แม่เราเสียตอนอายุท่าน 74 เรื่องเอกสาร เป็นอะไรที่ยุ่งยากมากๆ ตากับยายเรามีภูมิลำเนาอยู่ต่างจังหวัด อำเภอห่างไกลจากตัวเมืองมาก และห่างจากจังหวัดที่พวกเราอยู่ประมาณ 200 กม. หลายสิบปีก่อนหน้านั้นภูมิลำเนาที่ตายายเราเคยอยู่ มีสถานะเป็นเพียงตำบล เวลาติดต่อราชการใดๆ ต้องไปทำที่ที่ว่าการอำเภอซึ่งอยู่ห่างจากจุดนั้นไปเกือบ 20 กม. แต่ตอนตากับยายเสียชีวิต ไม่รู้ว่าคนในครอบครัวไปแจ้งตายที่ไหน  

พอแม่เสีย พวกเราต้องได้ใช้ใบมรณะบัตรของตากับยายมาเป็นหลักฐานประกอบการทำบัญชีเครือญาติของเจ้ามรดก ใบมรณะบัตรของทั้งตา+ยาย ก็ไม่รู้อยู่กับพี่น้องของแม่เราคนไหน เพราะมีหลายคนมาก และส่วนใหญ่ก็เสียชีวิตไปแล้ว สถานที่ราชการที่ไปติดต่อ ต้องไปทั้ง 2 ที่ เนื่องจากญาติๆ ของแม่ที่ยังมีชีวิตอยู่ พวกเราไม่ได้ติดต่อกันเลยตลอด 20-30 ปีที่ผ่านมา บ้านเดิมอยู่ไหน ต้องเดาๆ คลำทางไปตามหา ย้ายที่อยู่ด้วย และที่สำคัญไม่รู้ว่าใบตายของตายายที่ออกให้นั้น อยู่ที่ไหน ใครเป็นคนไปแจ้งการตาย และแจ้งที่ไหน .. วิ่งไปที่แรก บอกไม่มีประวัติ ต้องขับรถไปอีกที่หนึ่งไกล + กันดารเหลือเกิน พอไปถึง ปรากฎว่าเจ้าหน้าไม่พบหลักฐานทางทะเบียนราษฎร์ใดๆ เกี่ยวกับตาและยายเราเลย (สมัยนั้นยังไม่มีการบันทึกข้อมูลด้วยระบบคอมพิวเตอร์ และเลขประจำตัวประชาชน 13 ตัวเหมือนทุกวันนี้ก็ไม่มี ถึงแม้จะมีบัตรประจำตัว + ทะเบียนบ้านของแม่ ที่ระบุชื่อบิดามารดาไปด้วย ก็ช่วยอะไรไม่ได้) สรุปว่าวันนั้น หาข้อมูลยังงัยก็หาไม่เจอ วันหลังค่อยกลับมาใหม่นะ แต่คราวนี้ ให้นำพยานบุคคลที่รู้เห็นการตายและการมีชีวิตอยู่ของตาและยายเรามาด้วย

ขนาดจังหวัดที่เราอยู่กับจังหวัดภูมิลำเนาเดิมของแม่เรามีพื้นที่ติดกัน แต่การจะไปติดต่อราชการอะไรก็ตามที่นั่น ต้องใช้เวลาอย่างน้อยเต็มวัน ไม่รวมระยะเวลาในการเดินทางไปกลับ กว่าจะเรียบร้อย กว่าจะได้เอกสารรับรองการตายของตาและยายเรามาเพื่อใช้ประกอบการยื่นจัดการมรดกของแม่เรา พวกเราต้องได้เดินทางไปจังหวัดนั้นถึง 3-4 ครั้ง ญาติพี่น้อง และผู้ใหญ่ที่จะหามาเป็นพยานรับรองการตายและการมีชีวิตอยู่ของตากับยายเรา กว่าจะรวบรวมหามาได้ เหนื่อย + เสียค่าใช้จ่ายเยอะเลยค่ะ

พ่อเรา ตอนนี้ยังมีชีวิตอยู่ แต่อายุก็เกือบจะ 85 แล้ว ปู่กับย่าเราก็เสียชีวิตไปนานหลายสิบปีแล้ว แต่การที่จะไปควาญหาหลักฐานทะเบียนราษฎร์ต่างๆ ของบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปตั้งนานแล้วคงจะยากและเหนื่อยไม่แพ้กันอีก แถมพ่อเรามีลูกๆ จากเมียหลายคนด้วย คงจะวุ่นวายพิลึก อยากคุยกับพ่อขอเอกสารต่างๆ เกี่ยวกับการตายของปู่ย่าเก็บไว้ให้พวกเราหน่อยได้มั้ย ถึงคิวพ่อลูกๆ จะได้ไม่ต้องยุ่งยากลำบาก ก็น้ำท่วมปาก พูดไม่ได้เช่นกันค่ะ พ่อเราหัวโบราณ อารมณ์ร้าย เอาความคิดตัวเองเป็นหลัก หากอะไรนิดหน่อยให้ระคายหู ก็จะหาว่าลูกๆ อยากให้ตาย อกตัญญู จะทำมาค้าไม่ขึ้น ไปนู่น :'(  

ลองยกเคสเรามาเล่าให้ฟังเป็นตัวอย่างค่ะ อะไรที่ จขกท. พอจะป้องกันไม่ได้เกิดได้ จะได้หาทางทำ