14 มิถุนายน 1928 วันเกิด เช กูวารา
นักปฏิวัติ ฆาตกร คอมมิวนิสต์
และตราสินค้ายอดนิยมในหลายประเทศ
Ernesto Guevara dela Serna เช กูวารา
เกิดที่ Rosario อาร์เจนตินา
ในครอบครัวชนชั้นกลางฐานะดี
เป็นนักทฤษฎี/นักวางแผนในสงครามกองโจร
เป็นคอมมิสต์ผู้โดดเด่นในการปฏิวัติคิวบา

เมื่อครั้งที่ เช กูวารายังเป็นนักศึกษาแพทย์
ได้เดินทางท่องเที่ยวไปทั่วอเมริกาใต้
พร้อมกับ Alberto Granado เพื่อนสนิท
ด้วยรถจักรยานยนต์เมื่อปี 1951
ภาพที่ได้เห็นระหว่างการเดินทาง
ทำให้หันเหมาสนใจปัญหาทางสังคม



เช กูวาราได้บันทึกเรื่องราวการเดินทาง
ในครั้งนั้นเอาไว้ ภายหลังมีการตีพิมพ์
ภายใต้การดูแลของครอบครัวกูวารา
หลังที่เสียชีวิตไปนานหลายสิบปี ในปี 2003
The Motorcycle Diaries :
Notes on a Latin Amarican Journey
ในปี 2004 ได้ถูกดัดแปลงเป็นภาพยนตร์



ในปี 1953
เช กูวาราเดินทางไปยังกัวเตมาลา
ตรงกับสมัยรัฐบาลของ Jacobo Arbenz
ที่พยายามปฏิวัติโครงสร้างทางสังคม
หนึ่งในมาตรการสำคัญ คือ
การยึดที่ดินนายทุนที่ไม่ได้ใช้ทำประโยชน์
กระทบถึงนายทุนอเมริกัน
นำไปสู่การรัฐประหารที่มีสหรัฐฯ
เป็นผู้ให้การสนับสนุนอยู่เบื้องหลัง

เหตุการณ์ดังกล่าว
กลายเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญ
ทำให้ เช กูวารา เชื่อว่า
สหรัฐฯจะต้องเข้าแทรกแซง
รัฐบาลฝ่ายซ้ายอยู่ร่ำไป

เช กูวารา จึงเชื่อว่าการได้มาซึ่ง
ระบบสังคมนิยมจำเป็นต้อง
เกิดการปฏิวัติระดับโลก
และกลายมาเป็นผู้อุทิศตน
ให้กับอุดมการณ์มาร์กซิสต์

เช กูวาราเดินทางออกจากกัวเตมาลา
มุ่งหน้าไปยังเม็กซิโก และได้พบกับ
สองพี่น้องนักปฏิวัติชาวคิวบา
ฟิเดล คาสโตร กับ ราอูล คาสโตร
ซึ่งหลบหนีคดีการเมืองจากคิวบา
มาวางแผนยึดอำนาจจากรัฐบาลบาติสตา
และเช กูวารา กลายมาเป็นมือขวา
ที่ได้รับความไว้วางใจอย่างมาก
ของ ฟีเดล คาสโตร ในเวลาต่อมา

หลังฟิเดล คาสโตร
ยึดอำนาจได้สำเร็จในวันที่ 2 มกราคม 1959
เช กูวารากลายเป็นผู้คุมเรือน La Cabana
พร้อมกับหน้าที่ในการดูแล/สังหารบุคคลใด ๆ
ก็ตามที่เป็นศัตรูต่อการปฏิวัติของระบอบใหม่
เช กูวารา ยอมรับเองว่า อาจสังหารผู้บริสุทธิ์

“ เราจับคนมากมายมายิงเป้า
โดยไม่รู้ว่าพวกเขาทำความผิดจริงรึป่าว
ในเวลานั้นฝ่ายปฏิวัติ ไม่มีเวลามาหยุดคิด
หรือทำการสอบสวนอะไรมากมาย
ภาระสำคัญที่สุดคือ การกุมชัยชนะ ”

พยานผู้เห็นเหตุการณ์อ้างว่า
เช กูวาราไม่มีความปราณี
แม้แต่กับเด็กอายุ 17 ปี
ที่เพิ่งมาเป็นทหาร เพื่อหาเงินส่งให้แม่

“ ผมไม่เคยฆ่าใครเลย ผมเพิ่งจะมาถึงที่นี่
แม่ผมเป็นม่าย แล้วผมก็เป็นลูกคนเดียว
ผมเข้ากองทัพก็เพราะต้องการเงินเดือน
เพื่อส่งเงินให้แม่ผมทุกเดือน
อย่าฆ่าผมเลย อย่าฆ่าผม ” ทหารหนุ่มกล่าว

ก่อนที่ เช กูวาราจะตอบกลับไปว่า
“ ทำไมจะไม่ได้วะ “ (Why not?)
แล้วสั่งให้ฆ่าทหารหนุ่มรายนี้อย่างไม่ลังเลใจ

หลังฝ่ายปฏิวัติยึดอำนาจในคิวบา
มีการบันทึกว่าระบอบใหม่ได้สังหาร
นักโทษไปทั้งสิ้น 1,118 ราย
(ในปี 1959 ถึง 1960 ช่วงเวลาแค่ 2 ปี)

ขณะที่ภายใต้ระบอบเผด็จการบาติสตา
ระหว่างปี 1952-1959 (ช่วงเวลา 7 ปี)
มีผู้เสียชีวิตที่ไม่ได้เกิดจากการต่อสู้ 728 ราย

วิสามัญฆาตกรรม/ลอบสังหาร 687 ราย
ประหารชีวิต 19 ราย และสูญหาย 22 คน
ตัวเลขจากรายงาน Forgotten Victims โดย Maria C Werlau
 


นอกจากนี้ เช กูวารา
ยังไม่เชื่อในเรื่องเสรีภาพของสื่อมวลชน
ในปี 1959  ตามคำให้สัมภาษณ์กับ
Jose Pardo Llada  นักข่าวคิวบา ได้พูดว่า

“ เราต้องกำจัดหนังสือพิมพ์ทิ้ง
เราไม่อาจปฏิวัติได้หากสื่อมีเสรีภาพ
หนังสือพิมพ์คือ เครื่องมือของพวกอภิชน ”

เช กูวารายังได้รับหน้าที่ดูแล
นโยบายทางเศรษฐกิจของคิวบา
ทั้งด้านการเกษตร อุตสาหกรรมและการเงิน
ด้วยนโยบายเศรษฐกิจแบบรวมศูนย์
ที่ดินและโรงงานจึงตกมาอยู่ในมือของรัฐ
ทั้งยังเรียกร้องให้แรงงานคิวบาทุกคน
ต้องทำงานหนักเพื่อสังคมมากกว่า
ประโยชน์ส่วนตัวและปฏิเสธสิทธิ
ในการต่อรองของแรงงานกรรมกร
เช กูวารา ได้กล่าวผ่านการ
ถ่ายทอดโทรทัศน์ในประเทศ ว่า

“ แรงงานคิวบาทุกคนจะปรับตัว
ให้เข้ากับการใช้ชีวิตในระบอบ
ทำงานเพื่อส่วนรวมและไม่ว่า
จะด้วยสถานการณ์ใด ๆ ก็ตาม
พวกคุณไม่มีสิทธิที่จะนัดหยุดงาน ”

ในด้านการต่างประเทศ
เช กูวารา เป็นบุคคลสำคัญผู้กำหนดทิศทาง
ความสัมพันธ์ระหว่างคิวบาและโซเวียต
ซึ่งภายหลังวิกฤติการณ์นิวเคลียร์ในปี 1962
เมื่อโซเวียตตัดสินใจถอนหัวรบนิวเคลียร์
ออกจากคิวบา เพราะกลัวรบกับสหรัฐ
ทำให้เช กูวารา รู้สึกว่า
โซเวียตหักหลังคิวบาซะแล้ว
จึงทำให้หันไปหาทางจีนมากขึ้น

ในเดือนธันวาคม 1964
เช กูวารา เดินทางไปยังนิวยอร์ก
เพื่อร่วมประชุมสมัชชา UN
ซึ่ง ณ ที่นั่น เช กูวารา ถือโอกาส
กล่าวได้โจมตีสหรัฐฯ
เรื่องการแทรกแซงกิจการภายใน
และการรุกรานน่านฟ้าของคิวบา

หลังเดือนเมษายน 1965
เช กูวารา ได้หายตัวไป
จากกระแสข่าวเป็นเวลาราว 2 ปี
ก่อนเป็นที่ทราบภายหลังว่า 
ได้เดินทางไปยังคองโก ในปัจจุบัน
เพื่อร่วมการปฏิวัติกับกองกำลังท้องถิ่น
แต่ล้มเหลวพ่ายแพ้ยับเยิน
ในช่วงนี้ เช กูวารา ได้ลาออก
จากตำแหน่งในรัฐบาลคิวบาทั้งหมด
พร้อมกับสละสัญชาติคิวบา

ในปี 1966
เช กูวารา ได้เดินทางไปยังโบลิเวีย
และได้สร้างหน่วยรบกองโจร
ในภูมิภาคซานตาครูซ
หลังได้รับชัยชนะในการสู้รบช่วงแรก ๆ
แต่แล้วหน่วยรบกลับต้องเป็นฝ่ายล่าถอย
เพราะกองทัพโบลิเวียรุกไล่อย่างต่อเนื่อง
เพราะได้ท่อน้ำเลี้ยงจากสหรัฐ

ในวันที่ 8 ตุลาคม 1967
หน่วยรบของเช กูวารา
เกือบถูกกำจัดจนสิ้นซาก
โดยหน่วยรบพิเศษของโบลิเวีย
ด้วยความช่วยเหลือจาก CIA 
ตัวเช กูวารา ถูกจับเป็น
ในขณะได้รับบาดเจ็บ
ก่อนถูกยิงเสียชีวิตและฝังร่างอย่างลับ ๆ
หลังถูกตัดมือออกข้างหนึ่ง
เพื่อเป็นเครื่องยืนยันอัตลักษณ์



ทันทีที่ เช กูวารา เสียชีวิต
เช กูวารา ได้กลายมาเป็น
สัญลักษณ์สำคัญในฐานะนักปฏิวัติ
ผู้ได้รับความชื่นชมอย่างกว้างขวาง
จากกลุ่มวัยรุ่นฝ่ายซ้าย
ในยุโรปตะวันตกและอเมริกาเหนือ
ในยุค 60 ซึ่งเกิดกระแสปฏิวัติไปทั่วโลก

Alberto Korda ช่างภาพชาวคิวบา ได้ถ่ายภาพ
แสดงใบหน้าและดวงตาที่แน่วแน่ของ
เช กูวารา พร้อมผมยาวรุงรัง
สวมหมวกเบเรต์ติดดาว
กลายเป็นสัญลักษณ์สำคัญของ
นักปฏิวัติชาวอาร์เจนตินา
ที่ถูกผลิตซ้ำบ่อยครั้ง และพบเห็นได้
เป็นประจำในการชุมนุมประท้วง

ภายหลังภาพดังกล่าวของ เช กูวารา
กลายเป็นที่แพร่หลายนอกวงฝ่ายซ้าย
และปรากฏบนสินค้าแทบทุกชนิด
ตั้งแต่เสื้อผ้า นาฬิกา พวงกุญแจ ไฟแช็ก
แก้วกาแฟ กระเป๋าเดินทาง ผ้าเช็ดตัว
หรือแม้กระทั่งชุดบิกินี ในบางประเทศ

ขณะที่ในเมืองไทยภาพของเขา
ยังเป็นที่นิยมนำมาทำเป็น
สติกเกอร์ติดท้ายรถบรรทุกอีกด้วย

———————-----------------
Credit : อดิเทพ พันธ์ทอง ศิลปวัฒนธรรม

ข้อมูลจาก

1. Che Guevara Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online.
Encyclopædia Britannica Inc., 2016. Web. 13 Jun. 2016 
2. https://goo.gl/UhwHcM
3. https://goo.gl/XhxJNe ภาษาไทย
4. Che Guevara Forgotten Victims Maria C Werlau.

Credit  : Facebook ศิลปวัฒนธรรม




หมายเหตุ


ต้นฉบับใช้คำว่า เช เกวารา
บางแห่งใช้คำว่า เช เกบารา
แต่เมืองไทยนิยมใช้ เช กูวารา
ตามหนังสือที่ตีพิมพ์เผยแพร่ครั้งแรก

แต่คุณจันทรำไพ สตรีไทย
มีสามีชาวเอกวาดอร์
ไปทำไร่อยู่ที่เอกวาดอร์กว่า 20 ปี
ในต่วยตูนอ่านว่า เช้ เกว้าหร่า





เรื่องเล่าไร้สาระ

ในเมืองไทยที่เป็นตำนานเล่าขานคล้ายกับ
เช กูวารา คือ จิตร ภูมิศักดิ์

มีเรื่องแปลกที่อ่านเจอใน ต่วย ตูน นานแล้ว
คนเขียนอยู่ในเหตุการณ์ชันสูตรพลิกศพ
จิตร ภูมิศักดิ์ ต่างจบการศึกษาจากจุฬา ฯ
คนที่วิทยุแจ้งข่าวการตายจิตร ภูมิศักดิ์
เป็นนายอำเภอก็จบจากจุฬา ฯ
ผู้ว่าราชการจังหวัดที่มาร่วม
ชันสูตรพลิกศพก็จบจากจุฬา ฯ
นายแพทย์ที่มาร่วมชันสูตรพลิกศพ
/รับรองการตายก็จบจากจุฬา ฯ
และนายทหารที่มาร่วมชันสูตรพลิกศพ
ก็จบจากจุฬา ฯ (ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2
มีการรับสมัครนิสิตนักศึกษา เข้าอบรมใน
หลักสูตรเร่งรัด เพื่อเป็นนายทหาร หรือ เสรีไทย
หลังสงครามยุติลง ก็มีการถามความสมัครใจ
ว่าจะกลับไปเรียนต่อปริญญาตรีให้จบ
หรือรับราชการทหารต่อไปเลย
มีหลายคนรับราชการทหารต่อไปเลย)

ส่วนผู้ใหญ่บ้านที่ยิง จิตร ภูมิศักดิ์ เสียชีวิต
ช่วงแรกได้รับการยกย่องอย่างมากจากทางการ
หนังสือพิมพ์ต่างลงข่าวกันอย่างเอิกเกริก
และแกได้รับเชิญจากหน่วยงานทหารอเมริกา
ให้เดินทางไปท่องเที่ยวฟรีเป็นเดือน

บั้นปลายชีวิตแกกลับต้อง
อยู่อย่างอดสู/ละอายใจ
เมื่อสถานการณ์โลกพลิกกลับ
เพราะคนที่ไปเยี่ยมเยือน
อนุสรณ์สถานจิตร ภูมิศักดิ์
ที่หมู่บ้านหนองกุง ตำบลคำบ่อ
อำเภอวาริชภูมิ จังหวัดสกลนคร
ต่างอยากไปดูบ้านดูหน้าคนยิงจิตร ภูมิศักดิ์
จนลูกสาวแกต้องขอร้อง
ให้จบเรื่องนี้ซะทีได้ไหม
จนครอบครัวนี้รื้อบ้านหลังนี้ทิ้งแล้ว
พร้อมกับย้ายไปอยู่ที่ไกลจากบ้านเดิมมาก