เราเคยอ่านหนังสือเล่มหนึ่งนานมาแล้ว ...
เขาวิเคราะห์ว่า แม้ฮิตเลอร์โหดขนาดนั้น ทำไม พวกทหารยังจงรักภักดี

จำเนื้อหาได้เลือนลาง ประมาณว่า
มันเป็นความเชื่อฝังหัว / เป็นความไม่อยากแปลกแยก อยากถูกยอมรับ อยากเป็นส่วนหนึ่งของสังคมนั้นๆ

กรณี ทาส
_ถูกฝังหัว เรื่องบุญคุณข้าวแดงแกงร้อน ที่ราดรดหัวมาทุกเช้าค่ำ (บางบ้านไม่ได้ให้กินดีๆมั้งถึงมีสำนวนนี้ออกมา) 5555

_นายทำร้ายทาสได้ แต่ทาสกำเริบกับนายไม่ได้ แม้เพียงวาจา ตีเสมอไม่ได้ (ผ้าลายยังใส่ไม่ได้เลย)

_ยิ่งทาสในเรือนเบี้ย เกิดมาไม่เคยรู้จักคำว่าอิสรภาพ ไม่รู้จักการทำมาหากิน จึงมีสภาวะพึ่งพิงนายเต็มที่
นายได้ดี ทาสก็พลอยมั่นคงไปด้วย
(จากหนังสือ พี่ผินพี่แย้มอยากให้ นายตนสมหวังในรักส่วนหนึ่งมาจากที่มองว่า นายจะได้มีความมั่นคง
มีคนดูแล  เพราะสมบัตินายถูกโกงไปจนร่อยหรอแล้ว)

_แม้การะเกดจะร้าย ก็ไม่ได้ร้ายตลอด
ในชีวิตจริง คนอารมณ์ร้ายๆ เวลาพอใจ ถูกใจ ก็จะมีการตบรางวัลให้อย่างงามเช่นกัน  
เพราะอารมณ์ที่รุนแรง เหวี่ยงไปด้านไหน  ก็จะแสดงด้านนั้นออกมาชัด

_ แต่ในที่สุดแล้ว... เราเชื่อเรื่องกรรมค่ะ
ไม่มีใครอยากอยู่กับคนใจร้ายไร้เมตตา ไม่มีใครอยากถูกทำร้ายซ้ำแล้วซ้ำเล่า

เราเคยเห็นคนบาดเจ็บทั้งกายใจ แต่หาทางออกไม่ได้ ช่วยอย่างไรก็ไม่ฟัง ไม่เอา เห็นแต่ทางตัน
พอถึงจุดๆหนึ่ง บทที่จะตัดใจได้ ก็ปล่อยวางลงง่ายๆซะงั้น

เรามองว่า คงถึงเวลา สิ้นเวรสิ้นกรรมต่อกันแล้วล่ะหนา