หลังจากที่ติดตามข่าวการสวรรคตของในหลวงรัชกาลที่ 9 รวมถึงได้มีโอกาสไปถวายความอาลัยดัวยตนเอง ในวันอาทิตย์ที่ 23 ที่ผ่านมา
ก็ได้เห็นทั้งข่าวที่ดี และข่าวที่ไม่ดีนัก
จนมาเจอบทความนี้ ที่ทำให้เราคิดว่า มันใช่ มันใชจริงๆ ทำให้เรามองย้อนไปในภาพวันที่23 ที่เราเห็นผ่านๆมาว่า มันเป็นแบบนั้นจริงๆ นะ
และเราจะแก้ปัญหานี้ยังไง...
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้แจกอาหาร แจกน้ำ แจกโบว์ดำ จุดเทียน วางดอกไม้ ถ่ายเซลฟี่ จนถึงกอดฟรี กิจกรรมเหล่านี้ไปอยู่ในงานถวายความอาลัยได้อย่างไร?

          นับตั้งแต่สำนักพระราชวังเปิดให้ประชาชนเดินทางเข้าไปลงนามถวายความอาลัยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ที่ศาลาสหทัยสมาคม ในพระบรมมหาราชวัง ตั้งแต่วันที่ 15 ตุลาคมเป็นต้นมา คนไทยจากทั่วทุกสารทิศก็พร้อมใจกันเดินทางมารวมตัวกันที่บริเวณนี้อย่างไม่ขาดสาย ถ้าถามว่าสิ่งที่ควรเกิดขึ้นคืออะไร – คำตอบคือ ทุกคนมาร่วมลงนามถวายความอาลัยตั้งแต่แปดโมงเช้าจนถึงสี่โมงเย็น ซึ่งเจ้าหน้าที่ก็มีการจัดระเบียบได้ดีและรวดเร็ว เมื่อลงนามเสร็จ อาจจะเดินเล่นในวัดพระแก้วต่อ ถ่ายภาพเป็นที่ระลึกเล็กน้อย แล้วก็เดินทางกลับบ้าน – นั่นคือสิ่งที่ควรเกิดขึ้น  

          แต่ในความเป็นจริง ตลอดสิบวันที่ผ่านมาทุกอย่างเริ่ม ‘ควบคุมไม่อยู่’ จากงานลงนามถวายความอาลัย กลับดูไม่ต่างจากเทศกาลงานแฟร์ในตอนนี้

          เรื่องแรกคือเรื่องการแจกอาหาร แจกน้ำดื่ม แจกไอศกรีม แจกโบว์ดำ แจกลูกอม แจกยาดม แจกอีกหลายสิ่งหลายอย่าง แจกตั้งแต่รอบพระบรมมหาราชวังจนถึงสนามหลวง เข้าใจว่าทุกคนที่ไป มีเจตนาดี และเป็นเรื่องที่ดี แต่ทุกสิ่งในโลกนี้ “อะไรที่มากเกินไป มันก็ไม่ดี” เมื่อไม่กี่วันมีข่าวเรื่องขยะในบริเวณนี้ที่มีมากถึง 35 ตันต่อวัน เสาร์-อาทิตย์พุ่งขึ้นไปถึง 80 ตัน และวันที่ 22 ตุลาคมวันเดียวมีขยะมากถึง 360 ตัน ตรงนี้ส่วนหนึ่งต้องโทษคนทิ้งขยะไม่เป็นที่เป็นทาง แต่อีกส่วนหนึ่งต้องยอมรับว่าต้นเหตุของขยะมาจากการแจกที่มากเกินไปนี่แหละ มิหนำซ้ำยังพบว่าในขยะที่ทิ้งนั้นมีไม่เกิน 60% ที่กินหมด ที่เหลือกินเพียงครึ่งเดียว และ 1/3 ในจำนวนนั้นคือไม่กินเลย  

          การแจกอาหารและน้ำดื่มถือว่าเป็นประโยชน์แก่ผู้ยากไร้หรือผู้ที่เดินทางมาจากต่างจังหวัด และจำเป็นต้องพักค้างอ้างแรมในสนามหลวง แต่หากประเมินจากคนที่ไปร่วมงานทั้งหมด ผมว่ามีไม่ถึงครึ่งที่ต้องการอาหารและน้ำดื่มฟรี ผู้คนที่เหลือก็เป็นคนกรุงเทพฯ และปริมณฑลที่พอมีอันจะกิน ดังนั้นการแจกอาหารและน้ำดื่มสามารถมีได้ แต่ควรมีแค่ให้เพียงพอแก่ความต้องการ ไม่ใช่มากเกินไปจนเหลือทิ้งขว้าง... เราลืมเรื่องความพอเพียงกันแล้วหรือ

          ตรงนี้ก็ตอบยากว่าจะแก้ไขอย่างไร ถ้าให้ได้ผลจริงๆ ควรจัดสถานที่แจกอาหารและน้ำเฉพาะจุด และกำหนดไปเลยว่ามีวันละ 10 เจ้าอะไรก็ว่าไป โดยผู้ที่มีความประสงค์จะมาแจกอาหารและน้ำก็ต้องติดต่อเจ้าหน้าที่ล่วงหน้า (คล้ายกับการจองคิวล่วงหน้า) ซึ่งก็อีกนั่นแหละ มันสร้างความยุ่งยากและเพิ่มงานให้กับเจ้าหน้าที่

          ผมได้มีโอกาสไปแถวนั้นเมื่อวันอาทิตย์ที่ผ่านมา น่าตกใจว่าเวลาประมาณ 1 ทุ่มยังมีผู้คนเดินทางมาที่สนามหลวงและรอบบริเวณพระบรมมหาราชวังไม่หยุด ทั้งที่เป็นช่วงที่หมดเวลาถวายความอาลัยแล้ว วัดพระแก้วก็ปิดแล้ว แต่ดูเหมือนว่าผู้คนจะเดินทางไปกินอาหารฟรีและถ่ายรูปเล่นกันเสียมากกว่า

          เรื่องการถ่ายรูปเล่นคือประเด็นที่สองที่น่าเป็นห่วงยิ่งกว่าการแจกอาหาร ขอย้อนกลับไปในวันที่ 14 ตุลาคม ผมได้มีโอกาสไปร่วมเข้าเฝ้าขบวนพระบรมศพที่หน้าพระบรมมหาราชวัง ซึ่งผู้คนแทบทั้งหมดนั่งลงกับพื้นด้วยความเศร้าโศก (นั่นคือวันแรกหลังจากที่พระองค์เสด็จสวรรคต) แต่ยังมีผู้คนกลุ่มหนึ่งที่อยู่ด้านหน้า ยืนและยกโทรศัพท์มือถือถ่ายขบวนพระบรมศพกันอย่างเอาเป็นเอาตาย แม้ก่อนหน้าที่ขบวนจะเคลื่อนมาถึง มีคนด้านหลังพยายามตะโกนบอกให้นั่งลงและเก็บมือถือเป็นระยะ แต่คนพวกนี้ก็หยุดไปได้สักพัก แล้วก็หยิบขึ้นมาถ่ายต่อ – เราควรนั่งลงด้วยความสำรวมและพนมมือไหว้พระบรมศพ แทนที่จะยกมือถือขึ้นถ่ายหรือเปล่า?

          เราอยู่ในยุคที่ “ถ้าอะไรไม่เกิดขึ้นบนโซเชียลมีเดีย แสดงว่าสิ่งนั้นไม่เกิดขึ้นจริง” นั่นคือสาเหตุที่ทำให้มีคนกลุ่มหนึ่ง (ส่วนใหญ่เป็นวัยรุ่น) นำช่อดอกไม้ไปวางริมกำแพงพระบรมมหาราชวัง จุดเทียน และวางพระบรมฉายาลักษณ์ไว้บนพื้น มีเพื่อนหลายคนที่ประสบพบเห็นคือ “พวกเขาทำเพื่อถ่ายภาพสวยๆ อวดลงในโซเชียลมีเดีย” แม้เจ้าหน้าที่จะแก้ปัญหาด้วยการมีโต๊ะยาวสำหรับวางดอกไม้ แต่พวกเขาก็ไม่ปฏิบัติตาม

          เมื่อวันอาทิตย์ที่ผ่านมา ผมได้ยินหญิงสาวคนหนึ่งบอกเพื่อนว่า “แก เขาต้องไปถ่ายท่าไหว้ที่ริมกำแพง” ได้ยินแบบนั้นก็ถึงกับอึ้ง และนึกในใจว่าสิ่งที่คิดไว้ไม่ผิดจริงๆ มีคนกลุ่มหนึ่งพยายามโพสต์ท่าไหว้เพื่อถ่ายภาพลงในโซเชียลมีเดีย ตรงนี้ผมไม่ได้บอกว่าพวกเขารักพระองค์ท่านน้อยไปกว่าคนอื่นๆ ไม่ได้จะดราม่าไล่จับแม่มด แต่เรื่องบางเรื่องก็ไม่ควรลืมคำว่า “กาลเทศะ”

          การวางดอกไม้บนพื้นกำแพงเพื่อพระองค์ท่านก็เป็นสิ่งที่ไม่สมควรแล้ว ซ้ำร้ายยังมีการจุดเทียนที่เกิดรอยบนกำแพงและน้ำตาเทียนที่เปรอะเปื้อนพื้น ที่หนักสุดคือวางพระบรมฉายาลักษณ์ลงบนพื้นหรือบนลังกระดาษ – น้องๆ ครับ พระองค์ท่านเป็นพระมหากษัตริย์ครับ ไม่ใช่ว่าสิ่งที่น้องๆ เห็นจากการไว้อาลัยไมเคิล แจ็คสัน หรือจอห์น เลนนอน จะนำมาใช้กับพระองค์ท่านได้ เรื่องนี้บานปลายมาก ทำให้เกิดมีพ่อค้าแม่ค้านำช่อดอกไม้มาวางขายเป็นทิวแถว บ้างก็นำไฟเส้นสีๆ มาขาย (จุดนี้งงมากว่านำมาขายทำไม) มีคนเดินขายสายไหม มีคนนำเหรียญพระองค์ท่านมาขาย มืดค่ำแล้วก็ยังมีผู้คนก็เดินพลุกพล่านรับอาหาร น้ำดื่ม และเซลฟี่กันแบบไม่ได้มีความรู้สึกโศกาอาลัยแต่อย่างใด ล่าสุดยังมีคนมาแจกกอดฟรี มีคนแต่งคอสเพลย์เป็นซูเปอร์แมน แบทแมน ให้คนมาถ่ายรูปด้วย ไปกันใหญ่แล้วครับ

          เรื่องนี้ไม่ซับซ้อนครับ คุณมาเข้าแถวต่อคิวลงนามถวายความอาลัย ตั้งแต่เช้าถึงสี่โมงเย็น ถ่ายรูปเป็นที่ระลึกนิดหน่อย แล้วก็กลับบ้าน นั่นคือสิ่งที่ควรเกิดขึ้น

          ผมยังมีความเชื่อว่าบริเวณรอบพระบรมมหาราชวังในช่วงนี้ ควรจะเงียบสงบเรียบร้อยและมีความสำรวม ลองนึกภาพงานศพธรรมดาในวัดละกันครับ ว่าควรจะมีบรรยากาศแบบไหน แต่ภาพที่ปรากฏทุกวันนี้มันตรงกันข้าม ส่วนเรื่องการแจกอาหาร น้ำ และสิ่งของต่างๆ นั้น ขอให้นึกถึงคนที่ยากไร้จริงๆ คนที่อยู่ถิ่น ทุรกันดาร หรือเอาง่ายๆ คนจรแถวหัวลำโพงก็ยังดี นึกไว้เสมอว่าการแจกของให้แก่ผู้ที่ต้องการ เป็นประโยชน์กว่าแจกของให้แก่ผู้ที่ไม่ต้องการครับ อีกอย่างหนึ่งอย่าลืมว่าหลังจากนี้จะมีการเปิดให้ประชาชนได้เข้าเฝ้าฯ กราบถวายบังคมพระบรมศพ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ตั้งแต่วันที่ 29 ตุลาคม 2559 ยาวไปจนถึง 20 มกราคม 2560 นั่นหมายถึงเรายังมีเวลาอีกเยอะมากที่จะค่อยๆ ทยอยแจกอาหารและน้ำครับ ไม่ใช่โหมกระหน่ำกันเป็นไฟไหม้ฟางกันตอนนี้แล้วก็มอดดับไป

          ทั้งหมดทั้งมวล มิได้จะกล่าวโทษใคร เพราะทุกคนประสงค์ดี เจตนาดี และรักพระองค์เหมือนกันหมด เพียงแต่บางเรื่อง เรายังคงต้องนึกถึงคำว่า “กาลเทศะ” อยู่เสมอ ผมว่าท้ายที่สุดแล้ว การปฏิบัติหน้าที่ของตนเองให้ดี น่าจะเป็นสิ่งที่พระองค์ท่านหวังไว้มากกว่า เราสามารถตอบแทนบุญคุณพระองค์ท่านได้หลายอย่าง โดยไม่จำเป็นต้องเดินทางไปร่วมแจกของหรือถ่ายภาพที่พระบรมมหาราชวังก็ได้ เราทำงานให้ดีขึ้น เรามีน้ำใจแก่คนรอบข้างมากขึ้น เราเลิกพฤติกรรมแย่ๆ เราช่วยเหลือคนไทยและประเทศชาติในด้านอื่นๆ ได้อีกมากมาย หรือไม่ก็ศึกษาโครงการต่างๆ ของพระองค์ท่านแล้วช่วยกันสานต่อ เท่าที่แรงกำลังของตัวเองจะทำได้ แบบนี้น่าจะเป็นการถวายความจงรักภักดีที่ยั่งยืนและมั่นคงกว่า

          เราควรหัดปิดทองหลังพระให้มากขึ้น การกระทำสิ่งใดไม่จำเป็นต้องอวดให้โลกรู้เสมอ

          เราควรปฏิบัติตนตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง ทำอะไรด้วยสติ และอย่าฟุ่มเฟือยอย่างไร้ประโยชน์
http://www.gqthailand.com/mobile/talk/view/?url=talk-king
เรื่อง: ณัฐวุฒิ แสงชูวงษ์ Deputy Editor GQ Thailand
26/10/2016