ถ้าเป็นเมื่อก่อน ผมก็เข้าใจเอาเองว่าสูญนี้คือสูญจากกิเลส คือเป็นภาวะที่จิตปราศจากกิเลสโดยสิ้นเชิง
แต่เมื่อศึกษาต่อมาๆก็ได้พบกับศัพท์คำหนึ่ง เป็นอภิญญาญาณตัวที่ชื่อ "อาสวักฺขยญาณฺ"
ทราบมาแต่เพียงลวกๆว่าหน้าที่ของญาณตัวนี้คือคอยตัดกิเลส ไม่ให้กิเลสมีโอกาสได้ก่อตัวขึ้นมาในจิต
เอาละสิ! ก็ในเมื่อจิตปราศจากกิเสแล้วจะมีเจ้าอภิญญาญาณตัวนี้ไว้คอยตัดกิเลสที่ไหนอีกล่ะ
ถ้าอย่างนี้ก็แปลว่ากิเลสไม่ได้สูญไปจากจิตโดยสิ้นเชิงจริงๆ เพียงแต่มันไม่มีโอกาสเข้าครอบงำจิตได้อีกเท่านั้น
ดังนั้นผมเลยสรุป(เอาเอง) ว่า นิพพานสูญอย่างยิ่ง คำว่าสูญนี้คือสูญจากอำนาจของกิเลสต่างหาก ไม่ใช่สูญจากตัวกิเลส
ที่ผมเข้าใจเช่นนี้ถูกหรือผิดครับ
ปล.ผมไม่ได้เรียนอภิธรรม เพราะฉะนั้นโอกาสที่ผมจะมีความคิดเห็นแบบผิดๆก็เป็นไปได้
นิพฺพานํ ปรมํ สุญฺญํ = นิพพานสูญอย่างยิ่ง ถามว่าที่สูญ สูญจากอะไร
แต่เมื่อศึกษาต่อมาๆก็ได้พบกับศัพท์คำหนึ่ง เป็นอภิญญาญาณตัวที่ชื่อ "อาสวักฺขยญาณฺ"
ทราบมาแต่เพียงลวกๆว่าหน้าที่ของญาณตัวนี้คือคอยตัดกิเลส ไม่ให้กิเลสมีโอกาสได้ก่อตัวขึ้นมาในจิต
เอาละสิ! ก็ในเมื่อจิตปราศจากกิเสแล้วจะมีเจ้าอภิญญาญาณตัวนี้ไว้คอยตัดกิเลสที่ไหนอีกล่ะ
ถ้าอย่างนี้ก็แปลว่ากิเลสไม่ได้สูญไปจากจิตโดยสิ้นเชิงจริงๆ เพียงแต่มันไม่มีโอกาสเข้าครอบงำจิตได้อีกเท่านั้น
ดังนั้นผมเลยสรุป(เอาเอง) ว่า นิพพานสูญอย่างยิ่ง คำว่าสูญนี้คือสูญจากอำนาจของกิเลสต่างหาก ไม่ใช่สูญจากตัวกิเลส
ที่ผมเข้าใจเช่นนี้ถูกหรือผิดครับ
ปล.ผมไม่ได้เรียนอภิธรรม เพราะฉะนั้นโอกาสที่ผมจะมีความคิดเห็นแบบผิดๆก็เป็นไปได้