แผลเก่า ๑
‘แผลเก่า’ ฉบับ ‘เชิด ทรงศรี’
‘เราจักสำแดงความเป็นไทยต่อโลก’
มรดกภาพยนตร์ของชาติ ปี ๒๕๕๔
แผลเก่า ผลงานภาพยนตร์อมตะอันทรงคุณค่า ฉบับที่สร้างโดย เชิดไชยภาพยนตร์ ปี ๒๕๒๐ มุ่งสร้างให้เห็นถึงประเพณีและวัฒนธรรมไทยในอดีต เป็นหนังที่คนไทยควรต้องดู ถูกรักษาไว้อย่างดีที่ หอภาพยนตร์(องค์การมหาชน) คาดว่า น่าจะมีการนำออกมาฉายอีกครั้ง ในโรงใหญ่กลางกรุง สกาลา หนังสร้างและกำกับการแสดงโดย เชิด ทรงศรี ยอดผู้กำกับเพชรน้ำเอก ฝีมือเยี่ยมยอดที่สุดในการถ่ายทอดบทประพันธ์สู่บทภาพยนตร์ ด้วยความที่ท่านเป็นนักประพันธ์นวนิยายและบทหนังควบคู่กันมา อาทิ โนห์รา เมขลา อกธรณี พญาโศก ใช้นามปากกาว่า ธม ธาตรี หนังเรื่อง แผลเก่า เป็นผลงานชิ้นเอกที่ตั้งความหวังไว้สูงสุดในชีวิต และกล้าประกาศศักดาว่า ‘เราจักสำแดงความเป็นไทยต่อโลก’
หนังได้รับ รางวัลพระราชทานสุรัสวดี ปี ๒๕๒๑ รางวัลบทประพันธ์เดิมยอดเยี่ยม, เครื่องแต่งกาย-แต่งหน้ายอดเยี่ยม, ได้รับโล่เกียรติยศภาพยนตร์ที่เชิดชูเอกลักษณ์ไทยยอดเยี่ยมจาก พลเอกเกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ (นายกรัฐมนตรีขณะนั้น)
ปี ๒๕๒๔ ได้รับรางวัลกรังด์ปรีซ์ จากการประกวดภาพยนตร์ในงาน Festival des 3 Continents เมืองน็องต์ ประเทศฝรั่งเศส และปี ๒๕๔๑ ได้รับเลือกจากหอภาพยนตร์และโทรทัศน์แห่งชาติของประเทศอังกฤษ (National Film and Television Archive) ร่วมกับนิตยสาร Sight and Sound ของสถาบันภาพยนตร์อังกฤษ และผู้กำกับภาพยนตร์และนักวิจารณ์ภาพยนตร์จากทั่วโลก ให้เป็น ๑ ใน ๓๖๐ ภาพยนตร์คลาสสิกของโลก โดยมีการประกาศผลเมื่อธันวาคม ปี ๒๕๔๔
ภาพยนตร์เรื่องนี้สร้างจากอมตะนิยายแนวลูกทุ่งไทย ของ ‘ไม้ เมืองเดิม’ นามปากกาของ ก้าน พึ่งบุญ ณ อยุธยา พิมพ์เมื่อปี ๒๔๗๙ เชิด ทรงศรี เขียนบทหนังด้วยความเคารพต่อเจ้าของบทประพันธ์เดิม แม้กระทั่งบทสนทนาของตัวละครยังคงภาษาเดิมให้ได้มากที่สุด ถ่ายทอดและเพิ่มเติมบรรยากาศสังคม ประเพณี ศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้าน วิถีชีวิต รวมถึงการต่อสู้เพื่อความอยู่รอดด้วยอำนาจเงินของผู้นำท้องถิ่นที่มีตำแหน่งหรือชั้นวรรณะ มีบารมี ใช้ความเป็นนักเลงในการปกครอง เป็นที่
ประจักษ์อยู่ในบทประพันธ์ของ ไม้ เมืองเดิม หลายๆ เรื่อง
หนังแผลเก่าได้ดาราดีๆ มารับบทดังๆ หลายท่าน ล้วนมีชื่อเสียงทั้งสิ้น บทเด่นนำแสดงโดย สรพงษ์ ชาตรี เรื่องนี้ส่งผลให้ สรพงษ์ ชาตรี ดังเป็นพลุแตก ในบท ไอ้ขวัญ ที่บูชาความรักเหนือสิ่งอื่นใด นางเอก นันทนา เงากระจ่าง ลูกสาวของ ปยุต เงากระจ่าง ผู้เขียนและสร้าง “สุดสาคร” ภาพยนตร์การ์ตูนไทยเรื่องยาวเป็นคนแรกของประเทศไทย นันทนา มีหน้าตาเป็นสาวชาวบ้านแบบไทยๆ และไม่เคยแสดงภาพยนตร์มาก่อน คนดูจึงไม่ติดตากับนางเอกที่มีชื่อเสียง
อยู่ในขณะนั้น นับเป็นความพิถีพิถันในการคัดเลือกตัวแสดงของผู้กำกับฯ นันทนา จึงได้รับบท อีเรียม สาวท้องทุ่งบางกะปิผู้พลีชีพเพื่อความรัก หนังจบลงด้วยโศกนาฏกรรมที่ซึ้งตรึงใจ ผู้ชมต่างร้องไห้น้ำตาไหลกันทุกคน หลายฉาก สะเทือนอารมณ์ สงสารขวัญกับเรียมที่ต้องแอบมาพบกันในตอนกลางดึกที่เงียบและมืด โดยใช้ขลุ่ยของเจ้าขวัญเป็นสื่อส่งสัญญาณนัดหมาย ดังปรากฏเป็นบทเพลงในหนังที่เขียนคำร้องโดย เชิด ทรงศรี
ทำนองโดย ครูสง่า อารัมภีร์ ชื่อเพลงคือ “ลำนำแผลเก่า”
“เอาเสียงขลุ่ย เป็นเสียงเรียกขาน ต่างสัญญาณนัดหมาย คืนใดขลุ่ยดัง เรียมฟังเคยมา บัดนี้ขลุ่ยเรียกหา เรียมจ๋า ขวัญมาคอย”
ดาราดังที่ร่วมแสดง อาทิ ส.อาสนจินดา ชลิต เฟื่องอารมณ์ เศรษฐา ศิระฉายา สุพรรณ บูรณะพิมพ์ สุวิน สว่างรัตน์ ศิรินทิพย์ ศิริวรรณ และกิตติ ดัสกร หนังเข้าฉายวันแรก ๒๔ ธันวาคม ๒๕๒๐ ที่ อินทรา โรงหนังแห่งเดียวในประเทศไทยที่ฉายระบบซีเนรามา ซิงเกิลเลนส์ เมื่อออกฉายเกิดปรากฏการณ์ที่ยิ่งใหญ่ จากปากต่อปาก คนแห่มาดูกันเนืองแน่น แผลเก่า ได้รับการต้อนรับจากสังคมไทยอย่างมากเป็นประวัติการณ์ ทำสถิติรายได้สูงสุดกว่า ๒๐ ล้านบาท ในกรุงเทพฯ ยังไม่รวมทั่วประเทศอีกหลายล้าน ถ้าเทียบอัตรามูลค่าเงินสมัยนี้จะเป็นเงินสูงถึงหลายร้อยล้าน สถิตินี้สูงกว่าภาพยนตร์ไทยทุกเรื่อง และยังลบสถิติหนังต่างประเทศที่ว่าแน่ๆ แบบขาดลอย ที่เข้าฉายช่วงเวลานั้นทั้งหมด
แผลเก่า ถือเป็นสุดยอดหนังไทย ต่อมาได้นำมาสร้างขึ้นใหม่อีกหลายเวอร์ชั่น ทั้งหนังและละครโทรทัศน์ โดยผู้กำกับหลายท่าน แต่ต้นฉบับคุณภาพอมตะต้องยกให้ แผลเก่า ของ เชิด ทรงศรี ถือว่า คลาสสิกและดีที่สุด ลงทุนสูง เน้นการสร้างให้ได้มาตรฐานโลก โดยทีมงานฝีมือคนไทยล้วนๆ ผู้กำกับชั้นครู
ต้องการให้หนังไทยมีระดับมาตรฐานสุดยอด เพื่อนำออกฉายอวดชาวโลก ด้านโปรดักชั่นจึงลงทุนสูง ดำเนินการจัดสร้างในระบบ ๗๐ มม.และ ๓๕ มม. แยกเสียงสเตอริโอ เสียงรอบทิศ เห็นภาพท้องทุ่งกว้างไกลเหมือนผู้ชมย้อนยุคเข้าไปอยู่ในเหตุการณ์จริงๆ มุมกล้องสวยเหมือนภาพวาด ถ่ายทำด้วยฟิล์มสีอีสต์แมนของโกดัก
เรื่องราวความรัก ขวัญกับเรียม เกิดโศกนาถกรรมที่น่าใจหาย สงสารความรักของหนุ่มสาวแห่งทุ่งบางกะปิในอดีต ทั้งสองสาบานด้วยสำเนียงภาษาไทยพื้นบ้านตามยุคสมัยในบท
ประพันธ์ดั้งเดิม ต่อเจ้าพ่อไทรศักดิ์สิทธิ์อันเป็นที่เคารพของชาวทุ่งบางกะปิ ณ บริเวณริมคลองแสนแสบ คำสาบานของขวัญกับเจ้าพ่อต้นไทรว่า.. “ข้าจะรักอีเรียม ถ้าแม้นข้าผิดคำสาบาน ขอให้ชีวิตข้าเป็นอันตราย” หรืออีกคำพูดหนึ่งกับเจ้าพ่อต้นไทร ว่า.....“อีเรียมเอ๊ย กูคอยจนพ้นหน้าหว่าน หน้าลาน น้ำหลากก็ลดไป ตลิ่งก็แห้งระแหง ลำน้ำก็ตื้น กูยังหลงนึกว่า รักไอ้ขวัญ ยังรักเดียวใจเดียว กับไอ้ขวัญเช่นเดิม อีเรียมเอ๋ย แผลนี้แผลรักเกิดที่ตัวและใจ วันนี้เป็นแผลใหม่ วันหน้าจะเป็นแผลเก่า เรียมอย่าลืม เรียมจำได้หรือเปล่า แผลเก่าแผลรัก ที่สลักกายใจ...”
(โปรดติดตามตอนอวสานในฉบับหน้า)
แผลเก่าคลาสสิค นสพ.โคราชคนอีสานโดยพิษณุ ธีระกนก วิวัย จิตต์แจ้ง
‘แผลเก่า’ ฉบับ ‘เชิด ทรงศรี’
‘เราจักสำแดงความเป็นไทยต่อโลก’
มรดกภาพยนตร์ของชาติ ปี ๒๕๕๔
แผลเก่า ผลงานภาพยนตร์อมตะอันทรงคุณค่า ฉบับที่สร้างโดย เชิดไชยภาพยนตร์ ปี ๒๕๒๐ มุ่งสร้างให้เห็นถึงประเพณีและวัฒนธรรมไทยในอดีต เป็นหนังที่คนไทยควรต้องดู ถูกรักษาไว้อย่างดีที่ หอภาพยนตร์(องค์การมหาชน) คาดว่า น่าจะมีการนำออกมาฉายอีกครั้ง ในโรงใหญ่กลางกรุง สกาลา หนังสร้างและกำกับการแสดงโดย เชิด ทรงศรี ยอดผู้กำกับเพชรน้ำเอก ฝีมือเยี่ยมยอดที่สุดในการถ่ายทอดบทประพันธ์สู่บทภาพยนตร์ ด้วยความที่ท่านเป็นนักประพันธ์นวนิยายและบทหนังควบคู่กันมา อาทิ โนห์รา เมขลา อกธรณี พญาโศก ใช้นามปากกาว่า ธม ธาตรี หนังเรื่อง แผลเก่า เป็นผลงานชิ้นเอกที่ตั้งความหวังไว้สูงสุดในชีวิต และกล้าประกาศศักดาว่า ‘เราจักสำแดงความเป็นไทยต่อโลก’
หนังได้รับ รางวัลพระราชทานสุรัสวดี ปี ๒๕๒๑ รางวัลบทประพันธ์เดิมยอดเยี่ยม, เครื่องแต่งกาย-แต่งหน้ายอดเยี่ยม, ได้รับโล่เกียรติยศภาพยนตร์ที่เชิดชูเอกลักษณ์ไทยยอดเยี่ยมจาก พลเอกเกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ (นายกรัฐมนตรีขณะนั้น)
ปี ๒๕๒๔ ได้รับรางวัลกรังด์ปรีซ์ จากการประกวดภาพยนตร์ในงาน Festival des 3 Continents เมืองน็องต์ ประเทศฝรั่งเศส และปี ๒๕๔๑ ได้รับเลือกจากหอภาพยนตร์และโทรทัศน์แห่งชาติของประเทศอังกฤษ (National Film and Television Archive) ร่วมกับนิตยสาร Sight and Sound ของสถาบันภาพยนตร์อังกฤษ และผู้กำกับภาพยนตร์และนักวิจารณ์ภาพยนตร์จากทั่วโลก ให้เป็น ๑ ใน ๓๖๐ ภาพยนตร์คลาสสิกของโลก โดยมีการประกาศผลเมื่อธันวาคม ปี ๒๕๔๔
ภาพยนตร์เรื่องนี้สร้างจากอมตะนิยายแนวลูกทุ่งไทย ของ ‘ไม้ เมืองเดิม’ นามปากกาของ ก้าน พึ่งบุญ ณ อยุธยา พิมพ์เมื่อปี ๒๔๗๙ เชิด ทรงศรี เขียนบทหนังด้วยความเคารพต่อเจ้าของบทประพันธ์เดิม แม้กระทั่งบทสนทนาของตัวละครยังคงภาษาเดิมให้ได้มากที่สุด ถ่ายทอดและเพิ่มเติมบรรยากาศสังคม ประเพณี ศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้าน วิถีชีวิต รวมถึงการต่อสู้เพื่อความอยู่รอดด้วยอำนาจเงินของผู้นำท้องถิ่นที่มีตำแหน่งหรือชั้นวรรณะ มีบารมี ใช้ความเป็นนักเลงในการปกครอง เป็นที่
ประจักษ์อยู่ในบทประพันธ์ของ ไม้ เมืองเดิม หลายๆ เรื่อง
หนังแผลเก่าได้ดาราดีๆ มารับบทดังๆ หลายท่าน ล้วนมีชื่อเสียงทั้งสิ้น บทเด่นนำแสดงโดย สรพงษ์ ชาตรี เรื่องนี้ส่งผลให้ สรพงษ์ ชาตรี ดังเป็นพลุแตก ในบท ไอ้ขวัญ ที่บูชาความรักเหนือสิ่งอื่นใด นางเอก นันทนา เงากระจ่าง ลูกสาวของ ปยุต เงากระจ่าง ผู้เขียนและสร้าง “สุดสาคร” ภาพยนตร์การ์ตูนไทยเรื่องยาวเป็นคนแรกของประเทศไทย นันทนา มีหน้าตาเป็นสาวชาวบ้านแบบไทยๆ และไม่เคยแสดงภาพยนตร์มาก่อน คนดูจึงไม่ติดตากับนางเอกที่มีชื่อเสียง
อยู่ในขณะนั้น นับเป็นความพิถีพิถันในการคัดเลือกตัวแสดงของผู้กำกับฯ นันทนา จึงได้รับบท อีเรียม สาวท้องทุ่งบางกะปิผู้พลีชีพเพื่อความรัก หนังจบลงด้วยโศกนาฏกรรมที่ซึ้งตรึงใจ ผู้ชมต่างร้องไห้น้ำตาไหลกันทุกคน หลายฉาก สะเทือนอารมณ์ สงสารขวัญกับเรียมที่ต้องแอบมาพบกันในตอนกลางดึกที่เงียบและมืด โดยใช้ขลุ่ยของเจ้าขวัญเป็นสื่อส่งสัญญาณนัดหมาย ดังปรากฏเป็นบทเพลงในหนังที่เขียนคำร้องโดย เชิด ทรงศรี
ทำนองโดย ครูสง่า อารัมภีร์ ชื่อเพลงคือ “ลำนำแผลเก่า”
“เอาเสียงขลุ่ย เป็นเสียงเรียกขาน ต่างสัญญาณนัดหมาย คืนใดขลุ่ยดัง เรียมฟังเคยมา บัดนี้ขลุ่ยเรียกหา เรียมจ๋า ขวัญมาคอย”
ดาราดังที่ร่วมแสดง อาทิ ส.อาสนจินดา ชลิต เฟื่องอารมณ์ เศรษฐา ศิระฉายา สุพรรณ บูรณะพิมพ์ สุวิน สว่างรัตน์ ศิรินทิพย์ ศิริวรรณ และกิตติ ดัสกร หนังเข้าฉายวันแรก ๒๔ ธันวาคม ๒๕๒๐ ที่ อินทรา โรงหนังแห่งเดียวในประเทศไทยที่ฉายระบบซีเนรามา ซิงเกิลเลนส์ เมื่อออกฉายเกิดปรากฏการณ์ที่ยิ่งใหญ่ จากปากต่อปาก คนแห่มาดูกันเนืองแน่น แผลเก่า ได้รับการต้อนรับจากสังคมไทยอย่างมากเป็นประวัติการณ์ ทำสถิติรายได้สูงสุดกว่า ๒๐ ล้านบาท ในกรุงเทพฯ ยังไม่รวมทั่วประเทศอีกหลายล้าน ถ้าเทียบอัตรามูลค่าเงินสมัยนี้จะเป็นเงินสูงถึงหลายร้อยล้าน สถิตินี้สูงกว่าภาพยนตร์ไทยทุกเรื่อง และยังลบสถิติหนังต่างประเทศที่ว่าแน่ๆ แบบขาดลอย ที่เข้าฉายช่วงเวลานั้นทั้งหมด
แผลเก่า ถือเป็นสุดยอดหนังไทย ต่อมาได้นำมาสร้างขึ้นใหม่อีกหลายเวอร์ชั่น ทั้งหนังและละครโทรทัศน์ โดยผู้กำกับหลายท่าน แต่ต้นฉบับคุณภาพอมตะต้องยกให้ แผลเก่า ของ เชิด ทรงศรี ถือว่า คลาสสิกและดีที่สุด ลงทุนสูง เน้นการสร้างให้ได้มาตรฐานโลก โดยทีมงานฝีมือคนไทยล้วนๆ ผู้กำกับชั้นครู
ต้องการให้หนังไทยมีระดับมาตรฐานสุดยอด เพื่อนำออกฉายอวดชาวโลก ด้านโปรดักชั่นจึงลงทุนสูง ดำเนินการจัดสร้างในระบบ ๗๐ มม.และ ๓๕ มม. แยกเสียงสเตอริโอ เสียงรอบทิศ เห็นภาพท้องทุ่งกว้างไกลเหมือนผู้ชมย้อนยุคเข้าไปอยู่ในเหตุการณ์จริงๆ มุมกล้องสวยเหมือนภาพวาด ถ่ายทำด้วยฟิล์มสีอีสต์แมนของโกดัก
เรื่องราวความรัก ขวัญกับเรียม เกิดโศกนาถกรรมที่น่าใจหาย สงสารความรักของหนุ่มสาวแห่งทุ่งบางกะปิในอดีต ทั้งสองสาบานด้วยสำเนียงภาษาไทยพื้นบ้านตามยุคสมัยในบท
ประพันธ์ดั้งเดิม ต่อเจ้าพ่อไทรศักดิ์สิทธิ์อันเป็นที่เคารพของชาวทุ่งบางกะปิ ณ บริเวณริมคลองแสนแสบ คำสาบานของขวัญกับเจ้าพ่อต้นไทรว่า.. “ข้าจะรักอีเรียม ถ้าแม้นข้าผิดคำสาบาน ขอให้ชีวิตข้าเป็นอันตราย” หรืออีกคำพูดหนึ่งกับเจ้าพ่อต้นไทร ว่า.....“อีเรียมเอ๊ย กูคอยจนพ้นหน้าหว่าน หน้าลาน น้ำหลากก็ลดไป ตลิ่งก็แห้งระแหง ลำน้ำก็ตื้น กูยังหลงนึกว่า รักไอ้ขวัญ ยังรักเดียวใจเดียว กับไอ้ขวัญเช่นเดิม อีเรียมเอ๋ย แผลนี้แผลรักเกิดที่ตัวและใจ วันนี้เป็นแผลใหม่ วันหน้าจะเป็นแผลเก่า เรียมอย่าลืม เรียมจำได้หรือเปล่า แผลเก่าแผลรัก ที่สลักกายใจ...”
(โปรดติดตามตอนอวสานในฉบับหน้า)