อ่า บอกไว้ก่อน ผมไม่ได้เป็นคริสเตียนครับ (โดยเฉพาะโปรแตสแตนท์นี่แทบไม่รู้อะไรเลย) ความรู้เลยค่อนข้างจำกัดแค่ Wikipedia ภาษาอังกฤษ
ตอนนี้ผมหาข้อมูลเกี่ยวกับลัทธิคาลวิน ซึ่งเป็นหนึ่งในนิกายดั้งเดิมของโปรแตสเตนท์ ที่นอกเหนือจากลูเทอรันกับแองกลิคันอยู่ครับ
เท่าที่ผมศึกษามาดูเหมือนลัทธิคาลวินจะมีหลักเชื่อ 5 ข้อ (Five points of Calvinism) ที่เรียกว่า TULIP เรียกรวมๆเลยก็คือ การเชื่อว่านอกจากพระเจ้าเป็นผู้สร้างทุกสิ่งทุกอย่างแล้ว พระองค์ได้ทรงควบคุมชะตากรรมและทางรอดของมนุษย์เอาไว้ด้วย

หลัก 5 ข้อของลัทธิคาลวิน ครับ จาก wiki ภาษาอังกฤษ
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้https://en.wikipedia.org/wiki/Calvinism

สำหรับ Calvinist ใครเป็นคนบาปใครเป็นคนรอดนั้น พระเจ้าได้มีการกำหนดเอาไว้แล้วและอันที่จริงมันไม่มีทางเปลี่ยนแปลงได้! free will ของมนุษย์จะนำไปสู่การทำบาปเสมออย่างไม่มีทางเลี่ยง  การที่เราเชื่อพระเจ้านั้นไม่ใช่เราเป็นคนเลือก แต่พระเจ้าเลือกเรา ฯลฯ ซึ่งถ้าเป็นโปรแตสแตนท์กลุ่มอื่นๆหรือแม้แต่คาทอลิก เขาจะเชื่อว่าพระเจ้าให้อิสระแก่มนุษย์และตีความชะตากรรมของมนุษย์ยืดหยุ่นกว่านี้

ผมเข้าใจว่าเพรสไบทีเรียนแตกตัวออกมาจาก Calvin อีกที อยากรู้ว่าหลัก 5 ข้อนั้นมีในเพรสไบทีเรียนด้วยรึเปล่าครับ