ทางอันเจริญที่หาได้ยาก ๔ ประการ (โดยปริยายหนึ่ง)
๑. ความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ประกอบด้วยวาจาอันไพเราะ
๒. ความรู้ปราศจากความโอ้อวด
๓. ความกล้าประกอบด้วยความอดทน
๔. ทรัพย์ประกอบด้วยการสละแบ่งปัน
(จากหนังสือ หิโตปเทศ)
อธิบายโดยย่อว่า ความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่เป็นของดี
แต่ถ้าพูดจาหยาบคายหรือมีกิริยาไม่สุภาพ
ในขณะที่เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่นั้น
ก็จะทำให้ความเอื้อเฟื้อมีค่าน้อยลง
แต่ถ้าประกอบด้วยวาจาที่ไพเราะอ่อนหวานเข้าด้วย
ก็จะทำให้มีคุณค่าสูงขึ้น เป็นที่ประทับใจของผู้ได้รับ
ในสังคหวัตถุ ๔ ธรรมอันเป็นเครื่องสงเคราะห์กัน
หรือธรรมเป็นเครื่องคล้องใจ พระพุทธองค์จึงทรงสอน
ทานและปิยวาจาไว้ด้วยกัน
ความรู้ดีเป็นสิ่งที่ดี อย่างสุภาษิตที่ว่า
ไม่มีมิตรใดเสมอด้วยวิชชา (นตฺถิ วิชฺชาสมํ มิตฺตํ)
แต่ถ้ามีความรู้แล้วโอ้อวดมาก ก็จะทำให้คนอื่นเขารำคาญ
ควรจะอ่อนน้อมถ่อมตน เมื่อจำเป็นจึงค่อยนำความรู้ออกใช้
เหมือนมีมีดหรือดาบคมต้องสอดใส่ไว้ในฝัก
ไม่เที่ยวเดินแกว่งดาบหรือแกว่งมีด
ให้เป็นที่รำคาญตาของผู้อื่น
เมื่อจำเป็นจึงค่อยชักออกมาใช้
คนรู้จริงมักถ่อมตนไม่โอ้อวด
อย่างที่ท่านกล่าวว่า กระบอกเปล่ากระทบกันมีเสียงดัง
แต่กระบอกที่เต็มด้วยน้ำจะไม่มีเสียงดัง
หรือน้ำนิ่งไหลลึก เป็นต้น
ความกล้าหาญเป็นความดีอย่างหนึ่ง
เข้ากลางระหว่างความขี้ขลาดกับความกล้าจนบ้าบิ่น
ความกล้าหาญเป็นทางสายกลาง
คนกล้าแท้ต้องประกอบด้วยความอดทน
ไม่มุทะลุดุดัน ไม่ก้าวร้าวรังแกผู้อื่น
สามารถอดทนต่อความโกรธได้
ไม่กระทำอะไรลงไปด้วยความโกรธหรือเกลียดชัง
มีเรื่องเล่าว่า ซามูไรคนหนึ่งเที่ยวตามหาผู้ที่เป็นศัตรู
เมื่อพบแล้วชักดาบออกมาเตรียมจะฆ่า
ศัตรูคนนั้นถ่มน้ำลายใส่หน้า ซามูไรคนนั้นโกรธมาก
จึงรีบเอาดาบเข้าฝักแล้วหลีกไป ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น
ท่านว่า เป็นธรรมเนียมของซามูไร
ที่จะไม่ทำร้ายใครเพราะความโกรธ
อย่างนี้เรียกว่า ความกล้าหาญประกอบด้วยความอดทน
สำหรับข้อ ๔ ที่ว่า ทรัพย์ประกอบด้วยการแบ่งปัน นั้น
อธิบายตามนัยแห่งพระพุทธภาษิตว่า
ทรัพย์ที่ให้แล้วชื่อว่า เก็บไว้ดีแล้วฝังไว้ดีแล้ว
ที่ยังไม่ได้ให้ชื่อว่ายังเก็บไว้ไม่ดี
เพราะฉะนั้น ผู้มีทรัพย์จึงควรหมั่นแบ่งปัน
สงเคราะห์เอื้อเฟื้อผู้ที่ควรสงเราะห์ ไม่เป็นปู่โสมเฝ้าทรัพย์
ต้องหมั่นบริจาคตามสมควรแก่กำลังทรัพย์ที่มีอยู่
เมื่อเรือนถูกไฟไหม้ สิ่งใดขนออกไปได้สิ่งนั้นปลอดภัย
สิ่งใดขนออกไปไม่ได้ก็ถูกไฟไหม้อยู่ในเรือนนั้นเอง
ทรัพย์ที่ให้แล้วจึงเหมือนทรัพย์ที่ขนออกไปแล้ว
(โปรดดู นิธิกัณฑสูตร ขุททกนิกาย พระไตรปิฎกเล่ม ๒๕ ประกอบด้วย)
สิ่งดี ๔ ประการนี้ได้อธิบายไว้ละเอียดพอสมควร
ในหนังสือชื่อ
"จากปาณิสสรา ด้วยรักและห่วงใย"
สำนักพิมพ์ธรรมดาจัดพิมพ์
โทร ๐๒-๘๘๘-๗๐๒๖
วศิน อินทสระ ๑๓ มีนาคม ๒๕๕๗
https://www.facebook.com/W.Indhasara
ทางอันเจริญที่หาได้ยาก ๔ ประการ
๑. ความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ประกอบด้วยวาจาอันไพเราะ
๒. ความรู้ปราศจากความโอ้อวด
๓. ความกล้าประกอบด้วยความอดทน
๔. ทรัพย์ประกอบด้วยการสละแบ่งปัน
(จากหนังสือ หิโตปเทศ)
อธิบายโดยย่อว่า ความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่เป็นของดี
แต่ถ้าพูดจาหยาบคายหรือมีกิริยาไม่สุภาพ
ในขณะที่เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่นั้น
ก็จะทำให้ความเอื้อเฟื้อมีค่าน้อยลง
แต่ถ้าประกอบด้วยวาจาที่ไพเราะอ่อนหวานเข้าด้วย
ก็จะทำให้มีคุณค่าสูงขึ้น เป็นที่ประทับใจของผู้ได้รับ
ในสังคหวัตถุ ๔ ธรรมอันเป็นเครื่องสงเคราะห์กัน
หรือธรรมเป็นเครื่องคล้องใจ พระพุทธองค์จึงทรงสอน
ทานและปิยวาจาไว้ด้วยกัน
ความรู้ดีเป็นสิ่งที่ดี อย่างสุภาษิตที่ว่า
ไม่มีมิตรใดเสมอด้วยวิชชา (นตฺถิ วิชฺชาสมํ มิตฺตํ)
แต่ถ้ามีความรู้แล้วโอ้อวดมาก ก็จะทำให้คนอื่นเขารำคาญ
ควรจะอ่อนน้อมถ่อมตน เมื่อจำเป็นจึงค่อยนำความรู้ออกใช้
เหมือนมีมีดหรือดาบคมต้องสอดใส่ไว้ในฝัก
ไม่เที่ยวเดินแกว่งดาบหรือแกว่งมีด
ให้เป็นที่รำคาญตาของผู้อื่น
เมื่อจำเป็นจึงค่อยชักออกมาใช้
คนรู้จริงมักถ่อมตนไม่โอ้อวด
อย่างที่ท่านกล่าวว่า กระบอกเปล่ากระทบกันมีเสียงดัง
แต่กระบอกที่เต็มด้วยน้ำจะไม่มีเสียงดัง
หรือน้ำนิ่งไหลลึก เป็นต้น
ความกล้าหาญเป็นความดีอย่างหนึ่ง
เข้ากลางระหว่างความขี้ขลาดกับความกล้าจนบ้าบิ่น
ความกล้าหาญเป็นทางสายกลาง
คนกล้าแท้ต้องประกอบด้วยความอดทน
ไม่มุทะลุดุดัน ไม่ก้าวร้าวรังแกผู้อื่น
สามารถอดทนต่อความโกรธได้
ไม่กระทำอะไรลงไปด้วยความโกรธหรือเกลียดชัง
มีเรื่องเล่าว่า ซามูไรคนหนึ่งเที่ยวตามหาผู้ที่เป็นศัตรู
เมื่อพบแล้วชักดาบออกมาเตรียมจะฆ่า
ศัตรูคนนั้นถ่มน้ำลายใส่หน้า ซามูไรคนนั้นโกรธมาก
จึงรีบเอาดาบเข้าฝักแล้วหลีกไป ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น
ท่านว่า เป็นธรรมเนียมของซามูไร
ที่จะไม่ทำร้ายใครเพราะความโกรธ
อย่างนี้เรียกว่า ความกล้าหาญประกอบด้วยความอดทน
สำหรับข้อ ๔ ที่ว่า ทรัพย์ประกอบด้วยการแบ่งปัน นั้น
อธิบายตามนัยแห่งพระพุทธภาษิตว่า
ทรัพย์ที่ให้แล้วชื่อว่า เก็บไว้ดีแล้วฝังไว้ดีแล้ว
ที่ยังไม่ได้ให้ชื่อว่ายังเก็บไว้ไม่ดี
เพราะฉะนั้น ผู้มีทรัพย์จึงควรหมั่นแบ่งปัน
สงเคราะห์เอื้อเฟื้อผู้ที่ควรสงเราะห์ ไม่เป็นปู่โสมเฝ้าทรัพย์
ต้องหมั่นบริจาคตามสมควรแก่กำลังทรัพย์ที่มีอยู่
เมื่อเรือนถูกไฟไหม้ สิ่งใดขนออกไปได้สิ่งนั้นปลอดภัย
สิ่งใดขนออกไปไม่ได้ก็ถูกไฟไหม้อยู่ในเรือนนั้นเอง
ทรัพย์ที่ให้แล้วจึงเหมือนทรัพย์ที่ขนออกไปแล้ว
(โปรดดู นิธิกัณฑสูตร ขุททกนิกาย พระไตรปิฎกเล่ม ๒๕ ประกอบด้วย)
สิ่งดี ๔ ประการนี้ได้อธิบายไว้ละเอียดพอสมควร
ในหนังสือชื่อ
"จากปาณิสสรา ด้วยรักและห่วงใย"
สำนักพิมพ์ธรรมดาจัดพิมพ์
โทร ๐๒-๘๘๘-๗๐๒๖
วศิน อินทสระ ๑๓ มีนาคม ๒๕๕๗
https://www.facebook.com/W.Indhasara