Blade Runner (1982) & Ghost In the Shell (1995)
" สองหนังปรัชญามนุษยนิยม ภายใต้บรรยากาศของโลกไซเบอร์พังก์ "
ล่าสุดในปีนี้ (2017) เพิ่งจะมีหนัง 2 เรื่องเพิ่งฉายเข้าโรงไปนั่นคือ
Ghost In the Shell (ภาคฮอลลีวูด) ตามมาด้วย
Blade Runner 2049 (ภาคต่อของ 1982) ทั้งสองเรื่องนี้ต่างถูกสร้างมาจากสองหนังไซไฟคลาสสิค
Blade Runner (1982) & Ghost In the Shell (1995)
ทั้งสองเรื่องนี้พูดถึงแนวคิดมนุษยนิยม ความเป็นมนุษย์ภายใต้เงื่อนไขที่กดดันและละเอียดอ่อนของสังคม (ทั้งสองเรื่องที่เพิ่งฉายในปีนี้ ผมยังไม่มีโอกาสได้ดูนะ)
" แนวคิดมนุษยนิยม (Humanism) คือ การยึดถือคุณค่าและความสําคัญของความเป็นมนุษย์ มนุษย์มีสิทธิที่จะค้นหาซึ่งสัจจะและความดีงาม สามารถกําหนดชะตาชีวิตของตนเอง มิใช่ถูกกําหนดโดยชาติกําเนิดหรือฐานะทางสังคมที่ติดตัวมา... "
Boston Dynamics' Atlas robot can backflip now
อีกประเด็นหนึ่งที่ทั้ง
Blade Runner & Ghost In the Shell กล่าวถึงถึงคือเรื่อง
"หุ่นยนต์และ AI" อย่างที่รู้ๆกันว่าช่วงนี้กระแสหุ่นยนต์และ AI (Artificial intelligence - ระบบปัญญาประดิษฐ์) บูมมาก ทั้งข่าวโรงงานเตรียมเปลี่ยนมาใช้หุ่นยนต์และระบบควบคุมอัตโนมัติมากขึ้นเรื่อยๆ หรือข่าวว่า
AlphaGo ระบบ AI ที่ Google พัฒนาขึ้นสามารถเล่นโกะเอาชนะแชมป์โลกได้ แนวโน้มที่จะเอามาใช้เทรดหุ้นแทนคนก็มี เรียกได้ว่าดูเหมือนหุ่นยนต์และ AI กำลังกลายเป็นเรื่องใกล้ตัวมนุษย์มากขึ้นทุกทีๆ
นี่คือสาเหตุว่า ทำไมทั้ง Blade Runner & Ghost In the Shell ถึงยังไม่เลือนหายไป แถมยังคงแสดงภาพอนาคตได้อย่างแม่นยำ... เราคงไม่คิดหรอกว่าระยะเวลาผ่านไปไม่ถึง 20-30 ปี หุ่นยนต์และ AI จะถูกพัฒนาจนอยู่ในระดับที่สามารถนำไปใช้งานได้ ไม่แน่ว่าในอนาคตหุ่นยนต์และ AI อาจจะมีสติปัญญาในระดับคิดเองได้ และทำให้เราตัองเผชิญกับปัญหาหลายๆอย่างเช่นเดียวกับหนังไซไฟหลายๆเรื่อง
Blade Runner และ Ghost In the Shell ก็คือหนังที่ว่าด้วยประเด็นเหล่านี้แหละ แต่เน้นไปพูดถึงเรื่องมนุษยนิยมหรือ "ความเป็นมนุษย์ของหุ่นยนต์"
(มีการเปิดเผยเนื้อเรื่อง)
----------------------------------------------------------------------
Blade Runner (1982)
" สรุปว่ามนุษย์หรือหุ่นจักรกล ใครมีความเป็นมนุษย์มากกว่ากัน ? "
Blade Runner (1982) ได้รับการกำกับโดย
Ridley Scott ผู้กำกับระดับตำนานที่มีผลงานระดับเยี่ยมมาแล้ว เช่น
Alien (1979), Gladiator (2000), The Martian (2015) โดยมี Blade Runner เนื้อหาเกี่ยวกับชีวิตของ
Rick Deckard (Harrison Ford) มือปราบหนุ่มแห่งหน่วย Blade Runner ผู้มีหน้าที่ในการจัดการกับเหล่า Replicant หรือมนุษย์ชีวจักรกล เมื่ออยู่ๆเหล่า Replicants ซึ่งทำงานอยู่นอกดาวโลก ได้แอบลักลอบ เข้ามาในโลกมนุษย์ (โลกถือเป็นเขตปลอด Replicant) ดังนั้นเหล่ามือปราบจึงต้องหาทางยับยั้งและปราบปราม Replicant เหล่านี้
Harrison Ford เวอร์ชัน Blade Runner 2049 VS 1982
Blade Runner - หนังปรัชญามนุษย์ที่น่าขบคิด
Blade Runner สารภาพตามตรงครั้งแรกที่ผมได้ยิน นึกว่าเป็นหนังแอ็คชันมันส์ๆ จนพอได้หาข้อมูล ค่อยพบว่า
" Blade Runner เป็นหนังไซไฟคลาสสิคที่มาก่อนยุค "
คำนี้เป็นนิยามชั้นเชี่ยมของ Blade Runner หากเราลองจินตนาการไปในปี 1982 ซึ่งในยุคนั้นหนังไซไฟอย่าง Star Wars ถือกำเนิดแล้ว แต่หนังไซไฟที่พูดถึงความเป็นมนุษย์ของหุ่นยนต์นั้น เป็นแนวคิดที่ล้ำมากๆ ขนาดในยุคปัจจุบันยังถือว่าเป็นประเด็นที่ซับซ้อนหนักหน่วงเลย จึงไม่ต้องพูดถึงว่า ในยุคนั้นกระแสวิจารณ์จะชื่นชมมากขนาดไหน (แต่รายได้ก็เจ๊งเช่นกัน 555)
น่าชื่นชม
Ridley Scott ที่คิดพล็อตดีๆแบบนี้ออกมาได้ แกเคยมีผลงานดีๆก่อนหน้าอย่าง
Aliens (1979) มาแล้วที่มีแนวหนังแปลกใหม่ในยุคนั้น Blade Runner ก็เช่นเดียวกัน แหวกแนวมาก
อย่างที่ว่า Blade Runner มีแนวคิดปรัชญาที่ล้ำมาก ประเด็นที่พูดโดดเด่นเป็นหลักคือ เรื่องของจิตใจและความขัดแย้งภายในตัวมนุษย์ ภาพความหวาดกลัวของเหล่า Replicants ที่โดนมนุษย์กระทำยอย่างโหดร้าย แต่ในขณะเดียวกันก็เป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะต้องกำจัดพวกเขา หนังก็ดำเนินมาเรื่อยๆ มีการไล่ล่ากำจัดไปทีละตัวๆ จนถึงวาระสุดท้ายเมื่อ Replicants จนตรอก ก็ถึงเวลาที่พวกเขาจะต้องสู้เพื่อปกป้องชีวิตและสิทธิของตัวเอง (รวมถึงล้างแค้นมนุษย์ด้วย) แต่แล้วก็เกิดการหักมุม...
กลับเป็น Replicant ที่ได้สติ ด้วยร่างของเขากำลังจะหมดอายุขัย Roy Batty (Replicant) ปล่อยวางความแค้น เขาตัดพ้อกับตัวเองที่ไม่ได้โชคดีเกิดมาเป็นมนุษย์ แต่เกิดมาในร่างที่ไม่สามารถมีชีวิตอย่างอิสระได้ แม้จะแค้นใครสักแค่ไหน เขาก็ไม่สามารถเปลี่ยนชะตากรรมตัวเองที่เกิดมาเป็นหุ่นดรอยด์ได้... กำแพงความแค้นพังทลายลง กลายเป็นความรันทดหดหู่ที่เกิดขึ้นในจิตใจ
ถือเป็นจุดหักมุมที่ใหญ่ของหนังและตอกย้ำปรัชญามนุษยนิยมที่หนังต้องการสื่อสาร นอกจากนี้ยังมีเรื่องความรักของเดทการ์ดกับเรเชล Replicant สาวที่เดคการ์ดหลงรัก ซึ่งเป็นความรักต้องห้าม (อีกหนึ่งจุดตอกย้ำความเป็นปรัชญา)
ยังมีปรัชญาที่หนังแอบแฝงอยู่หลายอย่าง แต่บางครั้งก็ไม่ได้บอกออกมาตรงๆ แต่พยายามบอกผ่านการกระทำของตัวละครต่างๆแทน รวมถึงบอกผ่านบรรยากาศของโลกยุคอนาคต ภายใต้บรรยากาศโลก
Cyberpunk โลกในอนาคตเป็นโลกที่มีเทคโนโลยีสูงล้ำ แต่บรรยากาศกลับหม่นหมอง กลายเป็นว่าจิตใจมนุษย์นี่เองที่ตกต่ำลง พร้อมกับเมืองที่เสื่อมอารยธรรม
จะว่าไปผมว่า Blade Runner ก็ถือว่าเป็นหนังไซไฟที่มีความคลาสสิค พอๆกับ Ghost in the shell (1995) กันที่ตรงนี้แหละ ทั้งสองเรื่องหนังไซไฟที่พูดเกี่ยวกับปรัชญามนุษย์เหมือนกันท่ามกลางบรรยากาศของเมืองที่เสื่อมทราม ไซเบอร์พังก์
ภาพรวมหนัง
แม้ว่า
Blade Runner จะมีบทหนังที่เยี่ยมมาก แต่การดำเนินเรื่องค่อนข้างเอื่อย ซึ่งขอบอกเลยว่าถ้าดูตอนง่วงๆ มึนๆ หลับแน่นอน (และดูตอนตื่นก็อาจจะหลับได้เช่นกัน 555) อยากดูให้อินย้ำว่าต้องหัวสมองโปร่งจริงๆ เนื่องมาจากหนังออกโทนหนังเงียบ คุยกันก็ไม่เยอะ ยิ่งเรื่องแอ็คชันแทบไม่มี เน้นไปที่การใช้บรรยากาศเล่าเรื่องแทน
ยิ่งหนังสร้างในปี 1982 ซึ่งเป็นยุคที่หนังยังดำเนินเรื่องไม่ฉับไวเท่าสมัยนี้ ผสมกับเล่าเรื่องเนิบอีก ดังนั้นโอกาสหลับสูงมาก
ส่วนจุดอื่นๆที่ชอบและขอชมก็เป็นบรรยากาศหนังทำได้หม่นหมองดี บรรยากาศแบบหนังฟิลม์นัวร์ โลเคชั่นเมืองคล้ายฮ่องกงตอนฝนตก แบบวุ่นวายๆ รกๆ สกปรก ส่วนดนตรีประกอบหนัง ผมว่าก็แปลกดี เน้นใช้เสียงดนตรีเนียนกลืนไปกับหนัง เพื่อความเรียลของบรรยากาศหนังและปรัชญา ซึ่งแตกต่างจากเรื่องอื่นที่จะเน้นใช้ดนตรีเพื่อกระตุ้นความอยากดูคนมากกว่า (แต่จุดนี้ก็ดูเหมือนจะเป็นข้อเสียด้วย เพราะเสียงดนตรีนี่มันกล่อมเราให้หลับได้ง่ายมาก)
สรุป
Blade Runner (1982) เป็นหนังไซไฟที่มีประเด็นหนักๆ แก่นปรัชญาแน่นๆ (ฮาร์ดไซไฟ) ถ้าถามผมว่าชอบไหม ? ผมชอบแค่ในส่วนปรัชญาของเรื่อง แต่การดำเนินเรื่องเที่เนิบแบบนี้ มันทำร้ายจิตใจผมมากเกินไป แม้ว่าตัวหนังจะมีเอกลักษณ์ที่โดดเด่นมาก ดูมีความเป็นศิลปะสูง แต่ข้อเสียใหญ๋ๆคือ หนังมันเนิบมาก เนิบจนคนดูหลับได้ทั้งโรงเลยแหละ
----------------------------------------------------------------------
Blade Runner (1982) (Imdb)
A blade runner must pursue and try to terminate four replicants who stole a ship in space and have returned to Earth to find their creator.
Director: Ridley Scott
Writers: Hampton Fancher (screenplay), David Webb Peoples (screenplay) (as David Peoples) | 1 more credit »
Stars: Harrison Ford, Rutger Hauer, Sean Young | See full cast & crew »
----------------------------------------------------------------------
(มีต่อ)
(หนังคลาสสิค) Blade Runner (1982) & Ghost In the Shell (1995) - สองหนังปรัชญาไซไฟคลาสสิคที่เนื้อเรื่องไม่เก่าเลย
ล่าสุดในปีนี้ (2017) เพิ่งจะมีหนัง 2 เรื่องเพิ่งฉายเข้าโรงไปนั่นคือ Ghost In the Shell (ภาคฮอลลีวูด) ตามมาด้วย Blade Runner 2049 (ภาคต่อของ 1982) ทั้งสองเรื่องนี้ต่างถูกสร้างมาจากสองหนังไซไฟคลาสสิค Blade Runner (1982) & Ghost In the Shell (1995)
ทั้งสองเรื่องนี้พูดถึงแนวคิดมนุษยนิยม ความเป็นมนุษย์ภายใต้เงื่อนไขที่กดดันและละเอียดอ่อนของสังคม (ทั้งสองเรื่องที่เพิ่งฉายในปีนี้ ผมยังไม่มีโอกาสได้ดูนะ)
" แนวคิดมนุษยนิยม (Humanism) คือ การยึดถือคุณค่าและความสําคัญของความเป็นมนุษย์ มนุษย์มีสิทธิที่จะค้นหาซึ่งสัจจะและความดีงาม สามารถกําหนดชะตาชีวิตของตนเอง มิใช่ถูกกําหนดโดยชาติกําเนิดหรือฐานะทางสังคมที่ติดตัวมา... "
อีกประเด็นหนึ่งที่ทั้ง Blade Runner & Ghost In the Shell กล่าวถึงถึงคือเรื่อง "หุ่นยนต์และ AI" อย่างที่รู้ๆกันว่าช่วงนี้กระแสหุ่นยนต์และ AI (Artificial intelligence - ระบบปัญญาประดิษฐ์) บูมมาก ทั้งข่าวโรงงานเตรียมเปลี่ยนมาใช้หุ่นยนต์และระบบควบคุมอัตโนมัติมากขึ้นเรื่อยๆ หรือข่าวว่า AlphaGo ระบบ AI ที่ Google พัฒนาขึ้นสามารถเล่นโกะเอาชนะแชมป์โลกได้ แนวโน้มที่จะเอามาใช้เทรดหุ้นแทนคนก็มี เรียกได้ว่าดูเหมือนหุ่นยนต์และ AI กำลังกลายเป็นเรื่องใกล้ตัวมนุษย์มากขึ้นทุกทีๆ
นี่คือสาเหตุว่า ทำไมทั้ง Blade Runner & Ghost In the Shell ถึงยังไม่เลือนหายไป แถมยังคงแสดงภาพอนาคตได้อย่างแม่นยำ... เราคงไม่คิดหรอกว่าระยะเวลาผ่านไปไม่ถึง 20-30 ปี หุ่นยนต์และ AI จะถูกพัฒนาจนอยู่ในระดับที่สามารถนำไปใช้งานได้ ไม่แน่ว่าในอนาคตหุ่นยนต์และ AI อาจจะมีสติปัญญาในระดับคิดเองได้ และทำให้เราตัองเผชิญกับปัญหาหลายๆอย่างเช่นเดียวกับหนังไซไฟหลายๆเรื่อง
Blade Runner และ Ghost In the Shell ก็คือหนังที่ว่าด้วยประเด็นเหล่านี้แหละ แต่เน้นไปพูดถึงเรื่องมนุษยนิยมหรือ "ความเป็นมนุษย์ของหุ่นยนต์"
Blade Runner (1982)
Blade Runner (1982) ได้รับการกำกับโดย Ridley Scott ผู้กำกับระดับตำนานที่มีผลงานระดับเยี่ยมมาแล้ว เช่น Alien (1979), Gladiator (2000), The Martian (2015) โดยมี Blade Runner เนื้อหาเกี่ยวกับชีวิตของ Rick Deckard (Harrison Ford) มือปราบหนุ่มแห่งหน่วย Blade Runner ผู้มีหน้าที่ในการจัดการกับเหล่า Replicant หรือมนุษย์ชีวจักรกล เมื่ออยู่ๆเหล่า Replicants ซึ่งทำงานอยู่นอกดาวโลก ได้แอบลักลอบ เข้ามาในโลกมนุษย์ (โลกถือเป็นเขตปลอด Replicant) ดังนั้นเหล่ามือปราบจึงต้องหาทางยับยั้งและปราบปราม Replicant เหล่านี้
Blade Runner - หนังปรัชญามนุษย์ที่น่าขบคิด
Blade Runner สารภาพตามตรงครั้งแรกที่ผมได้ยิน นึกว่าเป็นหนังแอ็คชันมันส์ๆ จนพอได้หาข้อมูล ค่อยพบว่า
คำนี้เป็นนิยามชั้นเชี่ยมของ Blade Runner หากเราลองจินตนาการไปในปี 1982 ซึ่งในยุคนั้นหนังไซไฟอย่าง Star Wars ถือกำเนิดแล้ว แต่หนังไซไฟที่พูดถึงความเป็นมนุษย์ของหุ่นยนต์นั้น เป็นแนวคิดที่ล้ำมากๆ ขนาดในยุคปัจจุบันยังถือว่าเป็นประเด็นที่ซับซ้อนหนักหน่วงเลย จึงไม่ต้องพูดถึงว่า ในยุคนั้นกระแสวิจารณ์จะชื่นชมมากขนาดไหน (แต่รายได้ก็เจ๊งเช่นกัน 555)
น่าชื่นชม Ridley Scott ที่คิดพล็อตดีๆแบบนี้ออกมาได้ แกเคยมีผลงานดีๆก่อนหน้าอย่าง Aliens (1979) มาแล้วที่มีแนวหนังแปลกใหม่ในยุคนั้น Blade Runner ก็เช่นเดียวกัน แหวกแนวมาก
อย่างที่ว่า Blade Runner มีแนวคิดปรัชญาที่ล้ำมาก ประเด็นที่พูดโดดเด่นเป็นหลักคือ เรื่องของจิตใจและความขัดแย้งภายในตัวมนุษย์ ภาพความหวาดกลัวของเหล่า Replicants ที่โดนมนุษย์กระทำยอย่างโหดร้าย แต่ในขณะเดียวกันก็เป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะต้องกำจัดพวกเขา หนังก็ดำเนินมาเรื่อยๆ มีการไล่ล่ากำจัดไปทีละตัวๆ จนถึงวาระสุดท้ายเมื่อ Replicants จนตรอก ก็ถึงเวลาที่พวกเขาจะต้องสู้เพื่อปกป้องชีวิตและสิทธิของตัวเอง (รวมถึงล้างแค้นมนุษย์ด้วย) แต่แล้วก็เกิดการหักมุม...
กลับเป็น Replicant ที่ได้สติ ด้วยร่างของเขากำลังจะหมดอายุขัย Roy Batty (Replicant) ปล่อยวางความแค้น เขาตัดพ้อกับตัวเองที่ไม่ได้โชคดีเกิดมาเป็นมนุษย์ แต่เกิดมาในร่างที่ไม่สามารถมีชีวิตอย่างอิสระได้ แม้จะแค้นใครสักแค่ไหน เขาก็ไม่สามารถเปลี่ยนชะตากรรมตัวเองที่เกิดมาเป็นหุ่นดรอยด์ได้... กำแพงความแค้นพังทลายลง กลายเป็นความรันทดหดหู่ที่เกิดขึ้นในจิตใจ
ถือเป็นจุดหักมุมที่ใหญ่ของหนังและตอกย้ำปรัชญามนุษยนิยมที่หนังต้องการสื่อสาร นอกจากนี้ยังมีเรื่องความรักของเดทการ์ดกับเรเชล Replicant สาวที่เดคการ์ดหลงรัก ซึ่งเป็นความรักต้องห้าม (อีกหนึ่งจุดตอกย้ำความเป็นปรัชญา)
ยังมีปรัชญาที่หนังแอบแฝงอยู่หลายอย่าง แต่บางครั้งก็ไม่ได้บอกออกมาตรงๆ แต่พยายามบอกผ่านการกระทำของตัวละครต่างๆแทน รวมถึงบอกผ่านบรรยากาศของโลกยุคอนาคต ภายใต้บรรยากาศโลก Cyberpunk โลกในอนาคตเป็นโลกที่มีเทคโนโลยีสูงล้ำ แต่บรรยากาศกลับหม่นหมอง กลายเป็นว่าจิตใจมนุษย์นี่เองที่ตกต่ำลง พร้อมกับเมืองที่เสื่อมอารยธรรม
จะว่าไปผมว่า Blade Runner ก็ถือว่าเป็นหนังไซไฟที่มีความคลาสสิค พอๆกับ Ghost in the shell (1995) กันที่ตรงนี้แหละ ทั้งสองเรื่องหนังไซไฟที่พูดเกี่ยวกับปรัชญามนุษย์เหมือนกันท่ามกลางบรรยากาศของเมืองที่เสื่อมทราม ไซเบอร์พังก์
ภาพรวมหนัง
แม้ว่า Blade Runner จะมีบทหนังที่เยี่ยมมาก แต่การดำเนินเรื่องค่อนข้างเอื่อย ซึ่งขอบอกเลยว่าถ้าดูตอนง่วงๆ มึนๆ หลับแน่นอน (และดูตอนตื่นก็อาจจะหลับได้เช่นกัน 555) อยากดูให้อินย้ำว่าต้องหัวสมองโปร่งจริงๆ เนื่องมาจากหนังออกโทนหนังเงียบ คุยกันก็ไม่เยอะ ยิ่งเรื่องแอ็คชันแทบไม่มี เน้นไปที่การใช้บรรยากาศเล่าเรื่องแทน
ยิ่งหนังสร้างในปี 1982 ซึ่งเป็นยุคที่หนังยังดำเนินเรื่องไม่ฉับไวเท่าสมัยนี้ ผสมกับเล่าเรื่องเนิบอีก ดังนั้นโอกาสหลับสูงมาก
ส่วนจุดอื่นๆที่ชอบและขอชมก็เป็นบรรยากาศหนังทำได้หม่นหมองดี บรรยากาศแบบหนังฟิลม์นัวร์ โลเคชั่นเมืองคล้ายฮ่องกงตอนฝนตก แบบวุ่นวายๆ รกๆ สกปรก ส่วนดนตรีประกอบหนัง ผมว่าก็แปลกดี เน้นใช้เสียงดนตรีเนียนกลืนไปกับหนัง เพื่อความเรียลของบรรยากาศหนังและปรัชญา ซึ่งแตกต่างจากเรื่องอื่นที่จะเน้นใช้ดนตรีเพื่อกระตุ้นความอยากดูคนมากกว่า (แต่จุดนี้ก็ดูเหมือนจะเป็นข้อเสียด้วย เพราะเสียงดนตรีนี่มันกล่อมเราให้หลับได้ง่ายมาก)
สรุป
Blade Runner (1982) เป็นหนังไซไฟที่มีประเด็นหนักๆ แก่นปรัชญาแน่นๆ (ฮาร์ดไซไฟ) ถ้าถามผมว่าชอบไหม ? ผมชอบแค่ในส่วนปรัชญาของเรื่อง แต่การดำเนินเรื่องเที่เนิบแบบนี้ มันทำร้ายจิตใจผมมากเกินไป แม้ว่าตัวหนังจะมีเอกลักษณ์ที่โดดเด่นมาก ดูมีความเป็นศิลปะสูง แต่ข้อเสียใหญ๋ๆคือ หนังมันเนิบมาก เนิบจนคนดูหลับได้ทั้งโรงเลยแหละ
Blade Runner (1982) (Imdb)
A blade runner must pursue and try to terminate four replicants who stole a ship in space and have returned to Earth to find their creator.
Director: Ridley Scott
Writers: Hampton Fancher (screenplay), David Webb Peoples (screenplay) (as David Peoples) | 1 more credit »
Stars: Harrison Ford, Rutger Hauer, Sean Young | See full cast & crew »