เล่าเรื่องนาฬิกานกกุ๊กกู....  ขอบคุณสำหรับ บทสัมภาษณ์. เล่าเรื่องนาฬิกานกกุ๊กกู ( นิตยสาร อภินิหารพระเครื่อง กค 60)
    ช่วงนี้กระแสนาฬิกานกกุ๊กกูกำลัง..........มา ไม่ว่าจะเป็นนาฬิกานกรุ่นใหม่ไปจนถึง นาฬิกานกเก่าลึก"ป่าดำ"กำลังได้รับความสนใจ จากนักสะสมนาฬิกาด้วยเสน่ห์เฉพาะตัวของเขาที่มีเสียงบอกเวลาเป็นเสียงนกร้อง พอพูดถึงนาฬิกานกก็ต้องวิ่งไปหาเซียนนาฬิกานก  ซึ่งเมืองไทยก็มีหลายท่าน   แต่เซียนนาฬิกานกท่านนี้ผมรู้จักมา30กว่าปี ที่สายตรงประสบการณ์สะสมแต่นาฬิกานกมาตลอด และชำนาญรับซ่อมบูรณะนาฬิกานกในกลุ่มเพื่อน มีชื่อเสียงมาก คุณพัฒนา สุรวินนท์ หรือคุณช่างไก่ คลองเตย (Kai Suraในเฟส) ที่ร้านของคุณไก่อยู่ใกล้ด่านทางด่วนท่าเรือ ในร้านมีนาฬิกานกที่ลูกค้าส่งมาซ่อมเยอะมาก ถึงเวลานาฬิกาบอกเวลาพร้อมกัน ทุกคนจะหันมาฟังเสียงนกร้องประสานเสียงพร้อมกันมีเสน่ห์มากๆ เซียนอั๋นถามช่างไก่  เหตุใดช่างไก่ถึงได้ชอบนาฬิกานกเป็นพิเศษ เดี๋ยวมาฟังคำตอบกันครับ


    เพราะรู้จักช่างไก่ มา30 กว่าปีแล้ว เห็นตั้งแต่ยังไปเดินหานาฬิกานกครั้งที่ยังมีตลาดนัดท่าพระจันทร์ วัดมหาธาตุ ท้องสนามหลวงสมัยที่ยังมีตลาด ในวันนี้ช่างไก่เอง ก็บอกว่า.... ก็ยังเดินเสาะหานาฬิกานกในตลาดที่ขายของเก่าในที่ต่างๆ ก็ได้มาสะสมไว้โดยตลอด ช่างไก่เองได้ถ่ายทอดประสบการณ์30กว่าปีนี้ให้ฟังว่า  นาฬิกานกกุ๊กกู Cuckoo clock  นับเป็นาฬิกาที่มีความสวยงามและแปลกกว่านาฬิกาทั่วไป ในตัวที่มีนกตัวเล็กๆ เปิดประตู  ออกมา พร้อมกระดกตัว ขึ้นลง  และ มีการส่งเสียงกุ๊กกู  ซึ่งมีการจำลองเสียงมาจากนกกาเหว่า  ร้อง กุ๊ก (Cook )(คุก)และ กู  (Coo) (คูล)  โดยคนไทยบางคนเรียก " นาฬิกานกกุ๊กกู "  บางคนเรียก "นาฬิกานกคุกคู "   ซึ่งเป็นที่น่าแปลกใจ กับผู้พบเห็น  และร้องบอกชั่วโมง  ตามเวลาจริง
    บรรพบุรุษนาฬิกานกกุ๊กกูมีความเป็นมายาวนานเริ่มมีการผลิตใน ราวปี1870 ในประเทศเยอรมัน ยุคแรกนาฬิกานกผลิตและ ประกอบออกมาได้ทีละเรือน  โดยช่างนาฬิกา Clock master     ต่อมามีการปรับปรุงมีกลไก ตัวนกออกมาร้องบอกชั่วโมงและมีการตีกระดิ่ง  และ ขดลวด
    นาฬิกามีการสร้างตัวเรือนนาฬิกา แบบหลังคาหน้าจั่วเหมือนบ้านคน ระบบกลไกของเครื่องนาฬิกา แบ่งออกเป็น 2 ชุด  ชุดแรก เป็นชุดทำให้กลไกนาฬิกาเดิน   และ ชุดที่สองเป็นกลไกทำให้กลไกนกทำงาน  เครื่องยังเป็นแบบประกบไม้  เพราะสมัยก่อนการประดิษฐ์ นาฬิกา ยังเป็นการประดิษฐ์ แบบด้วยมือ หรือเราเรียกว่า Hand made ยังเป็นการผลิต ทีละตัว โดยอาศัยวลาว่างจากการทำสวน ทำไร่  ฟาร์มเกษตร มาทำนาฬิกาในสมัยก่อนการผลิตแบบไม่เร่งรีบ แข่งขันเหมือนงานปัจจุบัน
      ต่อมาได้มีการพัฒนาเปลี่ยนจากหน้าปัทม์แบบโล่ห์หน้าเรียบๆ มาเป็นการแกะสลักไม้โอ๊คเป็นรูปใบไม้และมีนกฉลุแกะสลักติดอยู่ด้านหน้าข้างบนจะมีกระจังแกะรูปนกบิน มีความหมายถึงการขยันหากินตอนเช้า.เชื่อว่าเป็นสิ่งมงคลที่ทำให้การงานการค้ารุ่งเรืองเหมือนนกออกหากินยามเช้า
     นาฬิกานกกุ๊กกู  มักจะมีเสน่ห์ที่ไม้ที่แกะสลักที่กระขบวจังด้านหน้าตัวเรือน  ยุคแรกเป็นสีโอ๊คสีออกน้ำตาล การแกะสลักมักออกมาสวยงาม  โดยความอ่อนช้อยงดงามเป็นรูปใบไม้ และ สัตว์พวกกวาง  นก กระต่าย  หมาจิ้งจอก กระรอก นกฮูก  หรือสัตว์ที่สวยงดงาม ถ้าการแกะสลักยุกแรกๆ  จะสังเกตุว่า มีรายละเอียดอ่อนช้อย งดงาม มองเห็นไรขน ผิวและแขน ขา ลำตัวงดงามราวกับใช้คอมพิวเตอร์ แกะอย่างมหัศจรรย์
      นาฬิกานกบางตัวมีการลงสีให้ดูสวยงามสมจริงเพิ่มสีสรรคให้ สวยงามอีกด้วย ในประเทศไทยมีการสั่งนำเข้าโดยรุ่นเก่ายุคแรกๆ  เป็นเฟืองจักร  และแท่นเครื่องเป็นไม้ ตัวประกบไม้มีบุชทองเหลืองใส่ไว้ เพื่อลดแรงเสียดทาน ขณะที่นาฬิกาทำงาน แต่พอใช้ไปสักระยะจะไม่ค่อยมีความคงทน
       ต่อมาการออกแบบ ตัวประกบเครื่อง ที่เป็นโลหะทองเหลืองมีความแข็งแรงทนทานกว่า มีการออกแบบหนาและแข็งแรง เป็นรูปแบบทรงพิณฝรั่งฉลุ  และ แบบตารางฉลุ(แบบนี้นิยม มีราคาสูง)
     ช่างไก่บอกต่ออีกว่าเสน่ห์ของนาฬิกาประเภทนี้คือเสียงนกร้องของนาฬิกานก นี้เกิดจากตัวกล่องไม้ประกอบขึ้น โดยอาศัยตัวจะมีเครื่องและหีบเสียงนก ระดับเสียงสั่น-ยาวต่างกัน
โดยขณะที่หีบเสียงทำงานขึ้นลง ลมที่ออกมาจากหีบจะให้เสียงนกร้อง หลักการเหมือนนกหวีด แต่ที่พักเสียงจะใหญ่กว่าเสียงกังวาล.คล้ายเสียงนกจริง เสียงที่เปล่งออกมา แต่ละตัวจะมีเสียงที่ไม่เหมือนกัน  ขึ้นอยู่หีบกล่องเสียงที่ออกแบบของแต่ละตัว ตัวหีบช่างไก่เล่าว่าเคยแกะมาทำการส่องดู หีบลมจะเป็นหนังนกฟอกขนาดบาง ด้านนอกยังมีรูขุมขนของนก ปรากฎ ให้เห็นอยู่ ต่อมามีการเปลี่ยนจากหนังฟอกบาง  มาเป็นกระดาษชนิดพิเศษ  ในชั้นกระดาษตรงกลาง เมื่อเราฉีกออก กระดาษจะไม่ขาดง่ายและมีเยื่อเหมือนเส้นใยแมงมุมอยู่ตรงกลางกระดาษ ทำให้กระดาษหีบมีความยืดหยุ่น และความคงทนกว่ากระดาษที่ผลิต ทั่วไป
     เสน่ห์สำคัญอีกอย่างคือที่ตัวเรือนรังนกกุ๊กกู  มีการแกะสลักเสมือนเป็นนกจริง แกะจากไม้ตัวเล็กๆอยู่ด้านบนของนาฬิกา การแกะสลัก บางตัวจะคล้ายคลึงกับนกจริงย่อส่วน เวลากลไกนกทำงานจะมีเฟืองหมุน  ไปดันให้ตัวนกออกมาเคลื่อนที่  พร้อมกับ เฟืองไปหมุนดันก้านชัก  ของหีบเสียงขึ้นลง  และ ฆ้อนขนาดเล็ก ไปทำการตีกระดิ่ง  หรือ แซ่ขดลวดด้านหลัง ของนาฬิกา สลับกับ  เสียงนกร้อง  
      เครื่องนาฬิกามีการพัฒนารูปแบบ..อย่างต่อเนื่อง  จนเป็นอุตสาหกรรมการผลิต ในโรงงาน โดยเครื่องมีการประกอบด้วยเครื่องจักร ทันสมัย ที่เยอร์มัน  ส่วนตัวเรือนตู้นาฬิกาการประกอบ  จะมีการประกอบอยู่  ในเยอร์มัน  ฮอลแลนด์  สวิสเซอร์แลนด์   และ ในเครือของโรงงานบางประเทศ  
โดย แต่ละโรงงานจะออกแบบ
     30กว่าปีนี้. ผมหลงไหลที่ความสวยงามของนาฬิกานกทุกเรือน แต่ละโรงงานจะมีการผลิตที่เป็นเอกลักษณ์ ที่เลียนแบบยากคือ การทำแบบ  ไม้จริงทำการฉลุลายที่ประดับหน้าตู้นาฬิกานก  แล้วนำไปแกะสลักด้วยเครื่องมือ โดยใช้ฆ้อน และสิ่ว  รายละเอียดตามการออกแบบของนาฬิกาจะงามเพียงใด สุดท้ายก็ขึ้นอยู่กับช่างแกะสลักแต่ละคน ที่บรรจงแกะออกมาด้วยความพิธีพิถันใส่รายละเอียดมากน้อยเพียงใด  เปรียบเสมือน นักออกแบบตกแต่ง   แบบย่อส่วน   และ เสมือนสถาปนิกบ้าน หรือ อินทีเรียตบแต่งให้เหมือนจริงสวยงาม ช่วงหลังจะมีการตกแต่ง โดยใช้ตุ๊กตา ที่เป็นแบบไม้ปั๊ม หรือ พลาสติกฉีด แล้วระบายสีลงไปแทนเพื่อให้นาฬิกาดูเหมือนมีชีวิตจริง และเป็นจุดเด่นของผู้ผลิต  ที่ต้องการทำนาฬิกาให้มีรายละเอียด เป็นเอกลักษณ์  
     นาฬิกานกทั่วไปจะมีแบบ 2 ตุ้มถ่วง  และ 3 ตุ้มถ่วงเป็นเหล็กหล่อ  น้ำหนัก 250 -1800 (g)กรัม   ตุ้มถ่วง เลียนแบบมาจากลูกต้นสน หรือฝักข้าวโพดและออกแบบให้ทรงลูกดิ่งยาวรี   ใช้แรงดึงจากน้ำหนักตุ้มไปดึงโซ่ โซ่ที่แขวนอยู่บนรอก  รอกมีหนามเตยฉุดทำให้นาฬิกามีพลังหมุน  การทำงานโดยปกติ
    1ลูกตุ้มถ่วงหนึ่งจะไปดึง(ปกติ)ให้นาฬิกาเดิน  
    2อีกลูกตุ้มถ่วง(ปกติ)บอกเวลาเป็นเสียงนกร้อง ถ้ามีกลไก(พิเศษ)ก็จะไปดึงให้กลไกนกทำงานขยับเหมือนโก่งตัวขันร้อง บางตัวจะมีลูกเล่นเป็นคนผ่าฟืน  คนยกเบียร์  คนตีระฆัง คนสั่นกระดิ่ง  
  
   3ส่วนตุ้มถ่วงที่3 (ถ้ามี)ไปทำให้กลไก ดนตรีหมุนเป็นเสียงเพลงหลังจากที่บอกเวลาเสียงนกร้องจบ กลไกดนตรีจะทำงาน  ซึ่งตัวกลไก  Melody จะมีการผลิตที่ สวิสเซอร์แลนด์  ระบบนาฬิกา 3 ตุ้ม จะเป็นาฬิกาที่มีลูกเล่นความซับซ้อน  จึงมีราคามากกว่า บอกเวลาเป็นเสียงนกร้องอย่างเดียว สังเกตง่ายๆ ถ้านาฬิกานก3ลูกถ่วง  จะมีเวทีตุ๊กตา.....เต้นรำหมุนได้ไปมา4 ชุด  คนเล่นหีบเสียง  หรือ ตุ๊กตาหมุน  อยู่ด้านหน้า และมีระหัดวิดน้ำหรือ คนเลื่อยไม้  หมุนขยับไปตามจังหวะดนตรีด้วยกลไก เป็นที่น่ารักและ น่าหลงไหล  และเพลิดเพลิน เมื่อเราไปจ้องมองนาฬิกานกกุ๊กกู  และเป็นเครื่องบอกเวลา  ที่มีเสน่ห์เป็นตำนานชื่นชอบกันมาเกือบ 300 ปีที่เริ่มมีการผลิตมา ช่างไก่เองก็บอกปิดท้ายด้วยว่าขณะนี้ตามหานาฬิกานกโบราณปู่นกป่าดำ ยุคแรกๆอายุหลักร้อยถึงสองร้อยปีขึ้น เก็บไว้ชื่นชมส่วนตัวรับรองเท่าไหร่ก็ไม่ขายจริงๆ ใครที่ชอบนาฬิกานกยินดีให้คำปรึกษาเฉพาะคนคอเดียวกัน
โห๋..คุณไก่ เซียนนาฬิกานก. ตัวจริงเสียงจริงบรรยายให้เราละเอียดเลย ยอดเยี่ยมมาก พร้อมภาพประกอบในฉบับนี้เป็นนาฬิกานก  ...ขอขอบคุณไว้ณ .ที่นี้
ด้วยน่ะคับ