เรื่องก่อนจะสถาปนาสมเด็จพระสังฆราช องค์ที่ ๑๙ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
หลายต่อหลายครั้งในอดีต ที่สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ปฏิเสธตำแหน่งต่าง ๆ
ทรงเคยปฏิเสธตำแหน่งสมเด็จพระราชาคณะถึงสองครั้ง ด้วยการให้เหตุผล ที่ควรเป็นของมหานิกายบ้าง ด้วยเหตุผลยังไม่ใช่อาวุโสพอ
กระทั่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงโปรดเกล้าฯให้ยกสมณศักดิ์ขึ้นใหม่ที่เป็นเหตุอันไม่สามารถปฏิเสธได้
เป็นสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระราชาคณะนี้ อันเป็นที่ปรึกษาทางวิปัสนาธุระของพระราชา

ครั้นถึงการสิ้นพระชนม์ของสมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก สิ้นพระชนม์
ในสมณศักดิ์สูงที่สุดของสมเด็จพระราชาคณะคือ สมเด็จพระญาณสังวร แต่ด้วยอาวุโสพรรษาที่น้อยกว่า
จึงเจียมตนที่จะขอสละในตำแหน่งผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช ให้เป็นสมเด็จพระพุฒาจารย์ วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์
ครั้นถึงคราวออกพระเมรุสมเด็จพระสังฆราชองค์ที่ ๑๘ แล้วเสร็จ ทั้งสมเด็จพระพุฒาจารย์ วัดมหาธาตุ และ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ วัดสามพระยา
ที่อาวุโสกว่าในพรรษา แต่อ่อนกว่าด้วยสมณศักดิ์ในสมเด็จพระราชาคณะ ต่างทำหนังสือขอสละ ถวายให้สมเด็จพระญาณสังวร ขึ้นสถาปนาสมเด็จพระสังฆราช

ตอนนั้นผมยังเด็ก ก็ได้ฟังแต่เสียงผู้ใหญ่ คุยกันถามกันทั้งนั้น ใครจะเป็นสังฆราช สมเด็จพระญาณจะได้เป็นมั้ย เสียงจากปากผู้ใหญ่ท่านหนึ่งที่เคยเป็นลูกศิษย์รับใช้ตอบว่า เรื่องนี้ไม่ใช่เรื่องที่จะเอามาพูดกันให้สนุกปาก ใครจะเป็นนั่นเรื่องของวาสนาบุญญาธิการ มีลูกศิษย์รับใช้อีกท่านหนึ่งเล่าให้ฟังว่า ครั้งก่อนจะสถาปนาสมเด็จพระสังฆราชองค์ที่ ๑๙ นั้น ตัวพระองค์ท่านเอง ก็ขอสละตำแหน่งนี้เช่นกัน พระองค์ท่านเจียมในตนมาก ถึงจะสมณศักดิ์ที่สูงกว่า ท่านทรงตรัสกับลูกศิษย์ว่า "ที่นี่รับตำแหน่งไม่ได้ ถึงสองรูปนั้นจะขอสละสิทธิ์จะด้วยเหตุผลใดก็ตาม การที่จะเป็นสกลมหาสังฆปริณายกนั้น พระสงฆ์ทุกรูป ทั้งมหานิกายเอง หรือธรรมยุติ ต้องยอมรับทุกรูป จะมีพระสงฆ์รูปหนึ่งรูปใด คัดค้านขึ้นกลางสงฆ์ไม่ได้" ถึงครั้งอาการอาพาธสมเด็จวัดมหาธาตุ สมเด็จวัดสามพระยา ได้เดินทางมากราบสมเด็จวัดบวร ให้ช่วยขึ้นรับตำแหน่งสมเด็จพระสังฆราชองค์ที่ ๑๙ เมื่อได้ถึงเวลาอันสมควร ไม่มีเหตุอ้างอันใด พระองค์ท่านจึงยอมที่จะรับฎีกา กราบทูลเชิญขึ้นสถาปนาสมเด็จพระสังฆราชองค์ที่ ๑๙ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ปกครองสงฆ์ ดั่งที่ทุกท่านเห็นเป็นที่ประจักษ์กันโดยทั่ว

ที่มา https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=331022033734768&id=118549834981990