จริงๆ สิ่งที่ Mel แกสื่อในหนังนั่นเป็นเรื่องของการมาของผู้ที่เคลมตัวเองว่า "มีอารยะ" ... สิ่งที่ชาวเผ่ามายันทำกับชาวป่านั้น เป็น "ตัวอย่างของการบุกรุกทางอารยะ" ... ที่คุณเห็นความซาดิสต์ ความโหด ฉากโหด แล้วติดตาความเป็นคนเถื่อนคนป่า ...

Mel แกจะสื่อถึงคำถามเรื่องความเป็น "อารยะ" นั้น ใช้รูปลักษณ์ พิธีกรรม ความทันสมัย วิทยาการ ...

หรือ ...ต่อให้มนุษย์ล้ำหน้ามี "อารยะ" แค่ไหน ...แต่ "สันดาน" ไม่เคยเปลี่ยน ...สันดานการเอาเปรียบ โกหก ไว้ใจไม่ได้ ...กันแน่?

...ชาวมายันที่ว่าโหดเหี้ยม เลือดเย็นแล้วนั้น ...สุดท้าย ฉากที่สะท้อนความรู้สึกทั้งเรื่องมารวบจบตอนฉากสุดท้าย ...ถ้าติดตามประวัติศาสตร์ชาวมายันมาบ้าง จะพบว่า สุดท้าย "อารยธรรมมายา" ก็ถึงคราววายป่วงของผู้ที่มาเยือนท้ายเรื่อง มาพร้อมกับคำลวง คำกล่าวอ้างทางศาสนา กำลังทหาร อาวุธที่ทันสมัยกว่า โรคภัยไข้เจ็บจากแผ่นดินอื่น ... ทั้งเรื่องที่ผ่านมาเป็นการไล่ล่าบูชายัญเผ่าที่เล็กกว่าหรืออารยธรรมที่ด้อยกว่าชาวมายัน ...แต่สุดท้ายมันก็เป็นเรื่องของวัฏจักรการล่าอาณานิคม ...ซึ่งนอกจากภัยธรรมชาติที่ทำให้แผ่นดินชาวมายันไม่อุดมสมบูรณ์จนอยู่กันไม่ได้ ..(ที่บูชายัญกันนั้นเพื่อบวงสรวงเทพเจ้าให้ช่วยกู้วิกฤตแล้ง ...เป็นความงมงายทางศาสนาที่สะท้อนว่าแม้แต่ชาวศิวิไลซ์ที่มาเยือนจากยุโรปก็งมงายไม่แพ้กันจากการอ้างศาสนาเพื่อบุกเบิกแผ่นดินที่พระเจ้ายังไปไม่ถึง) ...

แต่สุดท้าย มันคือการแผ่ขยาย "ความโลภ" ... การเพาะปลูกถางแผ่นดินของชาวมายันก็ทำให้ความอุดมสมบูรณ์ลดลง เพาะปลูกลำบาก แห้งแล้งจนหันไปพึ่งเทพเจ้าและพิธิกรรมป่าเถื่อน ก็เป็นการสะท้อนปัจจุบันถึงผู้มีอารยธรรมก้าวหน้าจะเปลี่ยนโฉมหน้าแค่ไหน ....แต่ความโลภไม่เคยต่างกัน ...

เป็นไง ..ล่ากันมาทั้งเรื่อง สุดท้ายเจอสเปนบุกแผ่นดินครั้งเดียวแทบจะสูญพันธุ์ยกแผ่นดินเลย ...ทุกวันนี้ชนชาวพื้นเมืองที่นั้นในแถบอเมริกาใต้หรือแถวเปรูที่เป็นอารยธรรมมายาเก่านั้น กลายเป็นประชากรชั้น 2 ของพวกสืบเชื้อสายคนขาวจากแผ่นดินยุโรปไปแล้ว ...

หนังเรื่องนี้สัญลักษณ์ นัยยะเยอะฮะ... ยิ่งถ้ารู้เรื่องการล้มสลายอารยธรรมมายาด้วยยิ่งเข้าถึงอารมณ์ความดิบของเรื่องได้ในมุมที่ลึกขึ้นมากกว่าแค่เป็นหนัง Action โหดๆ เรื่องนึง ...

พระเอกเรื่องนี้เป็นชาวอเมริกันพื้นเมืองเผ่า Comanche ด้วย ... เลยได้อารมณ์อินเดียนแดงคนป่าตามที่ Mel อยากได้ ...