วัดสร่างโศก : สะสมเสบียง ซ่องสุมผู้คน และต่อเรือศึก?
ที่นี่.....คลองด่านครับ มีวัดเก่าแก่อายุ 300 ปีเดิมชื่อ “วัดมอญ”  
ที่ตั้งของวัดอยู่ติดริมน้ำใกล้ปากคลองที่จะลงสู่ทะเลไปทางอ่าวไทย ไปได้หลายจังหวัด
จากประวัติศาสตร์ของชุมชน ตามคำบอกเล่าของบรรพบุรุษที่กล่าวขานกันมา รวมทั้งตำนานประวัติของทางวัด ทำให้ทราบว่า สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เคยทรงประทับแรมที่นี่ ในบริเวณวัดก็มีพระบรมราชานุสรณ์ของพระองค์สร้างขึ้นโดยเจ้าอาวาสวัดองค์ก่อนที่สิ้นบุญไปแล้ว        
ผมมีโอกาสไปเยี่ยมชมวัดนี้ในวันแรงงานที่ผ่านมานี่เอง 1 พ.ค.นี้พอดี ก็เลยขอนำเรื่องราวมาฝาก และอยากเชิญชวนพุทธศาสนิกชน ร่วมกันสมทบทุนทรัพย์ เพื่อทนุบำรุงวัดแห่งนี้ให้อยู่คู่กับศาสนาพุทธต่อไป
ผมเดินทางผ่านวัดแห่งนี้อยู่บ่อยครั้ง ตั้งแต่สมัยพ่อผมยังมีชีวิตอยู่ ท่านชวนผมมาทำบุญที่วัดนี้บ่อยครั้ง ประมาณ 30 ปีที่แล้ว ท่านเอ่ยปากชวนผมทุกปี จนกระทั่งท่านเสียชีวิต ผมก็ไม่เคยมาสักที  วันนี้ผมและครอบครัวต้องการทำบุญวัดที่ สงบ เงียบ ผมก็เลยพร้อมใจกันมาที่วัดแห่งนี้ “วัดสร่างโศก”ครับ  
คำว่า “สร่างโศก” น่าจะตั้งชื่อหลังจากสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงกู้ชาติได้แล้ว        
จากประวัติศาสตร์ของชุมชน เล่าต่อกันมาว่า สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ทรงล่องเรือมาจากอยุธยาทางแม่น้ำเจ้าพระยาในฤดูน้ำหลาก ผ่านหน้าวัดมะกอกตอนใกล้รุ่ง และตั้งใจไว้ว่าจะตั้งกรุงใหม่แถววัดนี้ถ้าชนะศึกพม่า ซึ่งต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็นวัดแจ้งหรือวัดอรุณราชวราราม เรือแล่นต่อไปจนถึงคลองด่าน ซึ่งเป็นชุมชนจีนชาวประมงมืออาชีพ เพราะเป็นชาวจีนที่มาจากเกาะหน่ำโปยจิว ทางใต้ของจีนที่มีอาชีพประมงและปลูกผัก โดยเฉพาะผักกาดขาว พันธุ์เมล็ดผักกาดขาวจากเมืองนี้มีชื่อ เจี๋ยไต๋ก็ใช้เมล็ดพันธ์จากที่นี่
ผู้คนคลองด่านในยุคนั้นเป็นนักเดินเรือ และชาวประมงมืออาชีพ สืบต่อกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษ เป็นผู้รู้ทิศทางลม ทิศทางเดินเรือ และมีประสบการณ์การออกหาปลา พวกเขาออกไปหาปลาทั่วสารพัดทิศ      
คลองด่านยังเป็นชัยภูมิเหมาะที่จะมาต่อเรือ เนื่องจากเรือที่ "พระเจ้าตาก" นำมาเป็นเรือเล็ก ไม่เหมาะจะออกทะเล เดินทางไกล จนไปถึงจันทบุรี   ไม้ต่อเรือที่คลองด่านก็มีสมบูรณ์พร้อม  เรือใหม่ของ "พระเจ้าตาก" ที่ใหญ่พอกับการออกทะเล เดินทางไกล จึงถือกำเนิดขึ้นที่คลองด่าน – ตามประวัติศาสตร์ปากต่อปากของชุมชน  นอกจากมีชาวประมงผู้รักชาติแล้ว การสะสมเสบียงอาหารจากคลองด่านก็ง่ายกว่า เพราะเป็นแหล่งอาหารอยู่แล้ว จึงมีคำกล่าวในประวัติชุมชนว่า...“สะสมเสบียง ซ่องสุมผู้คน และต่อเรือศึกจากบาง ”        
บาง ก็คือคลองด่านโดยมีชื่อ “นายมา ณ บาง ” เป็นหนึ่งในผู้ร่วมกู้ชาติที่มีประมาณ 500 คน เรื่องนี้จำเป็นต้องวาน นักประวัติศาสตร์ และกรมศิลปากร ช่วยชำระด้วย ข้าพเจ้าไม่อยากให้ประวัติศาสตร์ของชุมชนกลายเป็นเรื่องไม่น่าเชื่อถือ จะเชื่อถือกันแต่เฉพาะจากผู้จารึกประวัติศาสตร์ตามใบสั่งเท่านั้น
ส่วนหนึ่งของ วัดสร่างโศก ยังอยู่ ขอให้ช่วยตรวจดูคาร์บอนของไม้เก่า หรือชิ้นส่วนของวัด จะได้คาดคะเนอายุความเก่าแก่ของวัดได้ และอยากให้ทาง สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ หรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ช่วยฟื้นฟูบูรณะวัด เพราะลำพังชาวบ้านแม้จะรักชาติ ก็ไม่ได้เก่งเรื่องศิลปกรรมที่จะดูแลให้วัดมีความสวยงามและร่มรื่นแบบธรรมชาติ
      
ส่วนที่เหลืออยู่ของวัด ถ้าทางกรมศิลปากรช่วยจะสามารถต่อเติมให้เหมือนหรือคล้ายของเดิมได้มากกว่าช่างธรรมดา และสามารถทำเป็นแหล่งท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์ได้ ก็ควรดำเนินการ ตามปกติ เรื่องราวที่ชาวบ้านส่วนใหญ่เล่าอาจมีต่อเติมเพิ่มส่วนบ้าง แต่โดยเนื้อหาก็ต้องมีส่วนจริงโดยเฉพาะการเกี่ยวข้องระหว่าง สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชกับคลองด่าน ในปัจจุบันนี้ คลองด่านก็ยังเป็นป่าชายเลนที่อุดมสมบูรณ์ยังมีสัตว์ทะเลที่เป็นอาหารและไม่เป็นอาหารจำนวนมาก เช่น ปลาดุกทะเล ปลากระบอก หอยแมลงภู่ ปลาตีน ปัญหาเรื่องทิศทางลมและกระแสน้ำเป็นเรื่องใหญ่มาก ที่ไม่ควรเป็นที่ทิ้งน้ำเสีย คือทิศทางลมและกระแสน้ำจะพัดวนอยู่ภายในบริเวณนี้ ไม่ออกทะเลโดยตรงเหมือนบางปูหรือที่อื่นๆ จึงเหมาะที่สัตว์ทะเลจะวางไข่ และป่าชายเลนของเราก็เหลือน้อยเต็มที หากจะทำบ่อบำบัดน้ำเสียยังสามารถหาทางออกวิธีอื่นได้อีก
อุตส่าห์อยู่ในชุมชนปิดที่คนหาไม่ค่อยพบ ติดต่อกับโลกภายนอกก็ทางเรือประมง และอยู่อย่างสันติสงบเงี่ยมเจียมตัว ก็ยังอุส่าห์มีผู้ก้าวร้าวบุกรุกจนได้

ก้าวแรกที่ผมได้สัมผัสชุมชนแห่งนี้ บรรยากาศคล้ายกับผมได้ไปเที่ยวสังขละบุรี เลยครับ ผู้คนที่นี่ส่วนใหญ่เป็นชาวมอญ แต่งกายแบบชาวพม่ารามัญ ที่สังขละ จ.กาญจนบุรี คุณๆท่านๆลองมาสัมผัสและร่วมกันทำบุญได้ทุกวันครับ