เท่าที่ผมเรียนและจำได้นะ ก็คือมาช่วงรัชกาลที่ 3 มาเผยแพร่และทำการค้า จนคณะของหมอบรัดเลย์เข้ามาเผยแพร่ ท่านก็ได้สร้างโรงพยาบาลกรุงเทพคริสเตียน และตั้งสภากาชาดด้วยอีก

จากนั้นก็ได้ออกไปเผยแพร่ทั่วประเทศไทย

ของหมอบรัดเลย์ เป็นเพรสไบทีเรียน ซึ่งเป็นโปรเตสแตนต์คณะแรกที่มาถึงประเทศไทยเลย

จากนั้นก็เป็นคณะจากอังกฤษที่มาทำการค้าและต่างๆนานา ที่สืบทอดจากกลุ่มพิวริตันคือ "แบ๊บติสต์" ได้เข้ามาเผยแพร่ต่อ แต่ข้อความเชื่อและรูปแบบนมัสการ ไม่แตกต่างกับเพรสไบทีเรียน และมีคณะเมธอดิสท์ ที่เป็นอีก 1 คณะที่แยกมาจากแองกลีกันที่นำโดยจอห์น เวสลีย์ โดยมองว่า พิธีกรรมไม่เป็นหลักสำคัญ การประพฤติตัวอย่างเคร่งครัดตามธรรมบัญญัติสำคัญกว่า แต่การนมัสการจะเน้นเรียบง่าย ดูสุภาพ ไม่แตกต่างกับแบ๊บติสต์เท่าไหร่

ช่วงยุคก่อนหน้านี้ไม่นาน ก็จะเริ่มมีมิชชันนารีจากอเมริกันเข้ามาเผยแพร่ และสอนภาษาอังกฤษกันเยอะ กลุ่มมอร์มอนจะเดินเท้าหรือปั่นจักรยานประกาศตามบ้านต่างๆ ชวนให้ไปเรียนภาษาอังกฤษฟรี

แต่ยุคนี้ มีเพนเทคอสที่มาจากมิชชันนารีอเมริกัน ที่มีข้อเชื่อในของประทาน , การอัศจรรรย์ , การรักษาโรค คณะนี้บางกลุ่มจะยึดติดในหลักการนมัสการแบบเรียบง่าย แต่บางกลุ่มก็ไม่ยึดติด

และก็มีคณะที่แยกออกจากเพนเทคอสอีกคือ คาริสเมติก ก็มีข้อเชื่อแบบเดียวกับเพนเทคอส แต่การนมัสการนั้น ไม่ยึดติดในรูปแบบใดรูปแบบหนึ่ง คือทำตามอิสระของตัวเอง กระโดดโลดเต้น เชื่อในการอัศจรรย์ และการพูดภาษาแปลกๆ

ปัจจุบันนี้เพรสไบทีเรียน ได้ถูกยุบไปรวมตัวกันเป็น สภาคริสตจักรแห่งประเทศไทย ซึ่งจะมีคณะลูเธอร์แรนเข้ามารวมด้วย มีหลายชาติมาสังกัดอยู่ และสภาคริสตจักรไทย ก็สังกัดอยู่กับสภาคริสตจักรโลกด้วยครับ

ส่วนของแบ๊บติสต์ , เพนเทคอส , เมธอดิสท์และอื่นๆก็จะสังกัดสหกิจ และก็ยังมีสหกิจแบ๊บติสต์ที่รวมเฉพาะของแบ๊บติสต์ไว้ด้วยครับ

แต่บางคริสตจักรก็ไม่สังกัดกับคณะไหนเลย ก็ดำเนินการแบบอิสระ ตรงนี้ก็ควรระวังสำหรับผู้ที่แสวงหาด้วยครับ

มาอีกเรื่องคือ สมาคมพระคริสตธรรมไทย ที่ก่อตั้งเป็นทางการในปี 1966 เพื่อดำเนินการแจกจ่ายพระคัมภีร์ครับ