เห็นโปรแกรมแล้ว บอกเลยว่าเหนื่อยมากกกก (อยากจะเติมตัว ก ให้เต็มบรรทัดเลย..แต่เอาเถอะ)
ผมเพิ่งไปมา 10 วัน 12-21 ม.ค.ที่ผ่านมา แค่ย่างกุ้ง พุกาม มัณฑะเลย์ พะโค ไจ้ถิโย ย่างกุ้ง ไหว้ 5 มหาสถานศักดิ์สิทธิ์
บอกเลยว่าวันท้ายๆ นี่ยมเลย แถมไม่สบายอีก จากอากาศที่หนาวมากจากมัณฑะเลย์ ประมาณ 10 องศา (ปีนี้หนาวกว่าทุกปี..เค้าบอกงั้น)
ถ้าเป็นไปได้ อยากให้ตัดบางโปรแกรมทิ้งไปบ้าง ประเทศเค้าใหญ่ เที่ยวครั้งเดียวจะเก็บให้รอบ บางทีก็ฝืนเกินไป
แต่ถ้าอยากทำตามโปรแกรมจริงๆ มีคำแนะนำ ดังนี้

ย่างกุ้ง
วัดสำคัญเป็นแนวราบ วีลแชร์น่าจะเข้าสบาย ไม่ว่าจะเป็นเจดีย์โบตะทาวและเทพทันใจ-เทพกระซิบ วัดพระนอนตาหวาน
ตลาดสก็อต(ชั้นล่าง) ย่านไชนาทาวน์(ตอนกลางคืนสำหรับหาของกินแบบเมียนมาร์)
ส่วนชเวดากองก็มีลิฟท์ และเจ้าหน้าที่ น่าจะช่วยเหลือได้ แต่ย่างกุ้งรถติดมาก เผื่อเวลาให้ดี
เพราะคุณต้องใช้เวลามากกว่าคนปกติอยู่แล้วในแต่ละที่ สำหรับที่นี่มีไฮไลท์ที่จุดชมแสงกระพริบของอัญมณีบนยอดเจดีย์ ถ้าจ้างไกด์ก็แล้วไป
แต่ถ้าไม่จ้าง สะกดรอยตามกรุ๊ปทัวร์ไปเรื่อยๆ เดี๋ยวก็เจอ จุดชมแสงกระพริบเพชรยอดฉัตรหรือแสงรุ้ง 7 สีจะเป็นกระเบื้องไม่กี่แผ่นที่ต้องยืนให้พอดี
จึงจะเห็น ไปตอนบ่ายแก่ๆ จะได้ไม่ร้อนมาก คนไทยเพียบ ถามไถ่ไหว้วานได้สบาย

พุกาม
"ขึ้นรถเย็นไปพุกาม" ไม่แน่ใจว่ารถอะไร-เย็นกี่โมง? ตอนผมไป นั่งรถตอนทุ่มนึง น่าจะถึงพุกามตอนตี 3-4 กว่าๆ
ที่บอกว่า "น่าจะ" เพราะผมนั่งรถเลยไปสุดสายถึงอู่จอดรถ เวลาตอนนั้นตี 5 พูดทีควันออกปาก ต้องนั่งรถกลับมาพุกามอีกที
พุกาม สถานที่สำคัญเป็นแนวดิ่ง คือ เจดีย์น้อยใหญ่ และหลายแห่ง ทางเข้าเจดีย์เป็นพื้นดินทราย ฝุ่นหนาเป็นคืบ
แต่ก็มีเจดีย์หลายแห่งที่ควรค่าและน่าไปด้วยวีลแชร์ได้ไม่ยาก ได้แก่
- วิหารอนันดา ไม่ต้องขึ้นบันไดอะไร สวยทั้งภายในและภายนอก เป็นวัดใหญ่ที่ยังมีชีวิต คือมีคนไปไหว้ ไปทำบุญ
- เจดีย์ชเวสิกอง ไม่ต้องปีนบันไดเช่นกัน วนรอบเจดีย์อย่างเดียว
- วัดมนูหะ&Nan Phaya ; ทั้ง 2 ที่เป็นวัดเล็กๆ อยู่ติดกัน มีประวัติน่าสนใจ นันพะยา มีภาพสลักหินที่เสาภายในแบบเขมรเป็นเอกลักษณ์ที่วัดอื่นๆ ในพุกามไม่มี มีแค่บันไดทางขึ้นเล็กๆ ไม่กี่ขั้น
- Bu Phaya & LawkaNanda Phaya เจดีย์ทั้ง 2 แห่ง ตั้งอยู่ริมน้ำอิรวดี เหมาะดูพระอาทิตย์ตก (แบบไม่เห็นทะเลเจดีย์ แต่เห็นแสงกระทบน้ำ)
และยังเป็นวัดที่มีชีวิต คนยังไปไหว้ไปทำบุญกัน ไม่ใช่โบราณสถานอย่างเดียว บูพะยามีบันได 3-4 ขั้น ส่วนโลกะนันดามีทางสโลปที่ไม่ชันมาก
บูพะยาอยู่ในเขตเมืองเก่า ส่วนโลกะนันดาอยู่ในเขตเมืองนิวบะกัน
- ติโลมินโล ทัตพินยู(สัพพัญญู) ธรรมยางจี ; 3 แห่งนี้ เป็นวัดใหญ่ที่น่าไป ปัจจุบัน เปิดให้ชมแค่ชั้นล่างอยู่แล้ว มีบันไดทางเข้าให้ไม่สูงมาก มีชาวบ้านขายของหน้าวัดที่พอจะไหว้วาน(หรือจ้างวาน)ในราคาเบาๆ ได้ สำหรับความช่วยเหลือนิดหน่อย
ส่วนเจดีย์บางแห่ง อาจไม่เหมาะ เพราะต้องปีนป่าย เช่น ชเวซันดอร์ ชเวกุจี ฯลฯ แต่ถ้าแค่ไปชมความงามของเจดีย์คงไม่เป็นไร
ด้านหน้าทางเข้าเจดีย์ชเวซันดอร์ มีวิหารเล็กๆ หลังเดียว ชื่อ วิหารนาคพัน มีภาพจิตรกรรมฝาผนังที่สมบูรณ์และสวยมาก ติดไฟฉายดีๆ ไปชมได้
แค่ข้ามธรณีประตูเท่านั้น (จริงๆ ถ้าชอบดูภาพจิตรกรรมฝาผนังโบราณ มีอีกหลายแห่ง เช่น นาคายน กุบยางจี(มยิงกาบา)  พญาตองซู ฯลฯ

เพราะฉะนั้น แพลนพุกามวันเดียว สำหรับผม คิดว่าน้อยเกินไป และเหนื่อยด้วย เพราะตอนกลางวันแดดแรงมาก ยังไงลองขยับแพลนดูอีกที

มัณฑะเลย์
"ตอนเย็นนั่งรถไปมัณฑะเลย์"
พุกามมีรถบัสไปมัณฑะเลย์ 4 เที่ยว 5.30 / 9.00 / 12.00 / 17.00 ใช้เวลาประมาณ 4 ชม.ครึ่ง ราคา 9,000 จ๊าต
อีกวิธีคือ เรือ River Cruises ออกตีห้าครึ่ง ถึงมัณฑะเลย์ 6 โมงเย็น ราคา US 32$ พร้อมอาหารของว่างและเครื่องดื่ม
สถานีรถบัสอยู่นอกเมือง แต่มีรถกระบะรับส่งฟรีจากสถานีขนส่งมัณฑะเลย์ถึงโรงแรมที่พัก ถ้าเลือกเที่ยวเย็น คือ 17.00 จะถึงประมาณ 4 ทุ่ม
ไม่แน่ใจว่ารถรับส่งฟรียังมีอยู่มั้ย ถ้าจองที่พักล่วงหน้าคงเซฟกว่า ไปหาเอาดาบหน้า(เหมือนผม)

สถานที่เที่ยวเฉพาะในเมืองมัณฑะเลย์ จะอยู่ไปทางทิศเหนือของฝั่งประตูตะวันออกของพระราชวัง ซึ่งเป็นประตูเดียวที่อนุญาตให้เข้าวังได้
เพราะฉะนั้นเลือกที่พักย่านนั้น อาจช่วยประหยัดเวลาเดินทางได้ มัณฑะเลย์ก็รถติดไม่เบา
พระราชวังมัณฑะเลย์มีบันไดด้านหน้าทางเข้าไม่กี่ขั้น ส่วนมัณฑะเลย์ฮิลล์ จ้างรถขึ้นไปได้ ข้างบนยังมีบันไดเลื่อนให้ขึ้นไปจุดชมวิวอีกต่างหาก
ตอนลงก็มีลิฟท์ แต่มีบันไดทางขึ้นลงนิดหน่อย ไม่ถึง 10 ขั้น ไหว้วานคนขับรถที่จ้างนั่นแหล่ะ
วัดอื่นๆ ในย่านนั้นที่น่าสนใจก็เที่ยวง่าย เพราะเป็นแนวราบ เช่น วัดกุโสดอที่มีพระไตรปิฎกสลักศิลา วัดซันดามุนีอยู่ติดกับวัดกุโสดอ
วัดเจ๊าทัตจีมีพระหินอ่อนใหญ่ ยกเว้นเฉพาะวัดมหามุนีที่อยู่ไกลออกมาทางทิศใต้ของวัง ซึ่งก็ไม่มีบันไดอะไรให้น่าหนักใจ
ส่วนสถานที่เที่ยวอื่นๆ นอกเมืองมัณฑะเลย์ เช่น มิงกุน(เจดีย์ยักษ์&ระฆังใหญ่) อมรปุระ(สะพานอูเป็ง-สำนักสงฆ์-วัง) อังวะ(เมืองเก่า) สะกายฮิลล์(วัดบนเขา) การจ้างรถส่วนตัว/ไกด์นำเที่ยวส่วนตัว น่าจะตอบโจทย์กว่า เพราะต้องมีผู้ช่วยในการเดินทางบ้าง
- มิงกุน เรือเป็นพาหนะหลักของนักท่องเที่ยว (เรือออก 9 โมงเช้า ค่าเรือ 5,000 จ๊าต) แต่ท่าเรือทั้งที่มัณฑะเลย์และที่มิงกุน ทางขึ้นลงเรือ
พื้นเป็นดินทราย แถมต้องเดินไต่แผ่นไม้ขึ้นลงเรือ น่าจะลำบากไป ที่มิงกุนมีพาหนะรับจ้างเป็นวัวเทียมเกวียน(เผื่อสนใจ) แทนที่จะนั่งเรือ ให้รถพาไปแทนได้ แต่จะไกลสักหน่อย ระฆังใหญ่อยู่ติดถนน ไม่กี่ก้าว ส่วนเจดีย์ยักษ์ ไปดูความใหญ่ ไม่ต้องปีนบันไดเสี่ยงตายขึ้นไปบนยอดหรอก
- อมรปุระ สะพานอูเป็ง ทางขึ้นสะพานก็อยู่ติดถนน เป็นทางราบ สะพานกว้างและพื้นเป็นแผ่นไม้ช่องไม่ใหญ่ วีลแชร์พอจะไปได้
ชาวบ้านก็จูงรถราข้ามกันปกติอยู่แล้ว หรือจะจ้างเรือนั่งชมพระอาทิตย์ขึ้น-ตก แทนก็ได้ ตอนเย็นจะคนเยอะ ทัวร์เยอะกว่าตอนเช้า
ฝั่งตรงข้ามสะพานเป็นสำนักสงฆ์ที่ใหญ่ที่สุดของเมียนมาร์ มีพระสงฆ์ราว 1,200 รูป มาเรียนที่นี่ ช่วงเวลาฉันเพลราว 11.00 น. จะมีนักท่องเที่ยว
มารอชมขบวนพระสงฆ์เดินแถวมาฉันเพล ส่วนใหญ่เป็นฝรั่งและชาวบ้าน ยืนออกันบนถนน ทางเข้าหอฉัน ไม่ต้องปีนบันไดเช่นกัน
- อังวะ เมียนมาร์ออกเสียง อินหวะ หรืออินวา (INWA) รถไปส่งถึงหน้าทางเข้า Monastery ได้ แต่มีบันไดให้ปีนป่าย (ไม่เกิน 10 ขั้น) ที่อื่นๆ ในอังวะ ไม่ค่อยน่าสนใจเท่าไหร่ สภาพพื้นที่ร้อน แห้งแล้ง และฝุ่นเยอะมาก เพราะพื้นที่ดินทราย ฝุ่นหนาเป็นคืบ เตรียมผ้าปิดปากไปเผื่อก็ดี
- สะกายฮิลล์ รถขึ้นเขาไปส่งถึงหน้าวัดได้เลย ขึ้นบันไดวัดไม่กี่ขั้น ก็ได้ไหว้พระใหญ่ ชมเจดีย์ และวิวจากสะกายฮิลล์

พิลอูวิน&สีป้อ ขอข้าม เพราะไม่ได้ไป

สรุป
ถ้ามีงบ จ้างไกด์นำเที่ยวส่วนตัว หรือรถแท๊กซี่เป็นรายวัน ก็จะได้ผู้ช่วยและผู้เจรจาในการเที่ยวชมสถานที่ต่างๆ ได้ง่ายขึ้น
เรทรถแท๊กซี่ ราคาเหมาที่ย่างกุ้ง ผมลองใช้วันสุดท้าย ราคาทั้งวัน 45,000 จ๊าต ให้ทิปส่วนตัวอีก 5,000 จ๊าต ไม่รวมไกด์ส่วนตัวที่จ้างต่างหาก
ที่มัณฑะเลย์ ราคาเหมาน่าจะถูกกว่าพอสมควร เพราะรถไม่ติดเท่า และชาวบ้านยากจนกว่า ต้องการงาน-เงินมากกว่า
ส่วนพุกาม ถ้าไปรถบัส เด็กรถจะถามว่าลงที่ไหน โอลด์บะกัน นิวบะกัน หรือยองอู ปกติ ย่านที่พักนักท่องเที่ยวจะเป็นนิวบะกันหรือยองอู
ส่วนโอลล์บะกันเป็นทุ่งทะเลเจดีย์และพิพิธภัณฑ์ ยองอูจะสภาพเป็นเมือง คึกคัก และรถติดกว่า
ส่วนนิวบะกันสภาพเป็นชุมทางที่พักนักเดินทาง มีแต่โรงแรม-รีสอร์ทเล็กๆ และร้านค้า ร้านอาหาร ไม่คึกคักเท่ายองอู

ภาษาอังกฤษ สำหรับชาวเมียนมาร์ ที่ไม่ใช่คนเรียนมหาวิทยาลัยหรือเป็นไกด์แล้ว เรียกว่าไม่ต้องใช้ไวยากรณ์ verb to be และการผัน tense ใดๆ
ให้นึกคำที่ง่ายที่สุด สั้นที่สุด ชื่อเมืองสำคัญซ้อมไว้ให้ดี พุกาม (Bagan) ต้อง บะกัน หรือ บากัน ส่วนพะโค ต้อง บะโก อังวะต้องอินหวะ
การแลกเงินที่สนามบิน ระวังเจ้าหน้าที่เบลอ จำตัวเลขแบงค์ที่เรานับให้ดี
เตรียมตัวหนาวไปให้พร้อม เพราะตอนบนของเมียนมาร์ คือ ตีนเขาหิมาลัยแล้ว บทมันจะหนาว แค่แสงหมดก็หนาวเยือกเลยทั้งพุกาม-มัณฑะเลย์

ค่ารถ
รถบัสจากย่างกุ้งไปพุกาม มีหลายเรท 16,000 / 18,000 / 21,500 ราคาตามสภาพรถ ย้ำเด็กรถให้ดีว่าลงไหน จะได้ช่วยปลุก
รถบัสจากพุกามไปมัณฑะเลย์ มี 4 รอบ 9,000 จ๊าต รถบัสเล็ก นั่งสบาย แวะจอดพักประมาณ 2-3 จุด เพื่อกินข้าว เข้าห้องน้ำ
*ทางขึ้นลงรถบัส นอกจากบันไดแล้ว ทางเดินยังแคบ อาจจะลำบากหน่อย

ค่ารถบัส-รถแท๊กซี่ ค่าอาหาร จ่ายเป็นจ๊าต
ค่าโรงแรมส่วนใหญ่บอกเป็นดอลล่าห์ แต่จ่ายเป็นจ๊าตได้ ลองขอจ่ายเป็นจ๊าตแล้วต่อราคาที่เป็นเศษลง (ราคาดอลล่าห์ไม่มีเศษ ราคาจ๊าตเศษเยอะ)

ขอให้โชคดีครับ เอาใจช่วย