ภาพวาดทางการแพทย์ ศาสตร์ที่กำลังจะถูกลืม

ได้มีโอกาสไปพูดเรื่องภาพประกอบทางการแพทย์ ที่คณะแพทย์ เลยขอถือโอกาสนำเรื่องราวของศาสตร์อีกแขนงที่กำลังจะถูกลืม มีคนทำน้อยลงทุกที
หรื่อที่เรียกกันว่า ภาพวาดทางวิชาการทางการแพทย์
การเขียนภาพทางวิทยาศาตร์การแพทย์
เรื่อง – ภาพ พัลลภ อนุสนธิ์พรเพิ่ม
สื่อการวาดภาพทางวิทยาศาสตร์คืออะไร
การวาดทางวิทยาศาสตร์ถือเป็นองค์ประกอบสำคัญในการสร้างสื่อการเรียนการสอนทางด้านวิทยาศาสตร์ ที่ถ่ายทอดเรื่องราวทางวิทยาศาสตร์ ไม่ว่าจะเป็น ดอกไม้ สัตว์ แมลง ปลา นก รวมถึงการศึกษาทางด้านแพทย์ศาสตร์ เพื่อนำเสนอและบันทึก สนับสนุนข้อมูลทางวิชาการ เพื่อใช้ในการวิจัยและการจัดการศึกษา การเรียนการสอน การทำสื่อด้วยวิธีทางการแพทย์ด้วยสื่อแบบต่าง ๆ การทำหนังสือ คู่มือ ตำรำ สื่อการเรียนการสอน และการสนับสนุนผลงานการวิจัย ให้ง่ายและชัดเจนยิ่งขึ้น ดังคำกล่าวที่ว่า “ภาพหนี่งภาพสามารถแทนคำพูดนับล้านคำ” คงไม่มีใครปฏิเสธคำพูดดังกล่าวได้ว่า ภาพวาดทางวิทยาศาสตร์ มีส่วนช่วยอธิบายเรื่องราวอย่างใดอย่างหนึ่งให้เข้าใจง่ายขึ้น เรื่องที่มีเนื้อหาสลับซับซ้อน จนยากที่จะอธิบายด้วยตัวอักษร หรือคำพูดได้ แต่เมื่อมีภาพประกอบอธิบาย จะทำให้เรื่องนั้นเข้าใจได้ง่ายและมีคุณค่าช่วยเพิ่มความน่าสนใจให้กับเนื้อหา ภาพวาดทางวิทยาศาสตร์จึงมีส่วนสำคัญอย่างมากในการชักนำจินตนาการและเรื่องราวทางวิทยาศาสตร์ให้เห็นเป็นรูปธรรมแห่งความเป็นจริง จึงจักจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีภาพประกอบ เพื่อเสริมเนื้อหาในการเรียน
ความแตกต่างระหว่างภาพวาดทางวิทยาศาสตร์ และภาพวาดทั่วไป
หากกล่าวถึงความแตกต่างระหว่างภาพวาดทางวิทยาศาสตร์ และภาพวาดทั่วไป ต่างกันอย่างไร อะไรเป็นข้อแตกต่าง คำถามนี้อาจเกิดขึ้นในใจว่าจะวัดอะไรว่า ภาพลักษณะนี้คือภาพวาดทางวิทยาศาสตร์ ภาพลักษณะนี้ คือภาพวาดทางวิจิตรศิลป์ ซึ่งสามารถแยกย่อยได้มากมาย หากเปรียบความแตกต่างระหว่างภาพวาดทางวิทยาศาสตร์และภาพวาดทางวิจิตรศิลป์ ว่ามีความแตกต่างกันเช่นไร ก็อาจเปรียบดัง ลูกที่เกิดมาจากพ่อแม่คนเดียวกัน ลูกที่เกิดมาย่อมมีหน้าตาคล้ายคลึงกัน แต่นิสัยก็อาจมีความแตกต่างกันบ้าง อยู่ที่หน้าที่ในการนำไปใช้ประโยชน์ ภาพวาดทางวิทยาศาสตร์ ไม่ว่าจะเป็นภาพวาดทางวิทยาศาสตร์ทางธรรมชาติ ภาพวาดทางการแพทย์ จะคำนึงถึงความถูกต้องตามหลักวิทยาศาสตร์ (Scienitific Accuracy) เป็นสำคัญ มากว่าความสวยงามมีคุณค่าทางศิลปะ ซึ่งถ้าสามารถวาดได้ถูกต้องและสวยงาม ก็จะทำให้งานชิ้นนั้นน่าสนใจมากยิ่งขึ้น ซึ่งแตกต่างจากภาพวาดชนิดอื่น ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ในการนำไปใช้งาน ซึ่งผิดกับภาพวาดทั่วไป ที่จะเน้นสุนทรียศาสตร์ภาพทางอารมณ์ และจินตนาการเป็นหลัก ภาพประกอบทางวิทยาศาสตร์จึงมีความสำคัญในการเชื่อมโยงความคิดและจินตนาการ ไปสู่ผู้รับ เพื่อให้เห็นภาพโดยเชื่อมโยงความรู้ทางวิทยาศาสตร์ เพื่อเสริมให้เห็นเนื้อเรื่อง ให้มีความสมบูรณ์ชัดเจนและดึงดูดความสนใจมากยิ่งขึ้น
การเขียนภาพภาพทางวิทยาศาสตร์ซึ่งจะขอกล่าวถึง เรื่องการเขียนภาพวิทยาศาสตร์ทางการแพทย์ เป็นอีกวิธีหนึ่งที่นิยมมาประกอบเพื่อใช้ประกอบคำบรรยาย เรื่องต่าง ๆ โดยยึดหลักความถูกต้องและง่ายในการทำความเข้าใจเพื่อถ่ายทอดเรื่องราวให้ง่ายและชัดเจนยิ่งขึ้น เพียงแต่ใช้การวาดในการสื่อความหมาย โดยคำนึงถึงความถูกต้อง และสวยงามเพื่อให้ภาพวาดวิชาการทางการแพทย์ที่วาดมีความถูกต้องและน่าสนใจ เป็นการรวมกันของศาสตร์และศิลปิน เพื่อช่วยเสริมแต่งให้เนื้อหารทางวิชาการง่ายและน่าสนใจ ซึ่งจะเน้นการวาดในลักษณะการแทนค่าแบบไดอะแกรมอย่างง่าย ๆ ซึ่งจะต่างจากภาพวาดวิชาการทางวิทยาศาสตร์แขนงอื่น ที่จะเน้นการวาดให้เหมือนจริง ทั้งสีสัน และ รูปร่าง รูปทรง ภาพวาดวิชาการทางวิทยาศาสตร์จะเน้นการจำลองภาพจากสิ่งเสมือนจริงซึ่งต่างจากการวาดภาพทางการแพทย์ที่เน้นในการจำลองภาพให้ง่ายขึ้น เพื่อให้ง่ายและน่าสนใจมากยิ่งขึ้น บางครั้งการที่เราอ่านตำราที่มีแต่ข้อเขียนมีแต่ตัวหนังสือ หนังสือเล่มนั้นก็คงขาดรสชาติ ขาดความน่าสนใจ การใช้ภาพเขียนเข้ามาประกอบ จึงเป็นเครื่องมือที่สำคัญในการผสานความเข้าใจให้ง่ายและชัดเจนยิ่งขึ้น เป็นการใช้คำพูดที่สั้นและได้ใจความและชัดเจนที่สุดผ่านการอธิบายด้วยภาพ ซึ่งถือเป็นองค์ประกอบที่สำคัญที่ช่วยทำให้สื่อที่นำเสนอง่ายและน่าสนใจมากยิ่งขึ้น
ทำไมต้องใช้ภาพวาด ทั้งที่มีกล้องถ่ายภาพคุณภาพสูง และง่ายอยู่แล้ว
ไม่ว่าจะเป็นภาพวาดและภาพถ่ายทางการแพทย์ ถือเป็นสื่อที่มีความสัมพันธ์เชื่อมโยง เกี่ยวข้องกับการสร้างสื่อการศึกษาทางวิทยาศาสตร์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการศึกษาทางการแพทย์ ซึ่งถือว่าภาพวาดและภาพถ่ายทางการแพทย์มีความสำคัญต่อวงการแพทย์และสาธารณสุข ยิ่งปัจจุบันมีการพัฒนาทางเทคโนโลยีทางการถ่ายภาพ ทำให้บทบาททางการถ่ายภาพทางการแพทย์เป็นสื่อการศึกษาอีกรูปแบบที่สามารถนำมาใช้สนับสนุนการเรียนการสอน การค้นคว้า และการวิจัยทางการแพทย์ได้เป็นอย่างดี ช่วยให้เกิดความถูกต้อง ชัดเจนและรวดเร็ว ซึ่งจากที่กล่าวมา หลายคนอาจเคยตั้งคำถามว่า ในเมื่อการถ่ายภาพทางการแพทย์ ทั้งสะดวกและรวดเร็ว และด้วยเทคโนโลยีที่มีความก้าวหน้ามากยิ่งขึ้น ทำไมยังต้องใช้ภาพวาด ซึ่งจริง ๆ แล้วภาพถ่ายทางการแพทย์ และภาพวาดทางการแพทย์ ถือเป็นสื่อภาพประกอบที่ช่วยในการอธิบายและเชื่อมโยงความคิดไปสู่ผู้รับให้เห็นภาพและเรื่องราวข่าวสารได้อย่างชัดเจนยิ่งขึ้น และช่วยเพิ่มความน่าสนใจให้กับเรื่องราว ซึ่งไม่ว่าจะเป็นภาพวาดทางการแพทย์ หรือภาพถ่ายล้วนมีความสำคัญและเกื้อหนุนกัน ภาพวาดบางภาพก็ไม่สามารถตอบโจกษ์สิ่งที่ต้องการจะถ่ายทอดได้เช่นเดียวกับภาพถ่ายบางภาพก็ไม่ตอบคำถามให้กับเรื่องราวที่จะถ่ายทอดได้ การวาดภาพทางการแพทย์ นักวาดภาพวิชาการทางวิทยาศาสตร์ สามารถใส่รายละเอียดต่าง ๆ ของความต้องการได้มากกว่าภาพถ่าย ซึ่งภาพถ่ายทางการแพทย์ต้องอาศัยปัจจัยหลายอย่างทั้งเรื่องเทคนิคและกลไกอันซับซ้อนกว่าภาพวาดทางการแพทย์ ภาพวาดจึงจัดเป็นตัวเลือกอีกรูปแบบหนี่งที่ช่วยในการสื่อสารให้เกิดความน่าสนใจและเข้าใจง่ายยิ่งขึ้น นอกจากเป็นสื่อที่ช่วยในการตอบคำถามแล้ว ยังมีคุณค่าทางสุนทรียศาสตร์ ตามแต่ผู้วาดจะวาดขึ้น ซึ่งต้องยึดหลักความถูกต้องเป็นสำคัญ เพราะต้องไม่ลืมว่าผลงานของเราจะถูกนำไปใช้ในการศึกษา ค้นคว้าและวิจัย และเป็นครูให้กับใครอีกหลายคน ถ้าเราเขียนผิดเพียงเล็กน้อย แต่คนที่จะนำ
ผลงานของเราไปใช้ในการศึกษาก็จะเกิดความเข้าใจที่ผิดและจะเกิดผลลัพธ์ที่คลาดไม่ถึงจากความผิดเพียงเล็กน้อยของเรา ซึ่งถือเป็นหน้าที่และความรับผิดชอบที่สำคัญของนักวาดภาพทางวิทยาศาสตร์
แต่ภาพวาดทางการแพทย์ก็มีข้อจำกัดบางประการในการทำงานที่ ไม่สามารถทำได้ ทั้งความเหมือนจริง ความถูกต้องสมจริง ซึ่งถือว่าการถ่ายภาพและวาดภาพต้องใช้เพื่อเกื้อหนุนซึ่งกันและกัน นอกจากนี้การภาพวาดทางการแพทย์ยังต้องขึ้นอยู่กับประสบการณ์ และความรู้ทางวิทยาศาสตร์การแพทย์ และเทคนิควิธีการนำเสนอเพื่อใช้ในการเขียนภาพ และสื่อความหมายให้ถูกต้องและน่าสนใจยิ่งขึ้น