เรื่องย่อละคร "นางทาส"
                
                 เย็น เด็กสาววัยเพียง 16 ปี  ซึ่งเกิดในครอบครัวยากจนข้นแค้น  ได้ถูกขายมาเป็นทาสบ้าน พระยาสีหโยธิน เพื่อเอาเงินไปให้พ่อแม่ที่กำลังลำบาก  ทันทีที่เข้ามาในบ้าน เย็นก็ต้องเผชิญกับการกลั่นแกล้งของเหล่าทาสที่อยู่มาก่อน ดีที่ได้ ฟัก ทาสสาวรุ่นพี่ กับ เที่ยง ทาสหนุ่มหน้าตาดีช่วยเอาไว้  ฟักพาเย็นมาอยู่เรือนทาสของตนและคอยสอนงานต่างๆให้ จนเย็นสนิทกับฟักมากกว่าใคร และทำให้เย็นได้รู้ความเป็นไปในเรือนหลังนี้มากขึ้น

                 พระยาสีหโยธินเจ้าของเรือนเป็นนายทหารชั้นผู้ใหญ่ แต่อายุไม่มากนัก เพราะทำความดีความชอบไว้มาก เลยได้เป็นพระยาตั้งแต่ยังหนุ่ม (ราชทินนามที่มีคำว่า “โยธิน” ต่อท้าย แสดงว่าเป็นทหาร) โดย “ท่านเจ้าคุณ” เป็นคนหล่อเหลาเจ้าชู้กรุ้มกริ่ม  นอกจาก คุณหญิงแย้ม ซึ่งเป็นเอกภรรยาแล้ว ยังมีอนุภรรยา 2 คนคือ สาลี่ กับ บุญมี  แต่ท่านเจ้าคุณยังไม่เคยมีลูกกับภรรยาคนไหนทั้งสิ้น

                 แต่สิ่งที่เย็นไม่รู้ ก็คือการชิงอำนาจกันในหมู่ภรรยาของท่านเจ้าคุณเอง ทำให้ทั้งเรือนเหมือนตกอยู่ในสงครามเย็นไม่มีผิด  โดยสาลี่เป็นคนสวยที่สุดในหมู่ภรรยาของท่านเจ้าคุณ แต่ฐานะเดิมยากจนมาก ซึ่งก่อนจะมาเป็นอนุภรรยา  สาลี่ได้มีโอกาสเจอกับท่านเจ้าคุณ แต่ครั้งที่ท่านเจ้าคุณยังเป็นคุณหลวงหนุ่ม แต่ด้วยความยากจนและอยู่ในตระกูลต่ำ  พ่อแม่ของคุณหลวงจึงรังเกียจ และได้ไปสู่ขอคุณแย้มซึ่งเป็นลูกผู้ดีมีตระกูลมาเป็นเอกภรรยาแทน  ทำให้สาลี่แค้นใจมาตลอด

                 หลังจากแต่งงานได้ไม่นาน คุณหลวงก็รับสาลี่มาเป็นอนุภรรยา ทำให้สาลี่คิดชิงดีชิงเด่นกับคุณแย้มมาตลอด โดยมี อีแอบ ทาสคนสนิทคอยเป็นมือเป็นเท้าให้  คุณแย้มโดนสาลี่ท้าทายจนทนไม่ไหว แต่ก็ทำอะไรไม่ถนัด เพราะคุณหลวงคอยออกรับแทน  คุณแย้มเลยไปหาอนุภรรยาอีกคนมาให้คุณหลวงชื่อ บุญมี บุญมีเป็นคนสะสวย ทำให้คุณหลวงลุ่มหลงมากในช่วงแรกๆ  แต่ด้วยความที่บุญมีเป็นคนเอาแต่ใจ ไม่อ่อนหวาน  ไม่นานนัก คุณหลวงก็กลับไปหาสาลี่เหมือนเดิม

                 การชิงอำนาจในบ้านยิ่งเข้มข้นมากขึ้นเรื่อยๆ เมื่อคุณหลวงได้เลื่อนขั้นตามลำดับจนได้เป็นพระยา  และคุณแย้มได้รับการแต่งตั้งเป็น “คุณหญิงแย้ม” ยิ่งทำให้สาลี่ริษยาหนักขึ้น และยิ่งชิงดีชิงเด่นมากกว่าเดิม จนบางครั้งถึงกับกล้าหักหน้าคุณหญิงแย้มเลยทีเดียว  คุณหญิงทนเก็บความไม่พอใจเอาไว้ และรู้ดีว่าวิธีเดียวที่จะทำให้ท่านเจ้าคุณออกห่างจากสาลี่ได้ ก็คือการมีลูกให้ท่านเจ้าคุณ  แต่ก็ไม่มีภรรยาคนใดสามารถทำได้มาก่อน

                 ท่านเจ้าคุณเป็นนายทหารที่ซื่อสัตย์ กล้าหาญ แต่กลับมีเพื่อนเป็นขุนนางทุจริต ชื่อ พระมหาเทพ ซึ่งพยายามจะวิ่งเต้นกับท่านเจ้าคุณอยู่บ่อยๆ แต่ท่านเจ้าคุณก็ไม่ยอมรับเงินสินบนแม้แต่น้อย  ซึ่งสาลี่รู้เรื่องนี้ดี เลยแอบติดต่อกับพระมหาเทพแทน และแอบช่วยเหลือรับเงินสินบนมาโดยที่ท่านเจ้าคุณไม่รู้เรื่อง  สาลี่ได้เงินทุจริตมาก็กินใช้อย่างฟุ่มเฟือย ทำตัวเทียมคุณหญิงแย้มมากขึ้นทุกวัน โดยหวังว่าซักวัน ตนจะได้ขึ้นแทนคุณหญิงแย้มได้สำเร็จ

                 ทางด้านเย็น หลังจากที่ฟักคอยสอนงานบ้านงานเรือนให้ เย็นก็เรียนรู้ได้อย่างรวดเร็ว ทำให้เป็นที่เอ็นดูของฟัก  และด้วยความมีน้ำใจ และเป็นคนซื่อๆ ทำให้เป็นที่รักใคร่ของคนเกือบทั้งเรือน  เว้นแต่แอบบ่าวของสาลี่ และ ม้วน ของบุญมีเท่านั้นที่หมั่นไส้เย็นจนคอยหาเรื่องกลั่นแกล้งอยู่ตลอด  แต่ก็ได้ฟักกับเที่ยงคอยช่วยไว้ ทำให้เย็นอยู่รอดปลอดภัยมาได้  โดยที่เย็นไม่รู้เลย ว่าเที่ยงแอบชอบตนอยู่

                 เที่ยงเป็นทาสที่แปลกกว่าทาสทั่วไป เพราะนอกจากจะตั้งใจทำงานแล้ว ยังมีความตั้งใจที่จะหลุดพ้นจากการเป็นทาส และสร้างเนื้อสร้างตัวขึ้นมา  ด้วยความหล่อเหลาเจ้าคารม ทำให้ทาสสาวน้อยใหญ่ในเรือน ล้วนจ้องเที่ยงตาเป็นมัน  แต่เที่ยงก็ไม่สนใจใครนอกจากเย็นเพียงคนเดียว แต่เย็นกลับไม่มีใจให้เที่ยง และคิดเพียงอยากจะกลับไปอยู่กับพ่อแม่และพี่ชายเท่านั้น  จนกระทั่งวันหนึ่ง เย็นได้ช่วยคุณหญิงแย้มเอาไว้จากพวกวิ่งราวทรัพย์  ท่านเจ้าคุณเลยเรียกเย็นไปให้รางวัล และเพียงครั้งแรกที่เย็นได้สบตาท่านเจ้าคุณ ก็รู้สึกหวั่นไหวอย่างประหลาด แบบที่ไม่เคยรู้สึกมาก่อน

                 ท่านเจ้าคุณเองก็นึกชอบในความน่ารัก ใสซื่อของเย็นเหมือนกัน แต่ด้วยความที่เย็นเป็นทาส ทำให้ท่านเจ้าคุณกระดากใจ ไม่กล้าแสดงออกมากนัก  แต่เรื่องนี้กลับไม่พ้นสายตาแอบไปได้  แอบรีบไปชิงยุสาลี่ให้ยกเย็นขึ้นมาเป็นเมียน้อยท่านเจ้าคุณอีกคน ท่านเจ้าคุณจะได้หลงใหลสาลี่ และทำให้คุณหญิงแย้มตกที่นั่งลำบากไปเรื่อยๆ  แต่สาลี่หึงหวงท่านเจ้าคุณ ไม่ต้องการให้ใครขึ้นมาแข่งกับตน รวมทั้งมั่นใจในความสวยของตัวเองอยู่แล้วเลยไม่สนแผนนี้ แถมยังให้แอบไปแกล้งเย็นจนเย็นล้มป่วย

                 ฟักเห็นเย็นป่วยหนัก เลยไปบอกคุณหญิงแย้ม  คุณหญิงเลยพาหมอมารักษาเย็นจนหาย ทำให้เย็นซาบซึ้งในบุญคุณของคุณหญิงมาก  คุณหญิงเห็นเย็นเป็นคนสวย ว่านอนสอนง่าย ไม่กระด้างเหมือนบุญมี เลยคิดจะยกเย็นขึ้นมาเป็นเมียน้อยอีกคน  คุณหญิงแย้มเลยให้เย็นขึ้นมารับใช้บนเรือน  เที่ยงรู้เรื่องนี้ก็เดาแผนคุณหญิงออก เลยยิ่งร้อนใจ เที่ยงเลยไปสารภาพรักกับเย็น แต่เย็นกลับปฏิเสธกลับมา ทำให้เที่ยงอกหักไม่มีชิ้นดี  เย็นอยู่รับใช้บนเรือนก็สุขสบายขึ้น แถมคุณหญิงขัดสีฉวีวรรณจนเย็นสวยขึ้นผิดหูผิดตา  ท่านเจ้าคุณเห็นเข้าก็ยิ่งชอบเย็นมากขึ้นเรื่อยๆ  จนในที่สุด ท่านเจ้าคุณก็เอ่ยปากขอรับเย็นเป็นภรรยาอีกคน

                 หลักจากเย็นรู้ว่าตนจะได้เป็นภรรยาท่านเจ้าคุณ ใจนึงเย็นก็ดีใจเพราะตนแอบมีใจให้ท่านเจ้าคุณอยู่แล้ว  แต่อีกใจตนก็หวาดหวั่น เพราะเริ่มรู้แล้วว่าการชิงอำนาจในเรือนนั้นน่ากลัวเพียงใด  สาลี่ บุญมี รู้เรื่องนี้เข้าก็ไม่พอใจ พยายามขัดขวางไม่ให้ท่านเจ้าคุณรับเย็นขึ้นมา  แต่ก็ไม่สำเร็จ เพราะมีคุณหญิงแย้มคอยให้ท้าย  เย็นจึงกลายเป็นอนุภรรยาคนล่าสุดของท่านเจ้าคุณ  ท่านเจ้าคุณหลงเย็นมาก ไม่เคยรู้สึกรักผู้หญิงคนไหนมากเท่าเย็นมาก่อน แต่ด้วยวัยที่ต่างกัน เลยทำให้ท่านเจ้าคุณไม่กล้าแสดงออกมากนัก แต่ก็ยังให้สร้อยทองกับเย็นเป็นของขวัญ ซึ่งเย็นก็ใส่ติดตัวไว้ตลอดอย่างมีความสุข

                 สาลี่เจ็บใจเรื่องนี้มาก เพราะตั้งแต่วันนั้นท่านเจ้าคุณก็ไม่ได้มาหาตนที่เรือนอีกเลย  แม้ว่าจะพยายามใช้เล่ห์เหลี่ยมมารยาสารพัด แต่ก็ไม่สำเร็จ  สาลี่เลยไปจ้างนักเลงคุมบ่อนชื่อ เครา มาดักฉุดเย็น  แต่เที่ยงก็ช่วยเอาไว้ได้ ทำให้เครากับพวกต้องหนีกระเซอะกระเซิง แถมสาลี่ยังหมดเงินทองไปไม่น้อย  บุญมีได้โอกาสพยายามยุแยงว่าเที่ยงกับเย็นเป็นชู้กัน  ท่านเจ้าคุณหึงหวงเย็น เลยวางแผนจะดักจับ แต่ก็ไม่มีอะไรเกิดขึ้น  แถมทำให้ท่านเจ้าคุณไม่เชื่อบุญมีอีก

                 สาลี่ บุญมีทำอะไรเย็นไม่ได้ก็ยิ่งแค้นใจ  แถมต่อมาคุณหญิงแย้มกับเย็นท้องขึ้นมาพร้อมกันอีก ทำให้ท่านเจ้าคุณดีใจสุดๆ และไม่แวะเวียนไปหาทั้งคู่อีกเลย  สร้างความเกลียดชังให้สาลี่ บุญมีหนักขึ้นไปอีก  เย็นรู้ตัวว่าท้องก็ดีใจ ความเป็นแม่ทำให้เย็นเฝ้าประคบประหงมลูกในท้องด้วยความรักทั้งๆที่ไม่รู้ว่าเป็นผู้ชายหรือผู้หญิงด้วยซ้ำ  จนกระทั่งวันคลอด  คุณหญิงแย้มกับเย็นคลอดลูกพร้อมกัน คุณหญิงคลอดลูกเป็นผู้ชายแต่ตายตั้งแต่คลอด  ส่วนเย็นคลอดลูกเป็นผู้หญิง ร่างกายสมบูรณ์แข็งแรง

                 คุณหญิงเสียใจที่ลูกตัวเองตาย และกลัวฐานะของตนเองจะสั่นคลอน เลยให้ฟักไปขอลูกจากเย็นมาเป็นลูกของตน  เพราะตอนนี้ท่านเจ้าคุณไม่อยู่ และทาสทั้งเรือนก็ยังไม่มีใครรู้เรื่องนี้  เย็นรักลูกมาก ไม่อยากให้ลูกไป แต่ด้วยบุญคุณที่คุณหญิงมี เลยยอมยกลูกให้คุณหญิงไป  ท่านเจ้าคุณกลับมา รู้ว่าลูกของเย็นตายก็เสียใจ และหันไปทุ่มเทความรักให้ลูกของคุณหญิง โดยตั้งชื่อให้ว่า อุ่นเรือน โดยมีชื่อเล่นว่า “แดง”
                  
                  แม้เย็นไม่อาจให้ใครรู้ได้ว่าตนเป็นแม่ของคุณแดง แต่เย็นก็คอยเลี้ยงดูคุณแดงด้วยความรักทุกวัน ทำให้ท่านเจ้าคุณประทับใจมาก เพราะคิดว่าเย็นรักลูกของตนกับคุณหญิงเหมือนลูกของตน  ท่านเจ้าคุณเลยยิ่งรักเย็นมากกว่าเดิม สร้างความริษยาให้สาลี่กับบุญมีมากขึ้นทุกที  จนกระทั่งวันหนึ่ง ยืน พี่ชายของเย็นมาขอพบเย็น เพื่อบอกข่าวว่าพ่อไม่สบายมาก ขอเงินเย็นไปรักษาพ่อ  เย็นไม่มีเงิน เลยถอดสร้อยทองที่ท่านเจ้าคุณให้เป็นของขวัญกับพี่ไป  บุญมีมาเห็นเข้า เลยรีบไปตามท่านเจ้าคุณมาดูแล้วใส่ร้ายว่าเย็นคบชู้  ยืนตกใจที่เห็นคนมาเลยรีบกระโดดลงคลองหนีไป

                 เย็นถูกจับมาสอบสวน ท่านเจ้าคุณเห็นคาตา รวมทั้งบุญมียังเก็บเครื่องประดับบางชิ้นได้เป็นหลักฐานว่าเย็นเอาไปให้ชู้  เย็นเล่าความจริงให้ฟังว่าพี่มาขอเงินไปรักษาพ่อ ตนเลยถอดสร้อยให้ไป  แต่ก็ฟังไม่ขึ้น ประกอบกับสาลี่ยุแยงซ้ำ ท่านเจ้าคุณเลยโมโหจนขาดสติ เพราะรักเย็นมากก็เลยหึงหวงมากกว่าปกติ  ท่านเจ้าคุณเลยสั่งเฆี่ยนเย็นจนเกือบตาย แล้วสั่งไม่ให้เย็นเหยียบขึ้นมาบนเรือนอีก พร้อมกับปลดเย็นลงไปเป็นทาสเหมือนเดิม  เย็นเสียใจสุดๆกับเหตุการณ์ครั้งนี้ โดยเฉพาะกับการที่ต้องจากกับคุณแดง ไม่ได้เลี้ยงดูเลือดในอกของตนอีกต่อไป
                
                  ฟักเชื่อเย็น แต่ก็ไม่สามารถช่วยเหลืออะไรได้ นอกจากดูแลเย็นจนหายป่วย  แต่เย็นก็ต้องถูกใช้งานหนัก และถูกกลั่นแกล้งโดยแอบและม้วนอีก  เที่ยงซึ่งไถ่ตัวออกไปเป็นไทแล้ว รู้เรื่องเข้าก็แค้นใจ เลยพยายามช่วยเย็นออกมาจากเรือน ทำให้ผิดใจกับท่านเจ้าคุณอย่างมาก  จนเที่ยงต้องหนีเอาตัวรอดไปพึ่งพาพวกนักเลงเพื่อป้องกันตัวแทน

                 เย็นพยายามจะเห็นหน้าลูกของตนให้ได้ แต่ท่านเจ้าคุณสั่งไว้ไม่ให้เย็นเหยียบขึ้นเรือน  แต่เย็นก็พยายามหาทางลอบขึ้นเรือนไปจนได้ แต่ขณะที่เย็นกำลังอุ้มลูกด้วยความดีใจ  ท่านเจ้าคุณก็มาเห็นเข้าแล้วสั่งจับเย็นไปขังที่เรือนขังทาสทันที พร้อมกับโบยตีบรรดาทาสที่หละหลวมปล่อยให้เย็นขึ้นมาบนเรือน  ทำให้ไม่มีใครกล้าปล่อยเย็นเข้าใกล้เรือนอีก

                 เที่ยงพยายามกลับมาช่วยเย็นให้ได้  โดยที่เที่ยงไม่เคยรู้เลยว่า คนที่แอบชอบตนมาตลอดคือบุญมีนั่นเอง  บุญมีเข้ามาเป็นอนุภรรยาของท่านเจ้าคุณโดยไม่ได้รักท่านเจ้าคุณแม้แต่น้อย และหลังจากได้เจอเที่ยง บุญมีก็แอบหลงรักเที่ยงมาตลอด  แต่ด้วยฐานะที่ต่างกัน ทำให้บุญมีไม่กล้าแสดงออก นอกจากหยิบยื่นน้ำใจให้เที่ยงบางครั้งที่มีโอกาส  และยิ่งพอรู้ว่าเที่ยงชอบเย็น บุญมีก็ยิ่งหึงหวงจนหาเรื่องทำร้ายใส่ร้ายเย็นมาตลอดนั่นเอง
                  
                 ท่านเจ้าคุณไปราชการเพื่อรบกับข้าศึก แต่แผนเกิดรั่วทำให้ถูกลอบโจมตี จนท่านเจ้าคุณเกือบตาย แต่ได้ยืนซึ่งเป็นพ่อค้าเร่ช่วยเอาไว้ได้  ยืนพาท่านเจ้าคุณไปรักษา โดยที่ทั้งคู่ต่างไม่รู้ว่าอีกฝ่ายเป็นใคร  ท่านเจ้าคุณซึ้งในบุญคุณของยืน เลยให้เงินยืนไว้ทำทุนก่อนจะจากกัน  ท่านเจ้าคุณกลับมาอย่างปลอดภัย และพยายามสืบหาคนที่เป็นหนอนบ่อนไส้ แต่ก็ไม่ร่องรอยแม้แต่น้อย  ในขณะที่ สาลี่เริ่มถลำลึกลงไปเรื่อยๆ จากที่แค่รับสินบนจากพระมหาเทพ ก็เริ่มคบค้ากับพวกนักเลง ตอนแรกก็เพื่อประโยชน์ในการวิ่งเต้นของตน แต่กลับกลายเป็นสาลี่ที่เข้าบ่อนติดการพนันซะเอง

                 เย็นถูกห้ามไม่ให้เข้าใกล้คุณแดง แต่เย็นก็คอยเมียงๆมองๆอยู่ห่างๆตลอดเวลา จนได้โอกาสก็เข้าไปกอด หอมคุณแดง ด้วยความรักและคิดถึงเต็มเปี่ยม  แต่ก็เกิดเรื่องจนได้ เมื่อกำไลข้อเท้าทองคำของคุณแดงหายไป คุณหญิงแย้มสั่งสอบสวนทุกคน  แต่กลับกลายเป็นว่าคนสุดท้ายที่อยู่กับคุณแดงคือเย็นนั่นเอง  ท่านเจ้าคุณโกรธมาก คิดว่าเย็นขโมยกำไลทองของคุณแดงไป เลยสั่งเฆี่ยนเย็นเสียปางตาย  คุณหญิงเลยรีบเอากำไลทองอันอื่นมาหลอกท่านเจ้าคุณว่าหาเจอแล้ว เย็นเลยรอดไปได้อย่างหวุดหวิด