เอาแบบจริงจังคือ การแบ่งการปกครองเป็นจังหวัดหรือเมืองคงไม่ได้มีจังหวัดที่เกิดขึ้นแห่งแรกเป็นที่เดียว แต่ก็ต้องแบ่งพร้อมๆกันหลายจังหวัด ซึ่งการแบ่งการปกครองเป็น 'จังหวัด' ในปัจจุบันเกิดใน พ.ศ.๒๔๕๙ สมัยรัชกาลที่ ๖ ครับ ในอดีตจะแย่งการปกครองเป็น 'เมือง' แต่ไม่ได้แปลว่าคำว่า 'จังหวัด' เพิ่งมีในสมัยนั้นครับ



ตั้งแต่โบราณอย่างน้อยก็ตั้งแต่สมัยอยุทธยา คำว่า 'จังหวัด' ก็ปรากฏใช้กันควบคู่ไปกับ 'เมือง'  ซึ่งสันนิษฐานตามเอกสารโบราณอย่างพระราชพงศาวดารหรือหลักฐานสมัยอยุทธยาอย่างสนธิสัญญาไทย-ฝรั่งเศสสมัยสมเด็จพระนารายณ์ พ.ศ.๒๒๓๐ คำว่า 'เมือง' กับ 'จังหวัด' ใช้ในความหมายที่ต่างกันครับ

เมือง    หมายถึงบริเวณที่เป็นศูนย์กลาง อย่างในสมัยโบราณก็คือบริเวณที่มีกำแพงเมืองล้อมรอบ ถ้าเทียบในปัจจุบันก็คืออำเภอเมือง
จังหวัด มีความหมายถึงบริเวณที่กว้างกว่า ในความหมายนี้หมายถึงพื้นที่ที่อยู่ในอาณาบริเวณที่ขึ้นกับเมืองนั้น ไม่ใช่เฉพาะตัวเมือง



นี่จึงเป็นเหตุผลที่เมื่อปฏิรูปการปกครองหัวเมืองให้เปลี่ยนจากคำว่า 'เมือง' มาเรียกว่า 'จังหวัด' ซึ่งครอบคลุมพื้นที่ทั้งหมด และเพราะการเรียกว่าเมืองอาจจะทำให้สับสนกับเมืองที่เป็นศูนย์กลางปกครองหรืออำเภอเมืองได้ครับ

'จังหวัด' ในความหมายดั้งเดิมจึงเป็นสิ่งที่เกิดมาเพราะมี 'เมือง' ดังนั้นถ้าจะถามว่าจังหวัดไหนเกิดขึ้นเป็นเมืองแรก ก็คงต้องไปดูว่าเมืองไหนเกิดขึ้นเป็นเมืองแรกในดินแดนแห่งนี้ ซึ่งจริงๆก็คงไม่มีใครตอบได้

ถ้าจะเอาความหมาย 'จังหวัด' แบบที่ใช้ในปัจจุบันก็ตอบไม่ได้ครับ เพราะเกิดขึ้นมาพร้อมกันหลายจังหวัด ตามความเห็นบนๆได้กล่าวไปแล้ว

ทั้งนี้ก็ต้องให้นิยามให้ชัดเจนด้วยว่า ต้องการจังหวัดแรกที่เกิดใน 'บริเวณที่เป็นประเทศไทยในปัจจุบัน'  หรือจังหวัดแรกที่เกิดใน 'ประเทศไทย' ซึ่งคำว่า ประเทศไทยนั้นก็เพิ่งใช้อย่างเป็นทางการในสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม ซึ่งสมัยนั้นก็มีจังหวัดอยู่ก่อนแล้ว