ดูก่อนอานนท์ !  ก็คำนี้ว่า “ผัสสะมี เพราะปัจจัยคือนามรูป” ดังนี้, เช่นนี้แล เป็นคำที่เรากล่าวแล้ว.
ดูก่อนอานนท์ ! ความข้อนี้ เธอต้องทราบอธิบายโดยปริยายดังต่อไปนี้
ที่ตรงกับหัวข้อที่เรากล่าวไว้แล้วว่า “ผัสสะมี เพราะปัจจัยคือนามรูป๑”

    ดูก่อนอานนท์ !  การบัญญัติซึ่งหมู่แห่งนาม ย่อมมีได้โดยอาศัยอาการ ลิงค์
นิมิต อุเทศ ทั้งหลาย เป็นหลัก, เมื่ออาการ ลิงค์ นิมิต อุเทศ เหล่านั้น ไม่มีเสียแล้ว
ผู้แสดง การสัมผัสด้วยการเรียกชื่อ (อธิวจนสมฺผสฺโส) ในกรณีอันเกี่ยวกับรูปกาย
จะมีขึ้นมาให้เห็นได้ไหมหนอ ? (“ข้อนั้น หามิได้ พระเจ้าข้า !”);

    ดูก่อนอานนท์ !  การบัญญัติซึ่งหมู่แห่งรูป ย่อมมีได้โดยอาศัยอาการ ลิงค์ นิมิต อุเทศ ทั้งหลายเป็นหลัก,
เมื่อ อาการ ลิงค์ นิมิต อุเทศ เหล่านั้น ไม่มีเสียแล้ว กิริยา การแสดงออก การสัมผัสด้วยการกระทบ (ปฏิฆสมฺผสฺโส)
ในกรณีอันเกี่ยวกับนามกาย จะมี ขึ้นมาให้เห็นได้ไหมหนอ ? (“ข้อนั้น หามิได้ พระเจ้าข้า !”);

    ดูก่อนอานนท์ !  การบัญญัติซึ่งหมู่แห่งนามด้วย ซึ่งหมู่แห่งรูปด้วย ย่อมมีได้โดยอาศัยอาการ ลิงค์ นิมิต
อุเทศ ทั้งหลายเป็นหลัก, เมื่ออาการ ลิงค์ นิมิต อุเทศ เหล่านั้น ไม่มีเสียแล้ว การสัมผัสด้วยการเรียกชื่อ ก็ดี
การสัมผัสด้วยการกระทบ ก็ดี จะมีขึ้นมาให้เห็นได้ไหมหนอ ? (“ข้อนั้น หามิได้ พระเจ้าข้า !”);

    ดูก่อนอานนท์ !  การบัญญัติซึ่งนามรูป ย่อมมีได้โดยอาศัยอาการ ลิงค์ นิมิต อุเทศ ทั้งหลายเป็นหลัก,
เมื่ออาการ ลิงค์ นิมิต อุเทศ เหล่านั้น ไม่มีเสียแล้ว, ผัสสะ จะมีขึ้นมาให้เห็นได้ไหมหนอ ?
(“ข้อนั้น หามิได้ พระเจ้าข้า !”);

ดูก่อนอานนท์ !  เพราะเหตุนั้นแหละ ในเรื่องนี้, นั่นแหละคือเหตุ นั่นแหละคือนิทาน
นั่นแหละคือสมุทัย นั่นแหละคือปัจจัย ของผัสสะ; นั้นคือ นามรูป.