เศษพระจอมเกล้า หรือ การพยากรณ์ตำรา ตรีภพ เป็นแขนงหนึ่งของวิชาโหราศาสตร์ไทยซึ่งพระบาทสมเด็จพระจอมกล้าเจ้าอยู่หัวทรงคิดขึ้น และนักโหราศาสตร์ได้ใช้ในการพยากรณ์เรื่อยมาจนถึงปัจจุบันเพราะมีความแม่นยำและเป็นที่ยอมรับของผู้รับการพยากรณ์ หลักการของการพยากรณ์ด้วยเศษพระจอมเกล้าซึ่งสามารถคำนวณได้ดังนี้

ขั้นตอนการคำนวณ
ให้เปรียบเทียบปฏิทินร้อยปีว่าท่านเกิดตรงกับวันใด เดือนใด ปีใด ทางจันทรคติ
ฐานวัน
ให้วันอาทิตย์แทนด้วยเลข 1 ให้วันจันทร์แทนด้วยเลข 2 ไปตามลำดับจนถึง ให้วันเสาร์แทนด้วยเลข 7

ฐานเดือน
เกิดเดือนอ้าย(เดือนธันวาคม)แทนด้วยเลข 1 เกิดเดือนยี่แทนด้วยเลข 2 ไปตามลำดับจนถึง เกิดเดือนสิบสองแทนด้วยเลข 12

ฐานปี
เกิดปีชวดแทนด้วยเลข 1 เกิดปีฉลูแทนด้วยเลข 2 ไปตามลำดับจนถึง เกิดปีกุนแทนด้วยเลข 12

รวมฐานวัน ฐานเดือน ฐานปีเข้าด้วยกันได้เท่าไหร่เอา 10 หารได้เศษเท่าใหร่ให้เก็บไว้ เช่นเกิดวันศุกร์ เดือนยี่ ปีมะเมีย จะได้ =6+2+7=15หารด้วย 10 จะได้ 15/10 เหลือเศษเท่ากับห้า เปรียบเทียบกับคำพยากรณ์ได้ดังนี้