เซารอนเป็นเทพไมอาร์องค์หนึ่ง ซึ่งเทพไมอาร์นั้นเป็นเทพบริวารของเทพวาลาร์อีกที ในจักรวาลของโทลคีน มีวาลาร์ทั้งหมด 15 องค์ โดยมีองค์แรกคือเมลคอร์เป็นวาลาร์ที่มีอำนาจมากที่สุด แต่เพราะคิดว่าตัวเองเก่งสุดจึงขัดใจเทพผู้สร้างที่เรียกว่า "เอรู" และประกาศตนเป็นศัตรูกับวาลาร์อีก 14 องค์ที่เหลือ ส่วนเทพไมอาร์เป็นเทพชั้นรองลงไป มีหน้าที่คอยเป็นผู้ช่วยให้วาลาร์ในการสร้างโลก ซึ่งเอรูได้สร้างไมอาร์แต่ละองค์แล้วให้พรให้มีพลังอำนาจแตกต่างกันออกไปแล้วแต่ว่าสร้างขึ้นมาเพื่อทำงานแบบไหน ซึ่งจำนวนของไมอาร์มีมากมายไม่ได้บอกเอาไว้ว่ามากแค่ไหน โดยมีตั้งแต่ไมอาร์ที่มีพลังอำนาจจนอาจจะเทียบเท่ากับวาลาร์และไมอาร์ชั้นปลายแถวที่เหมือนเป็นแค่บริวารจำพวกใช้แรงงานเป็นหลัก อย่างเช่นบัลร็อกซึ่งมีร่างกายเป็นเงาและเปลวไฟเป็นไมอาร์ที่มีพลังน้อยชั้นปลาย ๆ เมื่อเมลคอร์คิดตั้งตนเป็นใหญ่ก็ชักนำไมอาร์องค์อื่น ๆ มาเข้ากับตัวเอง หนึ่งในนั้นคือเซารอน และเมลคอร์ยังชักจูงพวกบัลร็อกมาเข้าฝ่ายตัวเองได้ด้วย

เซารอนนั้นแต่เดิมเป็นบริวารของเทพอาวเลที่ชำนาญการช่าง ซึ่งเซารอนก็มีความรู้ในเชิงช่างมากมายพอสมควร บวกกับมีอำนาจเวทมนตร์ที่มากมายจัดเป็นชั้นแนวหน้าของบรรดาไมอาร์ต่าง ๆ เมื่อมาเข้ากับเมลคอร์ก็กลายเป็นมือขวาของจอมมารไป ในหนังสือมีบรรยายไว้หลายทีว่าเซารอนนั้นไม่เก่งในเชิงการต่อสู้เท่าไหร่ แต่มีอำนาจเวทมนตร์สูง และรู้วิธีสร้างของวิเศษต่าง ๆ ซึ่งการสร้างแหวนวิเศษนั้นก็มาจากไอเดียการคิดค้นของเซารอนนั่นเอง เมื่อเมลคอร์นั้นถูกพี่น้องวาลาร์ยกทัพกมาปราบแล้วจับไปขังไว้ในห้วงความมืด เซารอนก็หลบซ่อนไม่ยอมกลับไปขอโทษต่อเหล่าวาลาร์ หลังจากที่คิดว่าวาลาร์ไม่มายุ่งกับมิดเดิ้ลเอิร์ธอีก เซารอนจึงเริ่มออกลวดลายและกลายเป็นจอมมารแทนเจ้านายเก่า แต่เซารอนพัฒนาเทคนิคในการยึดครอง แทนที่จะใช้แต่อำนาจปกครองอย่างเดียว เซารอนยื่นข้อเสนอให้กับมนุษย์ที่ถวิลหาอำนาจเช่นกัน และได้หลอกให้พวกเอล์ฟที่ชำนาญงานช่างสร้างแหวนแห่งอำนาจขึ้นมา โดยตั้งใจจะใช้นวัตกรรมนี้ในการควบคุมพวกเอล์ฟ แต่พวกเอล์ฟรู้ทัน เลยเอาแหวนไปแจกคนแคระกับมนุษย์แทน อำนาจของเซารอนไม่เหนือกว่าเหล่าวาลาร์ก็จริง แต่ที่ยังตั้งตนอยู่ได้เพราะวาลาร์ไม่มายุ่งกับกิจการในมิดเดิ้ลเอิร์ธอีก แต่ส่งเหล่าอิสตารี (พ่อมด) 5 คนมาช่วยกันหาทางปราบเซารอนแทน

เซารอนสานต่องานของเมลคอร์เจ้านายเก่าที่ต้องการทำลายทุกอย่างที่วาลาร์สร้างขึ้นมาอย่างพิถีพิถัน โดยเมลคอร์นั้นได้สร้างสมุนจำนวนมากเป็นพวกสัตว์ประหลาดต่าง ๆ และเพาะพันธุ์ออร์คขึ้นมา พวกออร์คนั้นถูกสร้างขึ้นมาไม่สามารถมีจิตใจเป็นอิสระจากเจ้านายของมันได้ ดังนั้นมันจึงกลายเป็นบริวารของเซารอนในการทำสงครามยึดครองโลก