เกมเมอร์เองบางทีก็เปลี่ยนแนวไม่ทันจริงๆหรือเกมแนวที่นิยมเราไม่ถนัดหรือไม่ชอบ เราถนัดRPGกะFPS TPS เรานี้เล่นMOBAไม่เป็นจริงๆไม่ชอบด้วย อีกแนวที่สมัยนี้เริ่มเป็นกระแสคือBattle Royal แบบPUBแต่เราไม่ชอบเหมือนกันสู้จนเหลือคนสุดท้าย มันทำให้เราคิดถึงหนังเรื่องHunger game ทุกวันนี้เกมที่เล่นจึงเป็นแบบoffline หรือCO OPเช่น Monster Hunter Worldงี้ แล้วเด็กสมัยนี้จะชอบหรอตีม่อนเตอร์ตัวเดียวเป็น10นาที แถมโดนตบ2ทีดับ เด็กสมัยนี้ความอดทนไม่พอแน่นอน รวมถึงเกมRPGต่างๆ Fallout 4งี้ ภาษาอังกฤษเยอะอ่านกันสนุก ไหนจะต้องเลือกตอบ ไหนจะเรื่องสกิล เด็กไม่ชอบเด็กชอบเกมเร็ว เข้าใจง่าย ไม่ชอบต้องมาผูกมัดกับตัวละครนานๆ ชอบเก่งเร็วๆ ไม่ซับซ้อน สุดท้ายก็เกิดเกมแบบROVขึ้นมาที่ เป็นMOBAที่ตัดทอนจากRPG+RTS ที่มาตัดทอนความยุ่งยากลงไปอีก เด็กเลยชอบ เกรียนชอบแน่นอน Hard Core playerอย่างเราไม่กล้าแตะ ไม่มีอะไรหรอกเบื่อToxic
แล้วต่อให้เกมแนวเดียวกัน ซี่รี่เดียวกันด้วยมันก็ต้องมีการปรับเปลี่ยนไม่ตายตัวไปเรื่อยๆ บางทีระบบการเล่นก็เปลี่ยน ตัวละครใหม่ฟังชั่นใหม่ เป็นอะไรที่ไม่ตายตัวแบบกีฬาอื่นๆ ฟุตบอลกติกาก็เล่นกันแบบนั้นมาเป็น100ปี อาจเปลี่ยนเทคโนโลยีการวัดว่าเข้าโกลบ้างแต่ ยังไงมันก็ไม่มีการเอาโกลไปอยู่บนขื่อใช้ไหม แต่เกมไม่ใช่แบบนั้น บางCall of Duty บางภาคมาแนวอวกาศเลย ปืนเลเซอร์ พลาสม่า บางภาคสงครามโลกเลย ยิง1นัดหลบไปชัก1นัด บางภาคก็ปืนสมัยใหม่AK47 M4 แต่เหยภาคใหม่มีAK12แหะ เกมMOBAเองก็มีการอัพเดตตัวละครใหม่ๆ ก็ต้องไปศึกษษากันอีก ไหนจะสมดุลเกม บางตัวก็โกงเวอร์
บางตัวก็กากเกิน ไม่นับทำเกมอวยชาติตัวเองนะ เช่นWarthunder Soviet โหดทุกแพท เมกันลูกเมียน้อยงี้
อีกอย่างไม่รู้ว่าอีก5ปีจะเป้นเกมอะไร ที่ได้รับความนิยม สมมุตเป็นเกมPuzzleอะ เล่นเป็นกันไหม
5.และข้อย้ำเรื่องmicrotransactions และเทพทรู
วงการเกมมันพังเพราะแบบนี้ อย่างเก่งก็เติมทรูเอา บางเกมเติมทรูยิงหัว2นัดถึงจะตายแต่ฝ่ายตรงข้ามโดนนัดเดียวตัว สมมุติเรายิงคู่ต่อสู้ที่ควรจะตายมันไม่ตายแต่มันสวนมานัดเดียวดับจะทำไง เพราะมันเติมทรู
6.การโกง มันจะเกิดขึ้นในเอเชี่ยนเกมและโอลิมปิคง่ายขึ้น
ไอ้กีฬาระดับโลกนี้เราก็ไม่เข้าใจโกงทุกปี ทุกเจ้าภาพ ทั้งโกงแบบเนียนๆเอากีฬาที่ตัวเองถนัดบรรจุได้เยอะๆ ยันโกงแบบหน้าด้านๆแบบเกาหลีที่แบบโดนต่อยจนล้มยันยกมือให้ชนะ คราวนี้การเป็นอิเล็กโทรนิคยิ่งจะโกงง่ายขึ้นแอบบัพเล็กๆ หรือดีบัพในระบบแบบไม่รู้ การโกงเงินโกงไอเทมมันทำได้ง่ายมากๆ หรือเอาเกมที่เล่นกันแต่ในประเทศตัวเองเช่นROV (ต่างชาติส่วนใหญ่นะตอนนี้ก็เล่น Overwatch CSGO PUB ไม่แน่ใจน่าจะlolด้วย) ใส่ลงไปในการแข่งขันแล้วใครจะเล่นเป็น
อย่างที่พูดมาทั้งหมด ด้วยปัจจัยหลายๆอย่าง E sportมันจึงเป็นแค่กระแส ถามว่ามันก็แข่งกันได้นะแต่ในลีคขนาดเล็กที่บริษัทเกมจัดมันไปได้แค่นั้นจริงๆเพราะถ้าจะให้บรรจุโอลิมปิค มันต้องคิดเกมใหม่เลยแบบที่ไม่ใช่มาจากค่ายเกมใดๆ และเป็นFree Download ซึ่งก็ไม่รู้ว่าจะออกมาเป็นเกมอะไรได้รับความนิยมแค่ไหน เท่าเกมในตลาดได้ไหม รวมถึงการทำเป็นเกมเมอร์อาชีพต่างๆ เราเก่งFPS ใช่จะเก่งMOBA แล้วถ้าอีก10ปีมันเป็นแนวPuzzleหละ มันเป็นคนละแนวเลยจะไปเป็นโค๊ชยังไม่ไหว เหมือนให้อาจารย์สอนคณิตไปสอนภาษาไทย จะดันเป็นกีฬาโอลิมปิคมันยากมัน เดากระแสยาก มีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา
ปล.เราเห็นเนวินหันมาจับธุรกิจE sport บอกตรงๆเองพลาดแหละ ระยะสั้นพอได้ แต่ให้จริงๆจังๆไม่ไหวหรอก และเอาจริงๆทีมพวกนี้ไม่ได้โตมากับสายธุรกิจหรือสปอนเซอร์แต่มันโตมากับ กลุ่มกับกิลล์และฝูงเพื่อนเกมเมอร์ มือสมัครเล่น เป็นไปไม่ได้ที่จะเทรนเด็กมาเป็นมืออาชีพได้ตั้งแต่เด็ก เพราะเอาจริงๆนะขนาด Hard Coreยังไม่รู้เลยว่าเกมใหม่ๆในอนาคตจะเป็นยังไง จะปังหรือจะดับอีก เกมAAAโดน แง่ลบเป็นอย่างมาก เห็นมาเยอะมากและ แถมแต่ละเกมใช้ทักษะต่างกันมาก FPSหรือAction Racingใช้ร่างกายประสาทสัมผัสค่อนข้างเยอะ เด็กๆเล่นจะดีกว่า RTS Turnbase Totalwarใช้ความคิดการวางแผนศึกษา แทคติคข้อมูลต้องเป็นพวกมีประสบการณ์พอสมควรเล่นกัน ต้องใจเย็น รวมถึงทีมwork เกรียนเห่อนี้ปั่นไม่ไหวหรอก คิดจะเก่งคนเดียวสุดท้ายไอ้พวกนี้หละจะลากไปตายหมู่